Jan Grabowski (historyk)

---

Życiorys

Jan Grabowski jest wybitnym historykiem i profesorem, będącym synem Zbigniewa Grabowskiego, profesora chemii oraz laureata nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Jego ojciec pochodzi z rodziny żydowskiej, która musiała zmierzyć się z tragedią Holocaustu. Warto również wspomnieć, że jego babka, Joanna Grabowska, była znaną rzeźbiarką oraz jedną z pionierów na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

W 1986 roku Jan ukończył studia z zakresu historii na Uniwersytecie Warszawskim. Jego dalsze kształcenie doprowadziło go do uzyskania stopnia naukowego doktora w 1994 roku na Wydziale Historii Uniwersytetu Montrealskiego. Od tego czasu pełni funkcję profesora na Wydziale Historii Uniwersytetu w Ottawie, gdzie jest znany jako Full Professor.

Jan Grabowski jest jednym z założycieli Centrum Badań nad Zagładą Żydów Polskiej Akademii Nauk. W 2020 roku został wyróżniony członkostwem w Royal Society of Canada, co świadczy o jego znaczącym wkładzie w nauki historyczne.

Specjalizuje się w kompleksowych badaniach nad Holocaustem, zwłaszcza w kontekście roli, jaką odgrywali Polacy w Zagładzie Żydów podczas II wojny światowej. W Polsce posiada także uprawnienia, które są równoważne statusowi doktora habilitowanego.

Publikacje

Jan Grabowski to autor wielu istotnych publikacji dotyczących historii Żydów oraz zagłady podczas II wojny światowej. Poniżej znajduje się lista jego wydawnictw:

• Historia Kanady, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001, 320 ss. ISBN 978-83-7255-044-6,
• „Ja tego Żyda znam!” Szantażowanie Żydów w Warszawie 1939-1943, Warszawa 2004. ISBN 83-7388058-5,
• Dzienniki Franciszka Wyszyńskiego 1941-1944, Warszawa 2007, 550 ss. (współredaktor nauk.: Zbigniew R. Grabowski) ISBN 978-83-86156-29-0,
• ’Je le connais, c’est un Juif!’ Varsovie 1939-1943. Le chantage contre les Juifs, éditions Calmann-Lévy, Paris, 2008. 176 ss. ISBN 978-2702138878,
• Edward Kubalski, „Niemcy w Krakowie. Dziennik 1 IX 1939 – 18 I 1945”, Kraków 2010 (redakcja i opracowanie: Jan Grabowski, współredaktor nauk.: Zbigniew R. Grabowski) ISBN 978-83-61978-36-7,
• Rescue for Money: ‘Paid Helpers’ in Poland, 1939–1945, Search and Research Series, Jad Waszem – The International Institute for Holocaust Research, Jerusalem, 2008, ISBN 978-965-308-325-7,
• Żydów łamiących prawo należy karać śmiercią! „Przestępczość” Żydów w okupowanej Warszawie, 1939–1942, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2010, 211 ss. (współautor: Barbara Engelking) ISBN 978-83-926831-7-9,
• Judenjagd. Polowanie na Żydów, 1942-1945. Studium dziejów pewnego powiatu, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2011, 282 ss. ISBN 978-83-932202-0-5. Autor przedstawia hipotezę, że w czasie okupacji Polacy przyczynili się do śmierci co najmniej 200 tys. Żydów, co wzbudziło zainteresowanie mediów. O jego książce odnosił się m.in.: Bogdan Musiał w sposób krytyczny oraz Jan Tomasz Gross w sposób afirmatywny,
• Zarys krajobrazu. Wieś polska wobec Zagłady, 1942-1945, Warszawa, 2011, 532 ss. (współautor: Barbara Engelking) ISBN 978-83-932202-4-3,
• Hunt for the Jews: Betrayal and Murder in German-Occupied Poland, Indiana University Press, 2013, 312 pp., ISBN 978-02-53010-74-2,
• Aaron Elster, Ocalony z Zagłady. Wspomnienia chłopca z Sokołowa Podlaskiego, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014, 139 ss. (współredaktor nauk.: Barbara Engelking) ISBN 978-83-63444-31-0,
• Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939–1950, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014, 629 ss. (red. nauk. z Dariuszem Libionką) ISBN 978-83-63444-35-8,
• Ostatni Żyd z Węgrowa (red. nauk.) Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą, Warszawa 2015, 219 ss. ISBN 978-83-63444-41-9,
• ציד היהודים; בגידה ורצח בפולין בימי הכיבוש הגרמני. Jad Waszem, Jerusalem, 2016. ISBN 978-965-308-531-2,
• Szczęście posiadać dom pod ziemią… (red. nauk.) Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2016, 215 ss. ISBN 978-83-63444-44-0,
• Buried Words: The Diary of Molly Applebaum, Azrieli Foundation, Toronto, 2017. (Edited, annotated and forwarded). ISBN 978-1-988065-12-0,
• Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (2 tomy, red. nauk. wspólnie z Barbarą Engelking), Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2018. Książka ta spotkała się z szeroką krytyką, co do jej zawartości historycznej,
• Na posterunku. Udział polskiej policji granatowej i kryminalnej w zagładzie Żydów, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2020, 432 ss. ISBN 978-83-8049-986-7,
• Polacy, nic się nie stało! Polemiki z Zagładą w tle, Wydawnictwo Austeria, Kraków 2021, ISBN 978-83-7866-283-9.

Krytyka

W czerwcu 2017 roku, Fundacja Reduta Dobrego Imienia wydała list otwarty, który zakwestionował tezy przedstawione przez Jana Grabowskiego. W dokumencie tym zarzucono mu między innymi „fałszowanie historii Polski”. Co więcej, list został podpisany przez 138 naukowców, co podkreśla jego znaczenie w środowisku akademickim.

W odpowiedzi na te zarzuty, Grabowski zdecydował się na kroki prawne i wytoczył proces Fundacji Reduta Dobrego Imienia.

---

Oceń: Jan Grabowski (historyk)

---