Andrzej Lasota (matematyk)


Andrzej Aleksander Lasota był znanym matematykiem polskim, który swoją karierę zawodową związał z naukami matematycznymi oraz pedagogiką. Urodził się 11 stycznia 1932 roku w Warszawie, a zmarł 28 grudnia 2006 roku w Katowicach.

W swoim dorobku naukowym Lasota przyczynił się do rozwoju różnych gałęzi matematyki, a jego prace były wysoko cenione w środowisku akademickim.

Kariera naukowa

Andrzej Lasota uzyskał świadectwo dojrzałości w Państwowej Szkole Ogólnokształcącej Stopnia Licealnego im. I. Paderewskiego w Poznaniu. Po zdaniu matury w 1951 roku powrócił do Krakowa, gdzie rozpoczął studia z zakresu fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po upływie dwóch lat postanowił jednak zmienić kierunek studiów na matematykę. Ten krok był konsekwencją inspirującego wpływu profesora Tadeusza Ważewskiego, znanego matematyka, który prowadził wykłady z analizy matematycznej, ukazując jej związki z fizyką oraz naukami przyrodniczymi.

W 1955 roku obronił pracę magisterską pod opieką Tadeusza Ważewskiego. Doktoryzował się w 1960 roku w Instytucie Matematycznym Polskiej Akademii Nauk, gdzie jego praca dyplomowa analizowała problem graniczny dla równania struny drgającej, również pod kierunkiem profesora Ważewskiego. Cztery lata później uzyskał habilitację na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego dzięki rozprawie dotyczącej istnienia oraz jednoznaczności rozwiązań nieliniowych równań różniczkowych i całkowych. Wyniki jego badań zostały opublikowane w Biuletynie PAN, co również przyczyniło się do jego kariery naukowej.

W ciągu swojej kariery profesor Lasota przeszedł szereg awansów zawodowych oraz naukowych, osiągając kolejno tytuł:

  • profesora nadzwyczajnego nauk matematycznych w 1972 roku, a następnie w 1979 roku profesora zwyczajnego,
  • członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk w 1983 roku, a w 1994 roku został członkiem rzeczywistym,
  • członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności od roku 1997, a w 2001 roku uzyskał status członka czynnego.

W 1976 roku Andrzej Lasota przeniósł się z Krakowa na Uniwersytet Śląski, gdzie wykładał aż do 2003 roku. W latach 1972–1975 pełnił tam funkcję dziekana na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dodatkowo, w latach 1970–1976 kierował Zakładem Rachunku Prawdopodobieństwa.

Profesor Lasota współpracował z licznymi ośrodkami naukowo-badawczymi, w tym:

  • Instytut Maszyn Matematycznych w Krakowie w latach 1967–1968, gdzie pełnił funkcję kierownika pracowni,
  • Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej jako profesor zwyczajny w latach 1986–1988,
  • Instytut Matematyczny PAN, z którym był związany od 1956 roku – początkowo jako asystent, później jako adiunkt, a w latach 1995–2006 jako profesor zwyczajny.

Wyniki

W obszarze matematyki, Andrzej Lasota przedstawił szereg istotnych wyników, które mają znaczenie zarówno teoretyczne, jak i aplikacyjne. Jego osiągnięcia obejmują:

  • podanie związku pomiędzy istnieniem a jednoznacznością rozwiązań (jednoznaczność implikuje istnienie) dla nieliniowych równań różniczkowych zwyczajnych, cząstkowych oraz całkowych,
  • sformułowanie twierdzenia o funkcjach uwikłanych dla funkcji nieróżniczkowalnych oraz omówienie zastosowań tego twierdzenia w kontekście dowodów istnienia rozwiązań dla problemów brzegowych i rozwiązań okresowych równań różniczkowych zwyczajnych,
  • wykazanie, że w przestrzeniach Banacha istnienie rozwiązań równań różniczkowych o prawej stronie ciągłej jest cechą generyczną (współautor: James A. Yorke),
  • rozwiązanie problemu Ulama dotyczącego istnienia miary niezmienniczej dla transformacji kawałkami monotonicznych,
  • uzyskanie w teorii operatorów nieliniowych odpowiednika alternatywy Fredholma,
  • podanie oryginalnej metody funkcji dolnej w teorii operatorów Markowa, co stanowi silne narzędzie do analizy asymptotycznej stabilności tych operatorów,
  • zbadanie asymptotycznej stabilności operatorów Markowa działających na miarach oraz opisanie nowej klasy zbiorów, którą nazwał semifraktalami; współautorami tych badań byli J. A. Yorke i J. Myjak,
  • stworzenie podstaw teorii chaosu dla równań różniczkowych cząstkowych pierwszego rzędu,
  • zbudowanie modelu mającego na celu opis procesu reprodukcji krwinek (współautor: doc. Maria Ważewska-Czyżewska).

Nagrody, wyróżnienia, tytuły honorowe

Andrzej Lasota, znany matematyk, został uhonorowany wieloma prestiżowymi nagrodami oraz tytułami przez swoją wyjątkową działalność naukową. Poniżej przedstawiamy kluczowe wyróżnienia, które otrzymał w trakcie swojej kariery:

  • nagroda PTM im. Stanisława Zaremby (1967),
  • nagroda Naukowa Wydziału III PAN (1969),
  • nagroda Sekretarza Naukowego PAN (1974),
  • nagroda PTM z dziedziny zastosowań matematyki (1974),
  • wykład sekcyjny na Międzynarodowym Kongresie Matematyków w Warszawie (1983),
  • tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego (2001),
  • Medal im. Wacława Sierpińskiego (2002).

Członkostwo

Andrzej Lasota, znany matematyk, był aktywnym członkiem wielu szanowanych instytucji i organizacji związanych z matematyką. Do jego osiągnięć należy udział w Komitecie Matematyki Polskiej Akademii Nauk, co stanowi niezwykle ważny krok w jego karierze naukowej.

Oprócz tego, był członkiem Rady Naukowej Instytutu Matematycznego PAN, co podkreśla znaczenie jego wiedzy i doświadczenia w dziedzinie matematyki. Należy również zaznaczyć, że piastował funkcję Redaktora Naczelnego serii matematycznej Biuletynu Polskiej Akademii Nauk, gdzie jego wkład w rozwój matematyki był nieoceniony.

Członkostwo w komitetach redakcyjnych czasopism

W kontekście publikacji, Andrzej Lasota był również członkiem komitetów redakcyjnych wielu międzynarodowych czasopism naukowych, w tym:

  • Annales Polonici Mathematici,
  • Commentationes Mathematicae,
  • Rivista di Matimatica Pura ed Applicata,
  • Dynamics Reported,
  • Journal of the European Mathematical Society.

Na zakończenie swojego życia, Andrzej Lasota został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. W uznaniu jego zasług, Uniwersytet Śląski w Katowicach uruchomił cykl wykładów imienia profesora Andrzeja Lasoty, co pokazuje jak ważny był jego wkład w rozwój matematyki w Polsce.

Przypisy

  1. ICM Plenary and Invited Speakers | International Mathematical Union (IMU) [online], www.mathunion.org [dostęp 24.07.2023 r.]
  2. LASOTA, Andrzej [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN [dostęp 03.02.2023 r.]
  3. Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Śląskiego. us.edu.pl. [dostęp 28.05.2022 r.]
  4. Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018.

Oceń: Andrzej Lasota (matematyk)

Średnia ocena:4.91 Liczba ocen:16