Maria Ponikowska

---

Życiorys

Maria Ponikowska, była córkąCezarego, prominentnego adwokata (1853–1944), oraz Eweliny z Łuczyckich, urodzonej w 1858 roku. Jej rodzeństwo obejmowało m.in. Krystynę (1890–1954, zamężną z Stanisławem Wierzbickim), Janinę (mężatkę Janusza Zdzienickiego) oraz Wacława (1884–1944). Maria ukończyła IV Gimnazjum Realne w Krakowie, zdobywając świadectwo dojrzałości w 1914 roku, a w 1915 roku rozpoczęła studia na Wydziale Filozoficznym, a później przyrodniczo-matematycznym Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie zdecydowała się na matematykę jako główny przedmiot. Równocześnie studiowała na Wydziale Finansowo-Ekonomicznym Szkoły Nauk Politycznych, koncentrując się na finansach, statystyce oraz matematyce w obszarze ubezpieczeń. Jej praca zawodowa, rozpoczęta w 1919 roku, obejmowała m.in. działalność w Wydziale Ekonomiczno-Statystycznym Związku Polskich Organizacji Rolniczych oraz w Towarzystwie Ubezpieczeń „VESTA” (od 1923 roku).

Warto zaznaczyć, że Maria Ponikowska miała znaczący wpływ w nowo utworzonym (w 1925 roku) Instytucie Naukowym Organizacji i Kierownictwa, będąc współpracownikiem jego twórcy, Karola Adamieckiego. Zajmowała tam ważną rolę jako kierowniczka Wydziału Naukowego, co znajdowało odzwierciedlenie w jej publikacjach, w tym w pracy dotyczącej Karola Adamieckiego, wydanej w 1949 roku przez TNOiK w Warszawie.

W 1934 roku Maria rozpoczęła pracę w Polskim Radiu, zaczynając w Biurze Studiów pod przewodnictwem Krzysztofa Eydziatowicza, gdzie z czasem awansowała na jego zastępcę. Jej udział w pracach Rady Programowej Polskiego Radia był nieoceniony, a jej wkład w opracowanie metodologii analizy percepcji programów radiowych przez słuchaczy zasługuje na szczególne uznanie. Ponadto, Maria była zaangażowana w projektowanie koncepcji nowego gmachu Polskiego Radia w Warszawie, co stanowiło podstawę do przygotowania konkursu architektonicznego.

W okresie II wojny światowej, Maria Ponikowska była świadkiem trudnych czasów, pracując nie tylko w strukturach Polskiego Radia, ale również w niezależnym radiu podziemnym. W obliczu niemieckiej inwazji, była jedną z kilku pracowników, którzy decyzją dyrekcji zostali w Warszawie i dalej pracowali nad emisją programów z Fortu Mokotowskiego pod kierownictwem dyrektora muzycznego, Edmunda Rudnickiego. Maria, wspólnie z innymi współpracownikami, przyczyniła się do emisji programów radiowych, co miało kluczowe znaczenie w tym trudnym czasie.

W kontekście okupacji niemieckiej, szczególną rolę odegrała w strukturach konspiracyjnych, gdzie dążyła do ochrony majątku Polskiego Radia oraz wsparcia byłych pracowników. Swoim zaangażowaniem w operacje w ramach Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) oraz Armii Krajowej, a później Delegatury Rządu na Kraj, Maria była aktywnym uczestnikiem działań mających na celu przygotowanie się na wypadek wybuchu powstania. Pracowała także w sekcji PR, odpowiadając za organizację, dokumentację i finanse, stanowiąc kluczową postać w tym krytycznym okresie.

Po zakończeniu wojny, Maria stawiła czoła nowym wyzwaniom, zmuszona do pracy w różnych dziedzinach. Choć nie mogła kontynuować działań w Polskim Radiu, w dalszym ciągu dokumentowała wydarzenia z lat okupacji, wzbogacając archiwum o cenne materiały. W kolejnych latach pracowała w Centralnym Zarządzie Przemysłu Chemicznego, bibliotece Ambasady USA, Głównym Urzędzie Pracy, oraz w Teatrze Wielkim Opery i Baletu.

Prywatnie Maria była pasjonatką muzyki i czynnie uczestniczyła w działalności Towarzystwa im. Fryderyka Chopina, pełniąc funkcje kierownicze. Jej rodzinna historia wiązała się z wielką skrzypaczką Eugenią Umińską, a ich wspólne korzenie sięgają przeszłości. Maria pozostawiła po sobie wiele osiągnięć, a jej grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, gdzie spoczywa w wiecznym pokoju.

Maria Ponikowska była odznaczona Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta, co podkreśla jej wkład w historię Polski oraz jej niezwykłe życie pełne poświęcenia i pasji.

---

Oceń: Maria Ponikowska

---