Andrzej Wilczkowski

---

Życiorys

„Andrzej Wilczkowski przyszedł na świat 11 stycznia 1931 roku w Warszawie. Był synem Eugeniusza Wilczkowskiego, profesora psychiatrii oraz wykładowcy Uniwersytetu Łódzkiego i Uniwersytetu Warszawskiego, oraz Marii Gwizdalskiej, córki Teodora Edmunda Gwizdalskiego, posiadacza majątku w Dukach, znajdującego się w rejonie Tarczyna. Jego wujek, Gustaw Gwizdalski, był pilotem i oficerem legendarnego Dywizjonu 303. Starsza siostra Andrzeja, Krystyna, była lekarzem psychiatrą, żyjącym w latach 1929–1987.

Wilczkowski uczęszczał na zajęcia w Politechnice Łódzkiej, gdzie w 1954 roku uzyskał tytuł inżyniera mechanika, a trzy lata później magistra. Od 1964 roku był zatrudniony w swojej alma mater jako wykładowca, specjalizując się w silnikach spalinowych, co zaowocowało pięcioma patentami w tej dziedzinie.

W 1955 roku nawiązał relację ze swoją przyszłą żoną, Krystyną Łobzą, studentką wyższej szkoły plastycznej, która tworzyła kostiumy i dekoracje dla Studenckiego Teatru Satyry „Pstrąg”. Dzięki jej wpływowi, Wilczkowski sam zaczął współpracować z teatrem, co trwało przez dziesięć lat, w tym czasie pełnił obowiązki kierownika teatralnego oraz pisał teksty satyryczne i piosenki. Stworzył również dwie sztuki, z jedną, dotycząca Noego i jego synów, która natrafiła na cenzurę.

Andrzej Wilczkowski był również zaangażowany w działalność społeczną. Od 1949 roku był aktywnym członkiem Związku Harcerstwa Polskiego i jednym z założycieli Łódzkiego Klubu Wysokogórskiego (ŁKW). W latach 1964–1972 był częścią Łódzkiego Klubu Jeździeckiego. Od 1980 roku angażował się w działalność NSZZ „Solidarność” przy Politechnice Łódzkiej, a także był członkiem Społecznego Komitetu Pamięci Józefa Piłsudskiego oraz Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa od 1992 do 2008 roku.

Taternik

Przygodę z taternictwem rozpoczął w 1948 roku, nie mając wcześniejszego przygotowania, wspinając się wraz ze swoim przyjacielem Zdzisławem Kozłowskim. Jego idolami byli Jan Staszel oraz Stanisław Groński. Przez czterdzieści lat uczył nowych taterników, zwłaszcza w Łodzi. Był jednym z inicjatorów założenia Łódzkiego Klubu Wysokogórskiego (ŁKW), w którym pełnił funkcję prezesa podczas pierwszej kadencji oraz zajmował wiele stanowisk w zarządzie klubu. Otrzymał tytuł członka honorowego zarówno ŁKW, jak i Polskiego Związku Alpinizmu (PZA).

Na swoim koncie posiada 16 pierwszych zimowych przejść. Do najważniejszych osiągnięć zaliczył Wschodnią Mięguszowieckiego, osiągniętą wraz ze Stanisławem Worwą i Andrzejem Pietschem. Najtrudniejsze przejście to Kozia Wyżnia od północy, z Krzysztofem Berbeką, oraz zimowe wejście na szczyt Patrii w 1954 roku, które wspiął się z Markiem Stefańskim. W 1956 roku zrealizował swoją pierwszą zagraniczną podróż wspinaczkową do skałek nad Łabą, a także pierwszy raz odwiedził Alpy Ötztalskie w Austrii. Dwa razy powracał w te góry, w 1957 i 1967 roku. W czasie swej pierwszej wyprawy w Alpy zdobył szczyt Aiguille Verte razem z Markiem Stefańskim i Jurkiem Mitkiewiczem.

