Franciszek Paschalski

---

Kariera adwokacka

Franciszek Paschalski odegrał znaczącą rolę jako oskarżyciel w głośnym, historycznym procesie Eligiusza Niewiadomskiego, który miał miejsce 30 grudnia 1922 roku, a dotyczył zabójstwa prezydenta Narutowicza. Poza tym, był jednym z obrońców w sprawie związanej z marszem Kurpiów do Kolna w 1924 roku, gdzie zapadł wyrok uniewinniający, co pokazuje jego umiejętności prawnicze oraz wpływ na decyzje sądowe.

Warto zaznaczyć, że Paschalski był związany z ruchem piłsudczykowskim i ściśle współpracował z marszałkiem Józefem Piłsudskim. Już w styczniu 1923 roku, publicznie stwierdził wraz z Kazimierzem Świtalskim, iż jeśli Piłsudski nie przejmie władzy, „Polskę czeka wojna domowa”, co pokazuje jego zaangażowanie w politykę tamtego okresu.

Paschalski również bronił dziewiętnastoletniego Borysa Kowerdy, oskarżonego o zabójstwo posła ZSRR w Warszawie, Piotra Wojkowa, w procesie odbywającym się w 1927 roku. Obok niego, w tej sprawie angażowali się również inni prawnicy, tacy jak Andrejew, Niedzielski i Ettinger. W tym samym roku, z jego udziałem, toczyła się sprawa Gabriela Czechowicza, który w grudniu 1927 roku przekazał na fundusz reprezentacyjny premiera Józefa Piłsudskiego znaczną kwotę 8 milionów złotych, wykorzystywaną następnie w kampanii wyborczej BBWR.

Dodatkowo, w lutym 1931 roku, Paschalski stał na czoło obrony majora Henryka Sobolewskiego na procesie, który odbył się w Warszawie. Jego kariera adwokacka była pełna wyzwań prawnych oraz istotnych spraw, które miały wpływ na historię Polski.

Kariera polityczna

Franciszek Paschalski był znaczącą postacią polskiej polityki w okresie I wojny światowej, gdy aktywnie uczestniczył w działaniach Stronnictwa Narodowo-Radykalnego. W ciągu swojego zaangażowania politycznego, w latach lipiec 1916 – maj 1917, był członkiem Centralnego Komitetu Narodowego w Warszawie. W tym czasie zyskał reputację jako jeden z kluczowych działaczy Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Demokratycznych.

Po zamachu majowym, Paschalski stał się jedną z czołowych postaci w ruchu sanacyjnym. W latach 1930–1935 pełnił funkcję posła na Sejm RP, a jego działalność parlamentarna uwidaczniała się szczególnie w pracy w sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych. Dodatkowo, od 1932 do 1936 roku, był prezesem Rady Wykonawczej Naczelnej Rady Adwokackiej, która powstała na mocy Prawa o ustroju adwokatury, obowiązującego od 1 listopada 1932 roku. Paschalski był także prezesem Zarządu Głównego Związku Strzeleckiego, gdzie zajmował tę pozycję od końca 1932 roku aż do likwidacji organizacji, zastępując Antoniego Anusza oraz Wojciecha Stpiczyńskiego.

Mimo dużego obciążenia obowiązkami politycznymi oraz działalnością społeczną, Paschalski nie przestał pełnić roli adwokata. W marcu 1939 roku reprezentował Tadeusza Boya-Żeleńskiego w sprawie o zniesławienie, toczonej przed Sądem Apelacyjnym, w której powództwo wniósł dramatopisarz Tadeusz Konczyński. W wyniku orzeczenia, kara aresztu nałożona na Żeleńskiego w pierwszej instancji została złagodzona do tygodnia, jednak pisarz nie uzyskał uniewinnienia. Ostateczne postępowanie przed Sądem Najwyższym nie miało możliwości odbycia się z powodu wybuchu II wojny światowej.

Emigracja i śmierć

W drugiej połowie sierpnia 1939 roku, w obliczu narastającego zagrożenia wojennego, Franciszek Paschalski podjął decyzję o wyjeździe do Paryża. Liczył na to, że konflikt zbrojny potrwa krótko, przekonany, iż Francja z wyprzedzeniem zmobilizuje swoje siły, aby skutecznie stawić czoła agresji Niemiec i tym samym obronić Polskę.

Jednakże sytuacja uległa dramatycznej zmianie, gdy w 1940 roku Niemcy zajęły północną część Francji. W miarę rosnącej aktywności Gestapo w okupowanej strefie, Paschalski postanowił udać się w stronę południowej Francji, w nadziei na znalezienie bezpieczniejszego miejsca. Niestety, jego życie zakończyło się w Księstwie Monako w listopadzie 1940 roku, a jego doczesne szczątki zostały złożone na tamtejszym cmentarzu.

Informacje rodzinne

Franciszek Paschalski wywodził się z rodziny szlacheckiej, która legitymowała się herbem Sas. Był synem Henryka Franciszka Wilhelma oraz Teodory Karoliny Franciszki z Wilkoszewskich, która zmarła w 1932 roku.

W życiu osobistym Franciszek był żonaty z Marią Jodko-Narkiewicz, córką Witolda Jodko-Narkiewicza i Marii z Rościszewskich. Para ta doczekała się syna Henryka Paschalskiego, który żył w latach 1910–1974 i pełnił rolę dyrektora w koncernie „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”.

Odznaczenia

Franciszek Paschalski otrzymał szereg prestiżowych odznaczeń, które doceniają jego wkład w różne dziedziny działalności. Oto lista jego wyróżnień:

• Krzyż Niepodległości, przyznany 27 czerwca 1938 roku,
• Złoty Wawrzyn Akademicki, otrzymany 5 listopada 1935 roku,
• Order Krzyża Orła II klasy, nadany przez Estonię w 1933 roku.

---

Oceń: Franciszek Paschalski

---