Jakub Hanecki

---

Życiorys

Jakub Hanecki był synem Szaji Firsztenberga oraz Chany z Gościnnych. Jego rodzice posiadali znaczną fortune jako kupcy, co wpłynęło na jego przyszłe losy. W 1896 roku Hanecki zaangażował się w działalność Socjaldemokracji Królestwa Polskiego. W młodości wyjechał na studia do Europy Zachodniej, odwiedzając takie miejsca jak Berlin, Heidelberg oraz Zurych.

W 1902 roku stał się jednym z czołowych przedstawicieli Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy. W aktywny sposób uczestniczył w zjazdach tego ruchu, reprezentując SDKPiL jako organizację dążącą do autonomii. Jego działalność w ramach rewolucji 1905 roku w Warszawie także zasługuje na uwagę. W 1906 roku Hanecki odegrał ważną rolę w organizowaniu ucieczki Róży Luksemburg z carskiego aresztu. Niestety, w tym samym roku został aresztowany i osadzony na Pawiaku, a później zesłany do Rosji. Po ucieczce wznowił swoją działalność w partii.

W latach 1903–1909 był jednym z wiodących liderów SDKPiL, pełniąc różne funkcje, w tym skarbnika partii. Na początku wspierał Różę Luksemburg w jej sporze z krajową organizacją SDKPiL. W 1909 roku jednak został zawieszony w prawach członka Zarządu Głównego SDKPiL z powodu krytyki kierownictwa partii, co było wynikiem alienacji władz od partyjnych dołów. Dwa lata później Hanecki rozstał się z władzami SDKPiL, nie zgadzając się z ich siłowymi metodami walki z opozycją wewnętrzną.

W latach 1912–1914 przebywał w Galicji, gdzie pomógł w uwolnieniu Włodzimierza Lenina z więzienia w Nowym Targu. W listopadzie 1913 roku w Krakowie ożenił się z Gitel Kelner. Zgodnie z dokumentami w gminie żydowskiej, był wówczas „słuchaczem prawa”. Po wybuchu I wojny światowej osiedlił się w Szwajcarii, przejmując kontrolę nad emigracyjną działalnością SDKPiL.

Po rewolucji lutowej w 1917 roku Hanecki brał udział w negocjacjach z Niemcami dotyczących transportu Lenina i innych rosyjskich działaczy rewolucyjnych. W kwietniu tegoż roku podróżował w pociągu tranzytowym z Szwajcarii przez Niemcy do Rosji. Hanecki wspierał finansowo SDPRR(b), prowadząc nielegalne działalności w Skandynawii oraz organizując transfery finansowe dla bolszewików.

W 1918 roku Hanecki objął stanowisko ludowego wicekomisarza finansów oraz zarządzał Bankiem Ludowym RFSRR. Dwa lata później wziął udział w rokowaniach pokojowych w Mińsku i Rydze. Podpisał traktat w Karsie w 1921 roku w imieniu RFSRR. Hanecki był bliskim współpracownikiem Lenina aż do jego śmierci w 1924 roku.

W latach 1923–1925 był członkiem kolegium komisariatu handlu zagranicznego ZSRR, a następnie uczestniczył w pracach Głównego Komitetu Koncesyjnego ZSRR. Doskonale negocjował w Polsce w sprawie przekazania archiwum Lenina, które zostało skonfiskowane w 1914 roku. W latach 1932–1935 kierował Państwowym Zjednoczeniem Muzyki, Estrady i Cyrku, a następnie pracował jako dyrektor Muzeum Rewolucji.

W czasie wielkiej czystki, 18 lipca 1937 roku, aresztowano go przez NKWD. Został skazany na śmierć przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR 26 listopada 1937 roku z oskarżenia o zdradę ojczyzny oraz działalność kontrrewolucyjną, a karę wykonano tego samego dnia. Ciało Haneckiego skremowano, a prochy pochowano anonimizacyjnie. Po latach, 4 listopada 1954 roku, został zrehabilitowany przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR.

Rodzina

7 listopada 1913 roku w Krakowie Jakub Hanecki zawarł związek małżeński z Gitel Kelner, znaną również jako Gizela Hanecka, która wyznawała judaizm. W momencie ślubu Jakub przedstawił dokument potwierdzający jego brak przynależności religijnej.

Gizela, urodzona 22 sierpnia 1889 roku, była pracownikiem Instytutu Marksa-Engelsa-Lenina. Niestety jej życie potoczyło się tragicznie, gdyż dwa dni po aresztowaniu męża, 20 lipca 1937 roku, została również zatrzymana przez NKWD. Skazano ją na karę śmierci, a jej egzekucja miała miejsce 10 grudnia 1937 roku, w zaledwie dwa tygodnie po tym, jak stracono jej męża. Rehabilitację Gizeli przeprowadzono dopiero 4 grudnia 1954 roku.

Ich syn, Stanisław Hanecki, który żył w latach 1913-1938, miał ambicje alpinistyczne oraz studiował na czwartym roku Akademii Inżynieryjnej Sił Powietrznych ZSRR. Niestety także on padł ofiarą „wielkiej czystki”. Został aresztowany i skazany na śmierć przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR pod zarzutem szpiegostwa. Jego egzekucja miała miejsce 14 czerwca 1938 roku, a miejsce jego pochówku pozostało anonimowe w okolicach Kommunarki. Podobnie jak matka, Stanisław również został zrehabilitowany 4 grudnia 1954 roku.

Córka Haneckich, Hanna (1917-1976), po aresztowaniu ojca, została skazana na dziesięć lat więzienia. W wyniku represji spędziła łącznie 18 lat w obozach koncentracyjnych systemu Gułagu. Po odzyskaniu wolności w 1956 roku, wróciła do Moskwy, gdzie żyła aż do swojej śmierci w 1976 roku.

Bibliografia, linki

Oto wybór źródeł, które dotyczą Jakuba Haneckiego:

• Ганецкий Я. „Воспоминания о Ленине” – Moskwa 1933,
• Идашкин Ю. „Тайна шалаша в Разливе” – Екатеринбург: «Каменный пояс», 1992,
• Арутюнов А. «Досье Ленина без ретуши» – M.: «Вече», 1999. 656 s. ISBN 5-7838-0530-0,
• Ленин, Владимир Ильич, „Биографическая хроника”, T. IV, s. 31, 35,
• Ганецкий (Фюрстенберг) Яков Станиславович,
• Ганецкий Яков Станиславович na portalu hrono.ru,
• Ганецкий Яков Станиславович.

---

Oceń: Jakub Hanecki

---