W latach 1956–1957 Wilczkowski eksplorował Kaukaz, gdzie wspólnie z Bogną Wiśniewską-Sołomecką dotarł na Elbrus. W 1963 roku pełnił rolę kierownika III Polskiej Wyprawy w Hindukuszu, zdobywając szereg znaczących szczytów. Kierował także I Polską Wyprawą do Etiopii w latach 1968–1969 oraz brał udział w polarnej wyprawie na Spitsbergen w 1973 roku.

Pisarz

Już od 1951 roku Wilczkowski publikował artykuły na temat taternictwa i alpinizmu w takich czasopismach jak „Taternik Łódzki”, „Taternik”, „Vysoké Tatry”, „Bularz”, „Góry”, „Góry i Alpinizm”, „Dookoła Świata” oraz „Kontynenty”. W 1957 roku zadebiutował prozatorsko, a rok później zaprezentował książkę „Burza nad Alpami”, której był współautorem. Również w 1969 roku ukazała się jego publikacja „Śniegi Pokutujące”, dokumentująca wyprawę w Hindukusz.

W 1970 roku napisał wspólnie z Jerzym Woźniakiem dramat telewizyjny Powrót, a w 1971 roku wyszła książka „Alpinizm” pod redakcją Macieja Popko, w której zamieścił rozdział dotyczący organizacji wyjazdów grupowych. W 1972 roku zadebiutował zbiorem opowiadań „Ludzie przed ścianą”, w którym połączył filozoficzne refleksje z opisami ludzkiego wysiłku i zmagań z przyrodą. Kolejne książki, takie jak „Każdemu według marzeń”, „Miejsce przy stole” oraz „Anatomia Boju”, również ukazały się w późniejszych latach.

W 1981 roku Wilczkowski był jednym z redaktorów literackiego pisma NSZZ „Solidarność” zatytułowanego „Słowo obecności”. Później, w 1982 roku, był współzałożycielem i redaktorem tajnego czasopisma „Przedświt”, gdzie publikował pod pseudonimami W. Szary i K.T. Barnak. Jego teksty pojawiały się również w „Nowym Świecie z Piotrkowskiej” i „Aspekcie Polskim”. Dzięki swej fascynacji historią, w 1989 roku otrzymał stypendium Instytutu Piłsudskiego w Nowym Jorku, gdzie pracował do 1990 roku. Biblioteka im. J. Piłsudskiego w Łodzi wydała jego eseje, m.in. „Józef Piłsudski a unowocześnienie armii”. W 2002 roku Andrzej Wilczkowski został odznaczony Nagrodą Literacką im. Władysława Krygowskiego.

Odznaczenia

Andrzej Wilczkowski, zasłużony dla Miasta Łodzi, otrzymał kilka istotnych odznaczeń, które świadczą o jego znaczącej działalności. W 1993 roku Rada Miejska w Łodzi przyznała mu medal „Za Zasługi dla Miasta Łodzi”, który jest dowodem jego wkładu w rozwój lokalnej społeczności.

Ponadto, Krzyż Wolności i Solidarności został mu nadany przez prezydenta RP Andrzeja Dudę 23 czerwca 2017 roku, co podkreśla jego zaangażowanie w promowanie wartości demokratycznych i wolnościowych w Polsce.

Warto również wspomnieć o Honorowym Obywatelstwie Gminy Miedźno, które Andrzej Wilczkowski otrzymał 29 sierpnia 2008 roku na mocy Uchwały Nr 169/XXIV/2008 Rady Gminy Miedźno. To odznaczenie stanowi uznanie jego wkładu w rozwój i dobrobyt tej gminy.

Wybrane dzieła

Andrzej Wilczkowski jest autorem wielu interesujących dzieł, których różnorodność tematyczna i stylistyczna przyciąga uwagę czytelników. Oto niektóre z jego najbardziej znaczących prac:

• śniegi pokutujące, 1969,
• ludzie przed ścianą, 1972,
• każdemu według marzeń, 1976,
• miejsce przy stole, 1983,
• anatomia boju: wołyńska brygada kawalerii pod mokrą, 1 września 1939, 1992,
• awarie silników spalinowych: uszkodzenia części stałych i napędów rozrządu, 1999,
• dymy nad kartofliskiem, 2005,
• zderzenia zdarzeń, 2014.

---

Oceń: Andrzej Wilczkowski

---