Lucyna Krzemieniecka, właściwie znana jako Wiera Zeidenberg, to postać wyjątkowa w historii polskiej literatury. Urodziła się 11 maja 1907 roku w Warszawie, gdzie również spędziła swoje życie, aż do jego zakończenia 22 września 1955 roku.
Była polską pisarką o żydowskich korzeniach, która zyskała ogromną popularność dzięki swoim utworom dla dzieci. Jej twórczość nie tylko bawiła, ale także uczyła i inspirowała młodych czytelników. Lucyna Krzemieniecka była także uzdolnioną poetką, co sprawia, że jej dorobek artystyczny jest wyjątkowo różnorodny i wartościowy.
Jej prace były wielokrotnie wznawiane, co świadczy o ich sile oddziaływania oraz trwałym zainteresowaniu. W każdym z jej dzieł można dostrzec pasję do literatury oraz umiejętność poruszania dziecięcej wyobraźni.
Życiorys
Lucyna Krzemieniecka była córką warszawskich dentystów, Michała Zeidenberga oraz Balbiny Harkavi. Po ukończeniu gimnazjum w Instytucie Pedagogicznym Wolnej Wszechnicy Polskiej, zdecydowała się na dalsze kształcenie w obszarze polonistyki oraz romanistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Jej kariera literacka zainaugurowana została w 1926 roku, kiedy to zadebiutowała w piśmie „Głos Prawdy”. W późniejszych latach jej utwory pojawiały się również w takich czasopismach jak „Bluszcz”, „Głos Literacki”, „Czyn Młodzieży PCK”, „Dziecku i Matce”, „Płomyku”, „Płomyczku” oraz „Słonku”.
W roku 1927 przeszła na katolicyzm, co wiązało się z przyjęciem imienia Lucyna, a także z zawarciem małżeństwa z lewicowym poetą, Andrzejem Wolicą, z którym rozwiodła się już w 1929 roku. W ciągu lat 1930–1939 opublikowała około dwudziestu tomików literatury dziecięcej. Czas II wojny światowej spędziła w Warszawie, doświadczając powstania warszawskiego w rejonach stolicy. Po zakończeniu wojny przeniosła się do Łodzi, wracając do Warszawy w 1948 roku.
W kolejnych latach pozostawała związana z różnymi instytucjami kulturalnymi, takimi jak „Świerszczyk”, „Płomyk”, „Płomyczek”, „Iskierki”, Teatr „Baj” oraz Polskie Radio. Kontynuowała swoją obfitą twórczość literacką, skierowaną głównie do dzieci. W okresie stalinowskim zmieniła kierunek swojej twórczości, pisząc także utwory o charakterze socrealistycznym, które miały propagandowy charakter. Wśród nich znalazły się teksty poświęcone Warszawie, jak „Warszawska piosenka”, lub skierowane do dzieci, takie jak „Piosenka pierwszomajowa” z okazji Święta Pracy, jak również utwory gloryfikujące Włodzimierza Lenina oraz Józefa Stalina.
W 1950 roku uhonorowano ją Nagrodą Literacką m.st. Warszawy za jej bogatą twórczość dla dzieci, a także za tomik wierszy „O wielkim Stalinie”. Ponadto, w 1952 roku, została laureatką nagrody Prezesa Rady Ministrów. Po jej śmierci spoczęła na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kw. B2-9-2). Pośmiertnie odznaczono ją również Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Wydane zbiory i utwory
Lucyna Krzemieniecka uznawana jest za utalentowaną pisarkę, która na początku XX wieku stworzyła wiele wartościowych dzieł. Wśród jej najbardziej znaczących publikacji można znaleźć:
- 1930: Nad morzem. Książeczka do czytania, do malowania i do rysowania,
- 1930: Idzie Nowy Roczek!,
- 1930: O świerszczyku Bumcyku,
- 1930: Łap-cap. Siedem bajek (zbiór, z wersjami skróconymi wydanymi w późniejszych latach),
- 1932: Przyszła koza do woza,
- 1932: Bajeczka z podwóreczka,
- 1932: Cudowne okulary (zbiór, z późniejszymi poszerzeniami i poprawami),
- 1932: Materjały dla propagandy spożycia cukru w szkołach powszechnych (praca z Zygmuntem Rusinkiem i J.P. Zajączkowskim),
- 1932: Cztery bajdy ciotki Adelajdy,
- 1932: O leniuchach lekkoduchach,
- 1934: Tajemnicze odwiedziny,
- 1934: O Helence co na tarki poszła,
- 1935: Historja cała o niebieskich migdałach,
- 1935: Zbiór komedyjek dla kół młodzieży Polskiego Czerwonego Krzyża (dla dzieci i młodzieży),
- 1936: Z przygód krasnala Hałabały (lektura szkolna znana do 2016/2017),
- 1936: O sierotce Józi i o złotych kluczykach. Bajeczki dla dzieci,
- 1937: Bajki niezapominajki,
