Wojciech Materski

---

Życiorys

W 1968 roku Wojciech Materski zakończył swoje studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Po sześciu latach, w 1974, uzyskał stopień doktora, a w 1981 roku, na podstawie rozprawy pt. „Narodziny ONZ. Idea międzynarodowej organizacji bezpieczeństwa w polityce zagranicznej ZSRR 1941–1945”, obronił habilitację w Instytucie Historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Jego osiągnięcia naukowe zostały docenione w 1991 roku, gdy nadano mu tytuł profesora nauk humanistycznych.

W swojej karierze Materski związał się z pracą w Instytucie Historii Uniwersytetu Łódzkiego. Angażował się również w Polsko-Rosyjską Grupę do Spraw Trudnych, gdzie zajmował się skomplikowanymi relacjami między tymi dwoma krajami. Specjalizuje się głównie w historii ZSRR oraz polsko-radzieckich stosunkach, ale także bada dzieje Gruzji, Zakaukazia oraz instytucji bezpieczeństwa zbiorowego.

W ciągu swojej kariery naukowej jest autorem oraz współautorem około 600 publikacji, w tym aż 30 książek, które przyczyniły się do poszerzenia wiedzy w dziedzinach, które eksploruje.

Nagrody i odznaczenia

Wojciech Materski jest autorem uznanym i wielokrotnie nagradzanym za swoje wybitne osiągnięcia w dziedzinie historii. Otrzymał Nagrodę im. Jerzego Łojka w 2006 roku za książkę pt. Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918-1943, co podkreśla jego znaczenie jako badacza polityki oraz historii Polski.

W 2007 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, a dwa lata później, 23 maja 2009 roku, Rada Polskiej Fundacji Katyńskiej uhonorowała go Medalem Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. W 2010 roku Materski został także nagrodzony medalem „10 lat Instytutu Pamięci Narodowej”, co potwierdza jego wpływ na badania historyczne i pamięć narodową.

Na początku 2010 roku Klub Jagielloński im. Św. Kazimierza przyznał mu wyróżnienie dla historyków specjalizujących się w dziejach najnowszych, co stanowi dowód na jego zasługi w tej dziedzinie. Kolejne wyróżnienia nadeszły w 2011 roku, kiedy to został odznaczony gruzińskim Orderem Honoru, a w 2012 roku uzyskał Nagrodę Specjalną „Przeglądu Wschodniego” za jego badania nad Wschodem, a także odznaczenie „Pro Patria”.

W 2014 roku otrzymał Nagrodę im. św. Grzegorza Peradze za swoje znakomite zasługi. Jego książka Od cara do „cara”. Studium rosyjskiej polityki historycznej zdobyła pierwsze miejsce w VII Konkursie o Nagrodę im. Janusza Kurtyki, co świadczy o jej ważności i wpływie na badania w dziedzinie historii politycznej.

Publikacje

W dorobku Wojciecha Materskiego znajdują się liczne publikacje, które znacząco wpływają na badania dotyczące stosunków międzynarodowych oraz historii Polski i ZSRR. Oto kluczowe dzieła, które ukazują jego szeroki zakres wiedzy oraz zaangażowanie w dokumentowanie złożonych relacji politycznych:

• Polska a ZSRR 1923–1924. Stosunki wzajemne na tle sytuacji politycznej w Europie, Wrocław 1981,
• Narodziny ONZ. Idea międzynarodowej organizacji bezpieczeństwa w polityce zagranicznej ZSRR 1941–1945, Warszawa 1982,
• ZSRR i zbiorowe bezpieczeństwo. Liga Narodów – ONZ, Warszawa 1984,
• Teheran, Jałta, San Francisco, Poczdam, Warszawa 1987,
• Współpraca polsko-radziecka w kwestiach pokoju i bezpieczeństwa 1944-1987, Warszawa 1988 (współaut.),
• Bolszewicy i samuraje. Walka dyplomatyczna i zbrojna o rosyjski Daleki Wschód (1917–1925), Warszawa 1990,
• ZSRR wobec problemów rozbrojenia – 1945–1985, Warszawa 1990,
• Georgia rediviva : Republika Gruzińska w stosunkach międzynarodowych 1918–1921, Warszawa 1994,
• Tarcza Europy. Stosunki polsko-sowieckie 1918–1939, Warszawa 1994,
• Katyń. Dokumenty zbrodni, Warszawa 1995–2006 (red.),
• Kremlin versus Poland 1939–1945. Documents from the Soviet archives, Warszawa 1996 (red.),
• NKWD o Polsce i Polakach. Rekonesans archiwalny, Warszawa 1996 (red.),
• Gruzja, Warszawa 2000,
• Państwo w transformacji w perspektywie XXI wieku, Warszawa 2000 (red.),
• Pobocza dyplomacji. Wymiana więźniów politycznych pomiędzy II Rzecząpospolitą a Sowietami w okresie międzywojennym, Warszawa 2002,
• Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918–1943, Warszawa 2005,
• Dyplomacja Polski „lubelskiej”. Lipiec 1944 – marzec 1947, Warszawa 2007,
• Katyń… nasz ból powszedni, Warszawa 2008,
• Sowieccy dyplomaci o genezie Organizacji Narodów Zjednoczonych, Warszawa 2008,
• Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, Warszawa 2009 (red. – wspólnie z Tomaszem Szarotą),
• Mord Katyński. Siedemdziesiąt lat drogi do prawdy, Warszawa 2010,
• Katyń. Od Kłamstwa ku prawdzie, Warszawa 2012,
• Współkonstruktorzy ładu powojennego. Konferencje Narodów Zjednoczonych 1943-1945, Warszawa 2015,
• Od cara do „cara”. Studium rosyjskiej polityki historycznej, Warszawa 2017,
• Węzeł polsko-białoruski 1918-1921. Dokumenty i materiały, Warszawa 2018 (wybór i opracowanie),
• Pięć kłamstw Lenina. Rosja po przewrocie bolszewickim: propaganda a rzeczywistość, Warszawa 2019,
• Od „eksportu rewolucji” do „finlandyzacji”. Sowiecko-fiński spór terytorialny 1917-1991, Warszawa 2019,
• W obronie piędzi rodzimej ziemi. Estońsko-sowiecki/rosyjski spór terytorialny 1917-2018, Warszawa 2020,
• Pamięć ziem historycznych. Łotewsko-sowiecki/rosyjski spór terytorialny 1917-2007(2020), Warszawa 2022,
• Władze RP na uchodźstwie. Cele wojenne i zarys odbudowy państwa 1939-1945, Warszawa 2023.

---

Oceń: Wojciech Materski

---