Stanisław Jaśkowski


Stanisław Jaśkowski, urodzony 22 kwietnia 1906 roku w Warszawie, a zmarły 16 listopada 1965 roku w tym samym mieście, był wybitnym polskim logikiem. Jako profesor oraz rektor Uniwersytetu Toruńskiego, wniósł znaczący wkład w rozwój logiki i filozofii.

Jaśkowski był jednym z uczniów znanego logika, Jana Łukasiewicza, i aktywnie uczestniczył w życiu intelektualnym szkoły lwowsko-warszawskiej. Jego prace skupiały się na teorii dowodu oraz semantyce, co czyni go niezwykle istotnym działaczem w historii logiki.

Uznawany jest za jednego z twórców dedukcji naturalnej, którą niezależnie odkrył w latach trzydziestych XX wieku, równolegle do Gerharda Gentzena. Choć podejście Gentzena zyskało początkowo większą popularność z uwagi na dowód o eliminacji cięć, to koncepcja Jaśkowskiego jest bardziej zbliżona do praktycznych metod dowodzenia.

Stanisław Jaśkowski był również pionierem w propozycji formalnego rachunku logiki parakonsystentnej oraz badań nad logiką intuicjonistyczną, a także logiką wolną. Jego prace pozostają ważnym wkładem w historię i współczesność logiki, stanowczo wpływając na kierunki rozwoju tej dziedziny.

Życiorys

Stanisław Jaśkowski był postacią z wyrazistym rodowodem, pochodzącym z rodziny ziemiańskiej, synem Feliksa Marcina oraz Kazimiery z Dzierzbickich. W 1924 roku ukończył gimnazjum realne w Zakopanem, a po tym kroku z powodzeniem rozpoczął studia matematyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W trakcie edukacji uczestniczył w seminarium logiki matematycznej, które prowadził Jan Łukasiewicz. Już w czasach studenckich aktywnie brał udział w zjazdach matematyków polskich, m.in. we Lwowie w 1927 roku oraz w Wilnie cztery lata później, gdzie prezentował swoje ważne osiągnięcia naukowe.

Po przerwie spowodowanej kuracją w Szwajcarii, studia ukończył w 1932 roku z tytułem doktora filozofii. Tematem jego pracy dyplomowej był system założeniowy logiki formalnej. Współpraca z Łukasiewiczem zaowocowała przygotowaniami do rozprawy habilitacyjnej, jednak wybuch II wojny światowej uniemożliwił mu złożenie przewodu. Jako ochotnik, brał uczestniczył w wojnie obronnej 1939, w tym w obronie Warszawy, a następnie znalazł schronienie w majątku ziemskim Wólka w powiecie Rawa Mazowiecka.

W 1942 roku Jaśkowski był krótko więziony przez Niemców, po czym do końca okupacji przebywał w majątku swojego ojca. Po zakończeniu wojny, w kwietniu 1945 roku, rozpoczął wykłady na Uniwersytecie Łódzkim, a także otworzył przewód habilitacyjny na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jeszcze w tym samym roku przeniósł się na Uniwersytet Toruński, gdzie po obronie habilitacyjnej dotyczącej rozprawy „Trzy przyczynki do dwuwartościowego rachunku zdań” w 1946 roku, został mianowany profesorem nadzwyczajnym.

W Toruniu objął katedrę logiki matematycznej i zajął się organizacją Seminarium Matematycznego wskutek choroby profesora Juliusza Rudnickiego, który kierował I katedrą matematyki. Oprócz wykładów z logiki matematycznej prowadził również zajęcia z analizy matematycznej, teorii mnogości, geometrii różniczkowej oraz rachunku prawdopodobieństwa. Od 1950 roku stanowił wsparcie w Państwowym Instytucie Matematycznym PAN, gdzie pomógł w uzyskaniu tytułu doktora nauk matematycznych swojemu asystentowi, Lechowi Dubikajtisowi.

W 1957 roku uzyskał nominację na profesora zwyczajnego. W latach 1946–1951 pełnił rolę przewodniczącego Komisji Egzaminacyjnej Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego oraz przyczynił się do organizacji Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii. Był prodziekanem w latach 1952-1953, a również dziekanem tego Wydziału w latach 1953-1954. Później pełnił funkcję prorektora ds. nauki od 1956 do 1959 roku oraz rektora Uniwersytetu od 1959 do 1962 roku. Należał do grona założycieli i był pierwszym prezesem oddziału Polskiego Towarzystwa Matematycznego w Toruniu.

Authorował wiele prac, w tym książki o charakterze popularnonaukowym, takie jak „O symetrii i zdobnictwie w przyrodzie” (1952) oraz „Matematyka ornamentu” (1957). Angażował się w opracowywanie programu nauczania matematyki w szkołach średnich. Zmarł po ciężkiej chorobie w wieku 59 lat i został pochowany na warszawskich Powązkach. Był mężem Anieli Holewińskiej, z którą związał się w 1937 roku. Aniela była córką Stefana Holewińskiego.

Ważnym jego przedsięwzięciem było również członkostwo w Polskiej Korporacji Akademickiej Patria w Warszawie, gdzie w roku akademickim 1930/31 pełnił obowiązki wiceprezesa. Obecnie spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, konkretnie w kwaterze 20, w rzędzie 4, dane dotyczące miejsca 5.

Przypisy

  1. Cmentarz Stare Powązki: STANISŁAW JAŚKOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 31.01.2019 r.]
  2. Stefan Holewiński – profil na stronie Sejm Wielki. sejm-wielki.pl. [dostęp 28.09.2015 r.]

Oceń: Stanisław Jaśkowski

Średnia ocena:4.73 Liczba ocen:19