Przyjaźń (rzeźba)

---

Opis

Rzeźba, która nosi miano Przyjaźni, została stworzona w wyniku konkursu ogłoszonego w 1953 roku, mającego na celu zaprojektowanie pomnika Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, usytuowanego w Pałacu Kultury i Nauki (PKiN) w Warszawie. Artystka, po powrocie z Paryża, zaangażowała się w ten projekt, a choć pierwsze miejsce zajęła praca Magdaleny Więcek, oficjalnie zrealizowano koncepcję Szapocznikow.

Rzeźba, odlana w 1954 roku z patynowanego brązu, wnosi imponującą wysokość 2,78 metra. Ukazuje ona dwóch mężczyzn w przyjacielskim uścisku, którzy w rękach trzymają nierozwinięty sztandar. W roku 1955 statua została umieszczona w holu głównym gmachu, a jej lokalizacja odzwierciedlała istotne znaczenie, ponieważ ustawiono ją w miejscu widocznym od strony ul. Marszałkowskiej. Zainstalowana została na niedużym cokole, na ścianie w holu budynku.

Początkowo zamierzano umieścić w tym miejscu posąg Mikołaja Kopernika, jednak finalnie zdecydowano, że obok Adama Mickiewicza, stanie on przed wejściem do gmachu. Cieszyła się sporą popularnością, aż do 1992 roku, kiedy to dyrektor PKiN, Waldemar Sawicki, postanowił o jej zezłomowaniu, bowiem rzeźba była kojarzona z minionym systemem politycznym. O unikalnych okolicznościach demontażu mówi się, iż jej ręce oraz sztandar zostały odłączone z powodu zbytniej wielkości, nie pozwalającej na swobodne przejście przez drzwi. Rzeźba trafiła wówczas do właściciela firmy realizującej demontaż, który zadecydował, że zachowa przyjacielską rzeźbę na terenie swojej posiadłości w podwarszawskim Józefowie.

W 2007 roku, po wpisaniu Pałacu Kultury i Nauki do rejestru zabytków, stołeczny konserwator zabytków zwrócił się do obecnego właściciela o zwrot rzeźby, jako integralnej części oryginalnego wystroju gmachu. Zainteresowane odbiorem dzieła było także Muzeum Sztuki Nowoczesnej, jednak właściciel odrzucił wszelkie oferty. Z informacji wynika, że przez wiele lat nikt nie okazał zainteresowania Przyjaźnią; ani muzeum, ani PKiN nie starały się o jej odzyskanie.

W marcu 2019 roku, pomimo jej niekompletności (bez rąk i sztandaru, których nie udało się odnaleźć), właściciel rzeźby postanowił wystawić ją na aukcję organizowaną przez dom aukcyjny Desa Unicum. Zarząd PKiN wysunął roszczenia dotyczące jej wycofania, argumentując, że rzeźba powinna powrócić do gmachu, lecz wymagania te zostały uznane przez dom aukcyjny za bezpodstawne. Ostatecznie, podczas warunkowej aukcji, rzeźba osiągnęła cenę 1,7 miliona złotych. Następnie, w nocy po aukcji, została przeniesiona do zewnętrznego magazynu Desy Unicum, gdzie to miała czekać na wyjaśnienie swojej sytuacji prawnej.

Od 2024 roku, przyjaźń ta w końcu znalazła swoje miejsce w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, gdzie będzie częścią wystawy stałej, co stanowi zwieńczenie długiego i złożonego procesu związania tej rzeźby z jej historycznym i kulturowym kontekstem.

---

Oceń: Przyjaźń (rzeźba)

---