Wacław Pawliszak

---

Życiorys

Wacław Pawliszak urodził się jako syn dyrektora finansowego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, z siedzibą w Warszawie. Jego edukacja artystyczna rozpoczęła się w warszawskiej Klasie Rysunkowej, gdzie miał przyjemność uczyć się pod okiem Wojciecha Gersona. W 1880 roku przeniósł się do Krakowa, aby podjąć studia w Szkole Sztuk Pięknych, gdzie kształcił się pod okiem takich mistrzów jak Jan Matejko. Po pewnym czasie Pawliszak rozszerzył swoje horyzonty i kontynuował naukę w Monachium, gdzie zdobywał doświadczenie u Józefa Brandta, a także w Paryżu.

Artysta odbył wiele podróży, w tym na Wschód, który był dla niego źródłem inspiracji i fascynacji. W Konstantynopolu malował obrazy dla sułtana, co zaowocowało przywiezieniem z tej podróży interesującej kolekcji wschodniej broni oraz tkanin. Pawliszak był z zamiłowania jeźdźcem i wyróżniał się umiejętnościami w strzelectwie oraz szermierce. W 1900 roku został uhonorowany na wystawie światowej w Paryżu.

Niestety, artysta zmagał się z gruźlicą kręgosłupa, co negatywnie wpłynęło na jego życie i twórczość. W końcówce 1904 roku postanowił wystawić swoje dzieło w zachętowym Salonie Zachęty. Niestety, jego praca została odrzucona przez jurorów, ponieważ Pawliszak umieścił w swoim dziele postać artysty, z którym miał konflikt. Aby zaspokoić urażoną dumę, obrazy te zostały celowo zestawione w taki sposób, że byłysię obok siebie, co dodatkowo podsyciło napiętą sytuację.

Urażony Pawliszak postanowił publicznie zabrać swój obraz podczas wernisażu i wysłał do członków jury obelżywe listy. Artysta Xawery Dunikowski odpowiedział na jego.listę, pisząc w tonie sarkastycznym, co jeszcze bardziej rozwścieczyło Pawliszaka, znanego z wybuchowego temperamentu. W dniu 18 stycznia 1905 roku, Pawliszak, w przypływie emocji, postanowił skonfrontować Dunikowskiego, sprowadzając się do przemocy w restauracji Lijewskiego na Krakowskim Przedmieściu 8 w Warszawie. Dunikowski, w obronie, wydobył rewolwer i oddał strzał, który zadał Pawliszakowi tragiczne obrażenia, prowadząc do jego późniejszej śmierci w szpitalu św. Rocha.

Artysta zmarł na skutek odniesionych ran, nie odzyskawszy przytomności. Został pochowany w rodzinnej krypcie na cmentarzu Powązkowskim (w kwaterze 35-1-18). W chwili śmierci osierocił trzyletnią córkę, a rok wcześniej stracił żonę, malarkę Zofię Rodziewiczównę.

Prace

W dorobku artystycznym Wacława Pawliszaka znajdują się obrazy historyczne oraz batalistyczne, w szczególności te dotyczące polskich wojen w XVII wieku. Wśród nich wyróżniają się dzieła takie jak Utarczka, Zdobycie chorągwi oraz Straż hetmańska.

Artysta zrealizował również egzotyczne sceny rodzajowe, które przyciągają uwagę widza. Przykładami są Krajobraz południowy, Powrót z narzeczoną, Piękność wschodnia oraz Scena wschodnia z marabutem.

W twórczości Pawliszaka można dostrzec nieliczne portrety i pejzaże, które podkreślają jego różnorodność artystyczną. Dodatkowo, stworzył on poczet królów polskich, ukazujący ważne postacie z historii naszego kraju.

Artysta brał także udział w ilustrowaniu książek i czasopism, w tym m.in. Pana Tadeusza autorstwa Adama Mickiewicza, Beniowskiego Juliusza Słowackiego oraz wiedeńskiego wydania Księgi tysiąca i jednej nocy, co stanowi istotny aspekt jego działalności artystycznej.

Literatura

Oto zbiór istotnych publikacji na temat Wacława Pawliszaka, który był wyjątkowym malarzem o batalistycznych skłonnościach. Prace te dostarczają cennych informacji o jego twórczości oraz wpływie na sztukę i historię.

• Jacek Macyszyn. Wacław Pawliszak – zapomniany malarz-batalista. „Mars”, nr 5, s. 17–38, 1997. Londyn, Warszawa: Adiutor. ISSN 1233-4499. OCLC 231666313,
• Jacek Macyszyn. Umrę śmiercią nagłą… Jak rzeźbiarz zabił malarza. „Mówią Wieki”, nr 8, 2003. Warszawa: Bellona. ISSN 1230-4018. OCLC 243729840, brak numeru strony,
• Jacek Macyszyn: Tradycje orężne w batalistyce Wacława Pawliszaka. Pruszków: „Ajaks”. Dowództwo Wojsk Lądowych, 1999. ISBN 83-87103-71-3. brak numerów stron w książce.

---

Oceń: Wacław Pawliszak

---