Halina Martinowa

---

Życiorys

Halina Martinowa, niezwykle aktywna osobistość, w 1935 roku wstąpiła w związek małżeński z Wiktorem Martinem, który był bliskim współpracownikiem Eugeniusza Kwiatkowskiego. Po zajęciu Zaolzia, jej rodzina przeniosła się do koncernu Karwina–Trzyniec na tym terenie. Z inicjatywy władz polskich, Halina zorganizowała punkty sanitarne, angażując się jednocześnie w pomoc dla uciekinierów z Czechosłowacji, a także współpracując z wywiadem. Kiedy wybuchła wojna, udała się do Pawłowic, gdzie otaczał ją majątek jej rodziców.

W Pawłowicach gromadziła broń, którą pozostawiły polskie oddziały, a także ukrywała bezdomnych, sieroty oraz żołnierzy, którzy musieli się ukrywać. W 1940 roku złożyła przysięgę na związek z Związkiem Walki Zbrojnej, kierowanym przez Kazimierza Gorzkowskiego, znanego pod pseudonimami „Andrzej”, „As”, „Sokolnicki”. Intensywnie współpracowała z Biurem Informacji i Propagandy, publikując teksty w „Biuletynie Informacyjnym”. Kiedy w wrześniu 1942 roku Pawłowice zostały zarekwirowane, Halina zamieszkała w Warszawie, Zalesiu oraz Józefowie. Łączyła się z oddziałem bojowym Kedywu pod dowództwem Zdzisława Zajdlera-Rybickiego, znanym jako „Żbik”.

W 1943 roku została przydzielona do specjalnych zadań w Komendzie Obszaru Warszawskiego, gdzie prowadziła działania mające na celu antykomunistyczną propagandę. Jako ochotniczka, zgłosiła się do udziału w powstaniu warszawskim. W pierwszych dniach konfliktu zajmowała się dla Komendy Głównej Armii Krajowej nasłuchami radiowymi w trzech językach.

W okresie od 2 do 17 września 1944 pełniła rolę łączniczki w plutonie „Sznicy” batalionu „Zośka”, a także, jako sanitariuszka, pracowała w szpitalu na ul. Okrąg 2 (od 2 do 15 września), a później w szpitalu przy ul. Wilanowskiej 5 na Czerniakowskim (od 15 do 17 września). Niestety, 19 września została ranna podczas przeprawy do Świdra. Tego samego dnia została ewakuowana na Pragę, a w kolejnych dniach dotarła do Świdra, gdzie podjęła pracę na poczcie.

Od 20 września 1944 do 7 lutego 1945, będąc w Komendzie Obwodu Otwock AK, dbała o powstańców warszawskich oraz żołnierzy Armii Krajowej z Wileńszczyzny, a także prowadziła działalność wywiadowczą. Po rozwiązaniu Armii Krajowej kontynuowała swoją pracę w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj, a także w strukturach „NIE”.

W 1946 roku, na polecenie płk. Józefa Rybickiego, ostrożnie opuściła konspirację. W listopadzie tego samego roku emigrowała z dziećmi do Wielkiej Brytanii, gdzie w 1950 roku uzyskała dyplom w Szkole Sztuk Pięknych w Londynie. W latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku, Halina Martinowa zainicjowała sieć punktów odbioru pomocy charytatywnej dla Polski.

Otrzymała liczne odznaczenia, w tym Krzyż Armii Krajowej, Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, Medal Wojska (czterokrotnie) oraz Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (19 marca 1986). W 2007 roku została uhonorowana nagrodą „Kustosz Pamięci Narodowej”.

Dorobek naukowy

W dorobku naukowym Haliny Martinowej znajduje się szereg znaczących publikacji, które wzbogaciły historiografię dotyczącą II wojny światowej oraz roli kobiet w Armii Krajowej.

Do najważniejszych prac, które ukazały się pod jej redakcją, zalicza się:

• „Szare Szeregi. ZHP w czasie II wojny światowej”, Główna Kwatera harcerzy „Pasieka”, Londyn 1982,
• „Łączność, sabotaż, dywersja. Kobiety w Armii Krajowej”, Londyn 1985, (wydanie w Polsce w drugim obiegu w 1987 roku).

---

Oceń: Halina Martinowa

---