Piotr Choynowski

---

Życiorys

Piotr Choynowski przyszedł na świat w rodzinie związanej z prawem i literaturą. Jego ojcem był adwokat przysięgły, również noszący imię Piotr, a matką Eugenia z rodziny Kozłowskich, wnuczka Fortunata Saryusz-Wolskiego, który przeżył lata 1860-1926.

W okresie swojej edukacji, Choynowski uczęszczał do szkół realnych obejmujących miejscowości takie jak Uralsk oraz Samara, a od 1896 roku osiedlił się w Warszawie. Tam, po zakończeniu школы średniej, zdecydował się na kierunek chemiczny na Politechnice Warszawskiej, gdzie angażował się w ruchy strajkowe. Następnie kontynuował naukę na Politechnice Lwowskiej.

Rzuciwszy studia techniczne, w 1908 roku przeniósł się na wydział historyczno-filozoficzny Uniwersytetu w Zurychu, a studia te kontynuował na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1910-1912. W 1910 roku zdobył wyróżnienie na konkursie literackim organizowanym przez „Tygodnik Ilustrowany” za swoją nowelę pt. „Barowska”. Dwa lata później miał debiut teatralny, wystawiając sztukę „Ruchome piaski” w Teatrze Miejskim w Krakowie.

W 1914 roku, wstąpił do I Brygady Legionów Polskich, jednak ze względu na problemy zdrowotne z chorobą płuc, został zmuszony do opuszczenia szeregów wojskowych. Podjął leczenie w Zakopanem i później, udając się do Wiednia, zyskał nowe doświadczenia. Ostatecznie w 1916 roku osiedlił się na stałe w Warszawie.

W okresie od 1920 do 1922 roku był redaktorem „Tygodnika Ilustrowanego”, kontynuując współpracę z tym pismem aż do 1930 roku. W tym samym roku dostąpił zaszczytu otrzymania nagrody przyznawanej przez Towarzystwo Literatów i Dziennikarzy Polskich. Od listopada 1933 został członkiem Polskiej Akademii Literatury.

Choynowski zasłynął jako utalentowany nowelista, który w swoich realistycznych dziełach przedstawiał świat szlachecki, nawiązując do literackiego dziedzictwa Henryka Sienkiewicza. Warto zaznaczyć, że przetłumaczył m.in. słynne dzieło J.W. Goethego, „Cierpienia młodego Wertera”, a jego twórczość została przetłumaczona na wiele języków.

Po zakończeniu II wojny światowej, jego prace na długo popadły w zapomnienie. W 1953 roku wznawiano jego sztukę „Ruchome piaski”, do której wstęp napisał Wacław Kubacki. Kolejne utwory, takie jak „W młodych oczach” czy „Młodość, miłość, awanturę”, ukazały się odpowiednio w 1988 i 1991 roku.

Obecnie Piotr Choynowski spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (Aleja Zasłużonych – 1-18), gdzie jego wkład w polską literaturę jest pamiętany przez nielicznych pasjonatów jego twórczości.

Życie prywatne

W roku 1916 Piotr Choynowski zawarł związek małżeński z Hanną Józefą Gebethner, która przyszła na świat w 1892 roku i zmarła w 1969. Była ona córką Jana Roberta Gebethnera (1860-1910), znanego księgarza oraz wydawcy, co stworzyło ciekawe tło kulturowe dla ich rodziny.

Małżeństwo to zaowocowało przyjściem na świat dwóch synów, Jana i Piotra, którzy obaj brali udział w historycznych wydarzeniach, jakimi były zmagania podczas Powstania Warszawskiego.

W rodzinie Choynowskich można również odnaleźć postacie wybitne, takie jak siostra Piotra, Helena Domańska z d. Choynowska (1885–1944). Inny znaczący członek rodziny, Mirosław Lemański (1892-1920), był studentem prawa na Uniwersytecie Warszawskim. Był on również porucznikiem Wojska Polskiego.

Dodatkowo, w rodzinnym kręgu pojawia się Jan Władysław Lemański (1897-1944), żołnierz Legionów Polskich i porucznik kawalerii, także czynnie uczestniczący w powstaniu, który był bratem przyrodnim Piotra Choynowskiego.

Twórczość (wybór)

Twórczość Piotra Choynowskiego obejmuje różnorodne utwory literackie, które ukazują jego umiejętności jako pisarza. Wśród jego dzieł znajdują się zarówno sztuki, powieści, jak i nowele, co świadczy o wszechstronności jego talentu. Oto kilka wyróżniających się tytułów:

• ruchome piaski (1913) – sztuka,
• kuźnia (1919) – powieść,
• kij w mrowisku (1921) – nowele,
• dom w śródmieściu (1924) – powieść,
• młodość, miłość, awantura (1926) – powieść,
• o pięciu panach Sulerzyckich (1928) – nowele,
• w młodych oczach (1933) – powieść,
• opowiadania szlacheckie – nowele,
• historia naiwna – nowele,
• pokusa – nowele.

Literatura dodatkowa

– Kazimierz Czachowski: Choynowski Piotr. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3: Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1937, s. 433–434. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0.

---

Oceń: Piotr Choynowski

---