- 1938: O Jasiu Kapeluszniku,
- 1938: Baśń o trzech siostrzyczkach (przekład angielski: The three little sisters),
- 1938: Z przygód leśnego ludka,
- 1939: O duszkach zawieruszkach,
- 1946: Kariera Franka Żyrafy,
- 1946: O młynarzu Sylwestrze (kompilacja),
- 1947: Pan Klet i jego klejnoty,
- 1947: W bajowej gospodzie,
- 1947: O Lichu i biednej Jagusi,
- 1947: Baśń o trzech braciszkach,
- 1947: Historia cała o niebieskich migdałach,
- 1947: Czarodziejski światek,
- 1948: Był sobie jeden dom,
- 1948: U babci w gościnie,
- 1948: Niech się co chce dzieje, Krakowiak się śmieje,
- 1948: Lala Lila w samolocie,
- 1948: Kłopoty Burka z podwórka,
- 1948: O gęsiareczce Kasieni i cudownych listkach pani Jesieni (nowa wersja w 1957 roku),
- 1949: O dębie co żołędzie rozdawał,
- 1949: Warszawska piosenka,
- 1949: O wielkim Stalinie (wydania z lat 1951 i 1952),
- 1949: Pięć Zoś,
- 1949: Parasol Hulaj-Dusza,
- 1950: Jak to nad Bałtykiem bywa,
- 1950: Wiosna, lato, jesień, zima,
- 1951: O tym jak się rzep do psiego ogona przyczepił (wydanie z 1994 roku),
- 1951: Jaskółki (wyd. 2 1954),
- 1952: Lenin wśród dzieci (wyd. 2 1954),
- 1952: Słomkowy łańcuszek (wyd. 9 1984),
- 1952: W rodzinnej wiosce (wyd. 2 1953),
- 1952: Witaj bracie żołnierzu (wydania z 1953 i 1955),
- 1953: Kołysanka sarnia, Fanfara (z Zofią Rogowską),
- 1953: Piosenka zlotowa,
- 1953: Dzieci,
- 1953: Piosenka pierwszomajowa,
- 1953: Leśne rachuneczki (lektura szkolna),
- 1954: Pan Szyszkowski (wyd. 3 1957),
- 1954: O czym cyka świerszcz z kącika (lektura szkolna),
- 1954: Piosenka o złotym listku, Majowa nocka,
- 1956: Domek zapomnienia (wyd. 7 1987),
- 1956: Bajże baju po zwyczaju (wyd. 2 1960),
- 1957: O tym jak krasnal na wesele do Baby Saby poszedł,
- 1963: O jednym kruku,
- 1964: Bajka o chciwej babie,
- 1966: Dziwni goście (wyd. 2 1968),
- 1986: Hej, miła godzinka, stroi się choinka.
Warto zauważyć, że niektóre z jej utworów zostały przetłumaczone na wiele języków, w tym angielski, niemiecki, czeski, słowacki, serbsko-chorwacki oraz słoweński. Ponadto, kilka z dzieł, takich jak Z przygód krasnala Hałabały, O czym cyka świerszcz z kącika oraz Leśne rachuneczki stały się częścią kanonu lektur szkolnych w Polsce, obowiązującym od 1959 roku aż do roku szkolnego 2016/2017.
Przypisy
- KarolinaK. Jędrych, Lektury w programach dla szkoły podstawowej z lat 1949–1989, K.K. Heska-Kwaśniewicz, K.K. Tałuć (red.), Literatura dla dzieci młodzieży, T. 4, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014, s. 212.
- BartoszB. Wokan, Witajcie w pięknym lesie („Z przygód krasnala Hałabały” Lucyna Krzemieniecka) [online], Co czytam Konstantemu i Matyldzie [dostęp 15.04.2020 r.] .
- Lucyna Krzemieniecka [online], Biblioteka Narodowa – połączone katalogi [dostęp 15.04.2020 r.] .
- Lucyna Krzemieniecka [online], Nukat – Katalog Zbiorów Polskich Bibliotek Naukowych [dostęp 15.04.2020 r.] .
- a b c d Józef ZbigniewJ.Z. Białek, Lucyna Krzemieniecka [online], Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 15.04.2020 r.] .
- Lektury obowiązkowe w roku 2016/2017 [online], Szkoła Podstawowa nr 15 im. Marii Skłodowskiej-Curie w Białymstoku, 2016.
- Zobacz wykaz wydanych zbiorów i utworów.
- Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
- M.P. z 1955 r. nr 117, poz. 1547.
- Wykaz obejmuje pierwsze i ostatnie wydania utworów autorki i ich późniejszych adaptacji i kompilacji. Przy wznawianych utworach propagandowych z epoki stalinowskiej wymieniono wszystkie edycje.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Piotr Naszarkowski | Jerzy Sosnkowski | Felícia Leirner | Wiesław Zdort | Michał Marczak (reżyser) | Krzysztof Misiurkiewicz | Maciej Kuczyński | Zbigniew Prus-Niewiadomski | Marek Serafin | Wojciech Gąssowski | Ksawery Piwocki (grafik) | Helena Sekuła | Andrzej Grembowicz | Halina Centkiewicz-Michalska | Kazimierz Władysław Wóycicki | Jeremi Przybora | Ludwik Lech Jaksztas | Stanisław Bogusławski (komediopisarz) | Jakub Goldberg (filmowiec) | Sidney PolakOceń: Lucyna Krzemieniecka