Alfred Lampe

Polityka i administracja

Alfred Lampe, znany także pod pseudonimem Marek, urodził się 14 maja 1900 roku w Warszawie i zmarł 10 grudnia 1943 roku w Moskwie. Był to człowiek o niezwykłej działalności, który miał znaczący wpływ na historię polskiego ruchu społeczno-politycznego.

Lampe był polskim działaczem socjaldemokratycznym i komunistycznym, a jego dziedzictwo obejmuje także rolę publicysty, z uwagi na jego żydowskie pochodzenie. W latach 1922-1929 pełnił funkcję sekretarza Związku Młodzieży Komunistycznej w Polsce (ZMK), co stanowiło ważny krok w jego karierze politycznej.

W dalszych latach jego działalność koncentrowała się na przynależności do Komunistycznej Partii Polski, gdzie był członkiem Komitetu Centralnego w latach 1926-1938. W okresie 1929-1932 zasiadał w Biurze Politycznym KC KPP, co potwierdza jego wpływ na kształtowanie polityki partyjnej w tym czasie.

Życiorys

Alfred Lampe pochodził z rodziny robotniczej, jego ojciec Jakub oraz matka Felicja z d. Sznajer. Swoją edukację rozpoczął w Szkole Kupieckiej Specjalnej Zgromadzenia Kupców w Warszawie, gdzie w czerwcu 1918 roku uzyskał świadectwo maturalne. Następnie planował studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, jednak ostatecznie zrezygnował z dalszej nauki. Na koniec roku 1918 pracował jako nauczyciel w wieczorowej szkole dla dorosłych, gdzie wykładał przedmioty takie jak ekonomia polityczna oraz historia kultury.

W latach 1918–1921 Lampe był członkiem Żydowskiej Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Poalej Syjon, a także delegatem partii do Warszawskiej Rady Delegatów Robotniczych. W 1921 roku przystąpił do Komunistycznej Partii Polski (KPP). W okresie 1922–1929 pełnił funkcję sekretarza Związku Młodzieży Komunistycznej w Polsce (ZMK). Został po raz pierwszy aresztowany w 1922 roku, a po trzech latach śledztwa skazany na rok więzienia, który opuścił w 1926 roku. Od tego czasu był członkiem Komitetu Centralnego KPP.

Alfred Lampe został ponownie aresztowany 1 marca 1928 roku podczas zjazdu poświęconego akcji przedwyborczej partii. W latach 1929–1932 aktywnie uczestniczył w Biurze Politycznym KPP, gdzie stał w opozycji do tzw. mniejszości w ramach frakcyjnych walk. W latach 1930–1933 często różnił się w kwestiach taktyki z innymi członkami biura, co dotyczyło m.in. jego sprzeciwu wobec forsowania powszechnych strajków. Jego zwolennicy w partii zostali nazywani grupą „markowców”. Z powodu wewnętrznych konfliktów został przeniesiony do Moskwy, gdzie reprezentował KPP w Czerwonej Międzynarodówce Związków Zawodowych (Profintern).

Po powrocie do Polski w 1933 roku objął stanowisko w Sekretariacie Krajowym KC KPP, jednak znowu trafił do więzienia w latach 1933–1939, gdzie w Rawiczu przewodniczył „komunie więziennej”, zrzeszającej około 500 więźniów. W uchwale Prezydium Komitetu Wykonawczego Kominternu z 16 sierpnia 1938 roku, rozwiązującej KPP, został określony jako „prowokator”. W wyniku ataku III Rzeszy na Polskę, 1 września 1939 roku wydostał się z więzienia.

Po agresji ZSRR na Polskę Lampe dotarł do obszaru okupacji radzieckiej. Przebywał m.in. w Białymstoku, gdzie pełnił funkcję dyrektora w fabryce włókienniczej oraz pracownika Obwodowej Komisji Planowania. Uznawany był za lidera komunistycznego środowiska w Białymstoku, będącego jednym z kluczowych ośrodków skupiających byłych członków KPP, obok Lwowa. W Białymstoku pozostawał w bliskich relacjach z prominentnymi działaczami KPP, takimi jak Marceli Nowotko oraz Paweł Finder. Pomimo tego, nieufnie traktowany przez władze radzieckie, nie został wybrany do tzw. Grupy Inicjatywnej, która miała przygotować utworzenie nowej partii komunistycznej w okupowanej Polsce.

