Edward Ignacy Tryjarski, który urodził się 31 marca 1923 roku w Warszawie, był znaczącą postacią w dziedzinie polskiej humanistyki.
Jako orientalista i turkolog, jego osiągnięcia i wkład w te nauki były niezwykle istotne.
Tryjarski przeszedł do historii polskiej nauki, a jego prace pozostają dowodem na siłę i wartość badań nad kulturami wschodnimi, przyczyniając się do zrozumienia ich wpływu na świat.
Warto również zaznaczyć, że zmarł 23 sierpnia 2021 roku w Warszawie, pozostawiając po sobie bogaty dorobek intelektualny oraz grono uczniów, którzy kontynuują jego misję w badaniach orientalnych.
Życiorys
Edward Tryjarski urodził się w rodzinie Konrada (1875–1934) oraz Wandy z Zawadzkich (1886–1930). W 1948 roku zakończył swoje studia prawnicze, a dwa lata później podjął naukę na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie zgłębił turkologię. Jego kariera zawodowa rozpoczęła się w Studium Języków i Zagadnień Wschodnich Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, gdzie pracował od 1948 do 1950 roku. Następnie, w latach 1954–1956, zajmował się redakcją i był zastępcą kierownika w Redakcji Filologii Obcej Państwowego Wydawnictwa Naukowego.
Od 1956 roku Tryjarski rozpoczął działalność w Zakładzie Orientalistycznym Polskiej Akademii Nauk, a w 1961 roku obronił swoją pracę doktorską pt. „Dialekt kipczacki Ormian polskich”, której autorem był Ananiasz Zajączkowski. W 1966 roku uzyskał tytuł docenta. Po likwidacji Zakładu Orientalistyki PAN w 1969 roku, został pracownikiem Instytutu Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk, gdzie pozostawał do momentu przejścia na emeryturę w 1993 roku. W 1974 roku nadano mu tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1987 roku tytuł profesora zwyczajnego.
Edward Tryjarski miał także znaczący wkład w wydawnictwa naukowe. Był sekretarzem i kierownikiem Pracowni Słownika Wyrazów Obcych w PWN, a w latach 1957–1976 pełnił funkcję sekretarza redakcji, by następnie, od 1977 do 2004 roku, sprawować stanowisko redaktora naczelnego Rocznika Orientalistycznego. Działał również w Komitecie Nauk Orientalistycznych PAN, a w 2009 roku został wyróżniony tytułem członka honorowego tegoż Komitetu.
W swojej pracy badawczej koncentrował się na językach tureckich, zwłaszcza na języku ormiańsko-kipczackim. Zainteresowania Tryjarskiego obejmowały dzieje tureckich ludów stepowych, kulturę Ormian polskich, a także relacje Polski z dawnymi ludami tureckimi oraz Turcją osmańską.
W życiu prywatnym był mężem Marii Magdaleny z Piotrowskich (1925–2021). Edward Tryjarski zmarł w Warszawie, a jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Powązkowskim (kwatera T-5-8,9).
Publikacje
Edward Tryjarski to autor wielu cenionych prac, które zyskały uznanie w kręgach naukowych. Jego dorobek publikacyjny obejmuje szereg znaczących dzieł, w tym:
- Dictionnaire arméno-kiptchak; d’après trois manuscrits des collections viennoises (1968–1972),
- Hunowie europejscy, Protobułgarzy, Chazarowie, Pieczyngowie (1975 – z Krzysztofem Dąbrowskim i Teresą Nagrodzka-Majchrzyk),
- Zwyczaje pogrzebowe ludów tureckich na tle ich wierzeń (1991),
- Kultura ludów tureckich w świetle przekazu Mahmūda z Kaszgaru (XI w.) (1993),
- In confinibus Turcarum. Szkice turkologiczne (1995),
- Ormianie w Warszawie. Materiały do dziejów (2001),
- Armeno-Kipchak texts in the Alchemical treatise by Andrzej Torosowicz (17th Century) (2005),
- Zapisy sądu duchownego Ormian miasta Lwowa za lata 1625–1630 w języku ormiańsko-kipczackim (2010),
- Zapisy sądu duchownego Ormian miasta Lwowa za lata 1564–1608 w języku ormiańsko-kipczackim (2017),
- Armeno-Kipchak studies. Collected papers (2017).
Oprócz prac naukowych, Tryjarski angażował się również w tłumaczenie literatury pięknej, w tym:
- Mahmut Makal Nasza wieś. Notatki tureckiego nauczyciela wiejskiego (1952) – ze Stanisławem Kałużyńskim,
- Ali Sabahttin Wrogowie. Opowiadania anatolijskie (1953) – z Józefem Bielawskim,
- W oazie i na stepie. Myśli muzułmańskiego Wschodu (1958) – z Józefem Bielawskim i Franciszkiem Machalskim,
- Kobierzec z gwiazd i półksiężyców. Fragmenty z twórczości ludów tureckich (1967) – ze Stanisławem Kałużyńskim.
Odznaczenia
Edward Tryjarski był osobą, która otrzymała szereg znaczących odznaczeń w uznaniu za swoje zasługi. Wśród nich można wymienić:
- medal 10-lecia Polski Ludowej, nadany 15 stycznia 1955,
- order św. Mesropa Masztoca z Armenii.
Przypisy
- Edward Ignacy Tryjarski, imię ojca: Konrad, ur. 31.03.1923 r. IPN BU 2348/1443. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie [1944] 1954–1990 [dostęp 05.02.2024 r.]
- a b c Cmentarz Stare Powązki: TADEUSZ TRYJARSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 05.02.2024 r.]
- Matenadaran wyróżnił prof. Edwarda Tryjarskiego. „Awedis”. Nr 17, s. 4, 2013 r. Warszawa: Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich (FKIDOP). ISSN 2081-450X. [dostęp 05.02.2024 r.]
- Marek M. Dziekan, „Rocznik Orientalistyczny” 1914–2014.
- Skład Komitetu Nauk Orientalistycznych PAN.
- M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 15.01.1955 r. Nr 0/176 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
- a b c d e f g Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny. Tom IV. S-Ż, wyd. Ośrodek Przetwarzania Informacji, Warszawa 2002, s. 517.
- Zmarł Profesor Edward Tryjarski.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Marek Trojanowicz | Magdalena Gawin | Ewa Bartnik | Łukasz Rudnicki | Marta Mendel | Marcin Pauk | Tomasz Rowiński | Wacław Cybulski | Dorota Zawadzka | Witold Nazarewicz | Zygmunt Janiszewski | Tytus Benni | Wojciech Materski | Aldona Jawłowska | Alicja Borowska | Tadeusz Mayzner | Zbigniew Ciok | Jolanta Napiórkowska-Kowalik | Aleksandra Leliwa-Kopystyńska | Nina Baryłko-PikielnaOceń: Edward Tryjarski