Wacław Grubiński

---

Życiorys

Wacław Grubiński był postacią o niezwykłej biografii, a jego kariera artystyczna rozpoczęła się w klimat rodzinny naznaczony aktywnością w dziedzinie sztuki. Jego ojciec, Henryk Grubiński, był aktorem i reżyserem, a matką – Maria Gabriela z d. Meurier. Wychowywał się w Warszawie, gdzie ukończył szkołę realną, a po zakończeniu edukacji spędził kilka lat na wędrówkach po Niemczech, Włoszech i Francji, co niewątpliwie miało wpływ na rozwój jego twórczości.

Wacław zadebiutował swoje twórcze działania w 1904 roku w tygodniku „Ogniwo”, gdzie opublikował dramat pod tytułem Noc. W tym samym czasopiśmie publikował także nowele oraz artykuły poruszające tematykę teatralną. Jego kontrowersyjna nowela Uczta Baltazara z 1907 roku wywołała skandal, prowadząc do procesu, w którym władze uznały tekst za agitację przeciwko istniejącemu porządkowi społecznemu. W latach 1916–1918 Wacław znajdował się w Rosji, co mogło wpłynąć na jego dalsze twórcze poszukiwania.

W 1931 roku Wacław Grubiński objął stanowisko prezesa Związku Autorów Dramatycznych, a pięć lat później został odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim przez Polską Akademię Literatury. W 1939 roku uhonorowano go nagrodą im. Augusta Popławskiego.

Nieoczekiwanie w styczniu 1940 roku aresztowano go we Lwowie na zlecenie NKWD. Jako autor komedii Lenin, która została opublikowana w 1921 roku, został skazany na karę śmierci, jednak jego wyrok został ostatecznie zmieniony na 10 lat łagru. Po podpisaniu układu Sikorski-Majski, Grubiński pracował w ambasadzie RP w Kujbyszewie i ostatecznie został ewakuowany z ZSRR na Bliski Wschód. W 1948 roku opublikował swoje wspomnienia z obozów koncentracyjnych Gułagu w Londynie pod tytułem Między młotem a sierpem.

W 1943 roku osiedlił się na stałe w Londynie. Po zakończeniu II wojny światowej pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdzie był współzałożycielem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w 1945 roku oraz gazety „Rzeczpospolita Polska” w 1957 roku. W 1959 i 1962 roku był powoływany przez Prezydenta RP na Uchodźstwie, Augusta Zaleskiego, do Głównej Komisji Skarbu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.

Wacław Grubiński był również odznaczony Wielką Wstęgą w 1965 roku oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą w 1956 roku, co świadczy o uznaniu jego zasług dla kultury i literatury polskiej.

Jako pisarz i publicysta, Grubiński związany był z wieloma czasopismami, m.in. z „Książką” (1905–1908), „Światem” (1909–1914, 1923), „Kurierem Porannym” (1911–1914, 1919–1923), oraz „Wiadomościami Literackimi” (1924–1925). W latach 1928–1931 pełnił funkcję redaktora naczelnego pism „Teatr i życie wytworne” oraz „Echo Tygodnia”. Po 1957 roku był publicystą „Wiadomości”.

W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej cenzura miała wpływ na publikacje dotyczące Wacława Grubińskiego. Jego nazwisko znalazło się na liście osób objętych całkowitym zakazem publikacji. Wytyczne cenzorskie dotyczące jego osoby zanotował Tomasz Strzyżewski, który udokumentował ten problem w swojej książce o peerelowskiej cenzurze. Po 1989 roku jego twórczość zaczęła być bardziej dostępna w Polsce, umożliwiając szersze zapoznanie się z jego dorobkiem literackim.

Publikacje

Wacław Grubiński to postać wyjątkowa w polskiej literaturze, a jego dorobek pisarski jest niezwykle bogaty. Oto przegląd niektórych z jego publikacji:

• Wacław Grubiński, Między młotem a sierpem, Londyn: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, 1948, Warszawa: Czytelnik, 1990, wydanie I krajowe, ISBN 83-07-02160-X,
• Wacław Grubiński, Diogenes z Synopy i Aleksander Wielki albo sławienie próżniactwa (wystawione w 1905, wydane w 1914),
• Wacław Grubiński, Kochankowie (1915),
• Wacław Grubiński, Lenin. Komedia (1921, Warszawa: E.Wende i Sp., wystawiony 1921, 1949 Londyn: KOW „Veritas”),
• Wacław Grubiński, Niewinna grzesznica (1926, wystawiona w 1925),
• Wacław Grubiński, Listy pogańskie (1938); polskie wydanie Alfa 1991,
• Wacław Grubiński, O literaturze i literatach, Londyn: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, 1948,
• Wiadomości, Londyn 1946–1981; wersja zdigitalizowana dostępna w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej.

Jego prace ukazują różnorodność tematów oraz wniesienie do kultury literackiej, a także wpływ na subsequentne pokolenia twórców.

---

Oceń: Wacław Grubiński

---