Tytus Benni


Tytus Junius Benni, urodzony 26 grudnia 1877 roku w Warszawie, a zmarły 1 listopada 1935 roku w tym samym mieście, to postać, która wpisała się w historię polskiego językoznawstwa. Był wybitnym nauczycielem i profesorem, który przez wiele lat związany był z Uniwersytetem Warszawskim, gdzie jego prace i wykłady miały znaczący wpływ na rozwój językoznawstwa w Polsce.

Życiorys

Tytus Benni, pasjonat języków i fonetyki, był synem Hermana Benni, który pełnił rolę lektora języka angielskiego na Uniwersytecie Warszawskim. Jego edukacja rozpoczęła się w gimnazjach w Dorpacie, Warszawie i Halle, a następnie kontynuował naukę na kierunku językoznawstwa na uniwersytetach w Lipsku (1897–1899 oraz 1900–1901) i Fryburgu Bryzgowijskim (1903–1905). W trakcie swojej kariery uzupełniał edukację w Monachium, Lipsku i Hamburgu. We Fryburgu obronił doktorat w 1905 roku.

Na początku swojej kariery, w latach 1907–1912, Tytus uczył języka polskiego w gimnazjum męskim w Starej Wsi w pobliżu Warszawy, a w latach 1912-1914 nauczał w szkole żeńskiej w Klarysewie. Był również wykładowcą fonetyki na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie w latach 1911-1912. Od 1914 roku rozpoczął pracę pedagogiczną w Warszawie, gdzie uczył języków obcych i fonetyki w szkołach średnich oraz na Seminarium Nauczycieli dla Głuchoniemych.

W okresie od stycznia do sierpnia 1915 roku pełnił funkcję sekretarza Komisji Szkół Wyższych, odpowiedzialnej za organizację szkolnictwa wyższego na ziemiach polskich. Znaleźć go można także w strukturach Rady Sekcji Oświecenia Publicznego Departamentu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Tymczasowej Rady Stanu. W 1920 roku został mianowany profesorem na Uniwersytecie Warszawskim, choć nie podjął wykładów z powodu problemów zdrowotnych.

Od 1920 do 1924 roku kierował Katedrą Fonetyki na UW, a od 1930 roku stał na czele Instytutu Fonetycznego. Poza tym, był instruktorem dydaktyki języków obcych w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświaty Publicznej, a od 1932 roku dyrektorem Muzeum Oświaty i Wychowania w Warszawie. Prowadził wykłady z fonetyki w Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie w latach 1922-1926.

Tytus Benni był aktywnym członkiem środowiska naukowego, w 1908 roku przystąpił do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego jako członek czynny, a w 1929 roku uzyskał status członka rzeczywistego. W latach 1915–1924 pełnił funkcję sekretarza Komisji Językowej TNW. Z kolei od 1928 roku był członkiem Międzynarodowego Towarzystwa Fonetyki Eksperymentalnej, a od 1930 roku sprawował funkcję wiceprzewodniczącego tej organizacji.

W swojej pracy naukowej Tytus skupiał się na językoznawstwie ogólnym, fonetyce oraz dydaktyce języków obcych. Wpływ na jego zainteresowanie zagadnieniami fonetyki miała postać Jana Baudouina de Courtenay. Opracował fundamenty naukowe polskiej fonetyki opisowej oraz eksperymentalnej, prowadząc badania porównawcze wymowy w języku polskim, angielskim, niemieckim i francuskim. Jego wkład w rozwój nauczania głuchoniemych również zasługuje na wyróżnienie. W 1908 roku opublikował podręcznik gramatyki angielskiej z akcentem na fonetykę.

Tytus Benni odszedł z tego świata, znajdując miejsce spoczynku na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ulicy Młynarskiej (aleja 49, grób 23).

Publikacje

Tytus Benni wydał liczne dzieła naukowe, które znacząco przyczyniły się do rozwoju lingwistyki. Poniżej przedstawiamy jego kluczowe publikacje:

  • Z dziedziny akomodacji międzywyrazowej (1902),
  • O samogłoskach nosowych w wyrazach obcych (1905),
  • Upodobnienie spółgłosek pod względem dźwięczności (1907),
  • Samogłoski polskie. Analiza fizjologiczna i systematyka (1912),
  • Klasyfikacja dźwięków języka polskiego (1913),
  • Fonetyka opisowa (1915, w: Język polski i jego historia),
  • Fonetyka polska (1923, w: Gramatyka języka polskiego),
  • Ortofonia polska (1924),
  • Czytanie z ust dla ogłuchłych w wieku późniejszym w świetle psychologii i fizjologii mowy (1927).

Przypisy

  1. TytusT. Benni TytusT., Czytanie z ust dla ogłuchłych w wieku późniejszym w świetle psychologji i fizjologji mowy [online], Odb. z kwartalnika "Szkoła Specjalna". 1926-27 t. 1 nr 2, 3., polona.pl [dostęp 14.11.2019 r.]
  2. TytusT. Benni TytusT., Ortofonja polska : uwagi o wzorowej wymowie dla artystów, nauczycieli i wykształconego ogółu polskiego [online], polona.pl [dostęp 14.11.2019 r.]
  3. TytusT. Benni TytusT., Klasyfikacja dźwięków języka polskiego [online], polona.pl [dostęp 14.11.2019 r.]
  4. TytusT. Benni TytusT., Samogłoski polskie : analiza fizjologiczna i systematyka [online], polona.pl [dostęp 14.11.2019 r.]
  5. TytusT. Benni TytusT., Upodobnienie spółgłosek pod względem dźwięczności [online], polona.pl [dostęp 14.11.2019 r.]
  6. Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 226.
  7. Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s. 128 Podkarpacka BC – wersja elektroniczna

Oceń: Tytus Benni

Średnia ocena:4.55 Liczba ocen:20