Od początku 1940 roku Lampe nawiązał bliską współpracę z Wandą Wasilewską. W połowie 1940 roku postanowił zwrócić się do Stalina, wysyłając wspólnie z Wandą list z apelem o przyjmowanie byłych członków KPP do WKP(b). Po inwazji Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941 roku ewakuował się do Mińska, gdzie z Pawłem Finderem wystąpił o utworzenie polskiego batalionu w Armii Czerwonej. Następnie wyjechał do Czapajewska na Powołżu, gdzie pracował w lokalnym sowchozie.

W wrześniu 1941 roku został wezwany przez Komitet Wykonawczy Międzynarodówki Komunistycznej do Moskwy. W grudniu 1942 roku napisał list do zastępcy Ludowego Komisarza Spraw Zagranicznych, Salomona Łozowskiego, wyrażając obawy dotyczące traktowania Polaków w ZSRR jako obywateli drugiej kategorii. W swoim liście podkreślił potrzebę odbudowy polskiej partii komunistycznej zarówno w ZSRR, jak i na terenie okupowanej Polski.

Alfred Lampe był redaktorem, a od 1942 roku kierownikiem redakcji „Nowych Widnokręgów” oraz członkiem redakcji pisma „Wolna Polska”. W 1943 roku stał się współorganizatorem i ideologiem ZPP oraz 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, choć nie wszedł w skład jej kierownictwa. Autor platformy programowej dla planowanego Polskiego Komitetu Narodowego, ostatecznie przekształconego w Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN). W 1943 roku usankcjonowano go jako realnego lidera polskich komunistów w ZSRR.

Napisał książkę pt. „O nową Polskę”. W 1948 roku opublikowano zbiór jego audycji radiowych zatytułowany „Myśli o nowej Polsce”, który był efektem rozmów z nim w czasach II wojny światowej oraz notatek z jego osobistego notesu. Zmarł w wyniku zawału serca. Pośmiertnie odznaczony został Krzyżem Grunwaldu I klasy. Po II wojnie światowej urna z jego prochami została pochowana na cmentarzu w Warszawie, w Alei Zasłużonych na Powązkach Wojskowych (kwatera A27-tuje-13/14).

Był mężem działaczki KPP Judyty Kino, z którą miał syna Jerzego. Następnie ożenił się z Rozalią Wagman, działaczką KZMP i KPP, z którą miał córkę Irenę.

Przypisy

  1. Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020 r., ISBN 978-83-66586-19-2, str. 286
  2. Mirosław M. Szumiło, Roman Zambrowski 1909-1977, Warszawa: IPN, 2014 r., s. 141, ISBN 978-83-7629-621-0
  3. Mirosław M. Szumiło, Roman Zambrowski 1909-1977, Warszawa: IPN, 2014 r., s. 137, ISBN 978-83-7629-621-0
  4. Mirosław M. Szumiło, Roman Zambrowski 1909-1977, Warszawa: IPN, 2014 r., s. 101–102, ISBN 978-83-7629-621-0
  5. Mirosław M. Szumiło, Roman Zambrowski 1909-1977, Warszawa: IPN, 2014 r., s. 63, ISBN 978-83-7629-621-0
  6. Anna A. Sobór-Świderska, Jakub Berman. Biografia komunisty, Warszawa: IPN, 2009 r., s. 93, ISBN 978-83-7629-090-4
  7. Anna A. Sobór-Świderska, Jakub Berman. Biografia komunisty, Warszawa: IPN, 2009 r., s. 82, ISBN 978-83-7629-090-4
  8. Anna A. Sobór-Świderska, Jakub Berman. Biografia komunisty, Warszawa: IPN, 2009 r., s. 56, ISBN 978-83-7629-090-4
  9. Anna A. Sobór-Świderska, Jakub Berman. Biografia komunisty, Warszawa: IPN, 2009 r., s. 54, ISBN 978-83-7629-090-4
  10. Ryszard R. Nazarewicz, Armii Ludowej dylematy i dramaty, Warszawa: Oficyna Drukarska, 1998 r., s. 43, ISBN 83-909166-0-6
  11. Stanisław Żerko, Słownik polityków polskich XX wieku, Wydawnictwo Poznańskie, 1998 r., ISBN 83-86138-55-6, s. 181
  12. Henryk Cimek, Komuniści, Polska, Stalin, Białystok 1990 r., Wyd. Krajowa Agencja Wydawnicza, ISBN 83-03-0307-7, s. 166
  13. Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.

Oceń: Alfred Lampe

★★★★★
Średnia ocena:4.62 Liczba ocen:7