Andrzej Malewski

---

Życiorys

Andrzej Malewski przyszedł na świat w Warszawie 21 listopada 1929 roku, jako syn Leona i Heleny z domu Stopczańskich. W trakcie II wojny światowej, brał udział w heroicznych zmaganiach powstania warszawskiego, gdzie był najmłodszym żołnierzem walczącym w składzie batalionu „Parasol”. Jego odwaga została uhonorowana, gdy w wieku zaledwie 15 lat otrzymał Krzyż Walecznych.

Po zakończeniu wojny, w latach 1947-1950, rozpoczął swoje studia na Uniwersytecie Poznańskim. Swoją edukację odbywał na dwóch wydziałach: Prawno-Ekonomicznym oraz Humanistycznym, gdzie studiował socjologię. Po ukończeniu studiów uzyskał tytuł magistra nauk ekonomiczno-politycznych oraz w dziedzinie nauk humanistycznych, w specjalności socjologia. Następnie zdecydował się kontynuować naukę, a wkrótce po tym podjął pracę w charakterze asystenta i doktoranta w Katedrze Historii Filozofii, pod kierunkiem prof. Tadeusza Szczurkiewicza. Równolegle zasilił szeregi Katedry Logiki, gdzie pełnił rolę starszego asystenta wspierając prof. Kazimierza Ajdukiewicza aż do roku 1956. W międzyczasie współpracował z Jerzym Topolskim, w tematyce metodologii nauk historycznych.

W 1956 roku Malewski dołączył do zespołu Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, gdzie pracował w Zakładzie Teorii Kultury i Przemian Społecznych, pod przewodnictwem prof. Stanisława Ossowskiego. W roku 1958 uzyskał stopień doktora za pracę zatytułowaną „Zagadnienia budowy i użyteczności teorii socjologicznych”, której promotorem był Kazimierz Ajdukiewicz.

W latach 1959-1960 spędził czas w Stanach Zjednoczonych, korzystając ze Stypendium Forda, i miał okazję nawiązać kontakty z George’em Homansem. Od roku 1960 był członkiem komitetu redakcyjnego czasopisma „Studia Socjologiczne”. Równocześnie, w roku 1961 objął stanowisko kierownika Pracowni Psychologii Społecznej w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN oraz rozpoczął wykłady na Uniwersytecie Warszawskim.

Poglądy

Poglądy Andrzeja Malewskiego w obszarze metodologii nauk społecznych były silnie inspirowane myślą dwóch wybitnych filozofów, Karla Poppera oraz Rudolfa Carnapa. Przyjęty przez niego model nomotetyczny zakładał, że nauki społeczne powinny dążyć do odkrywania prawidłowości w ludzkich zachowaniach oraz przewidywania tychże zachowań w oparciu o określone zasady przyczynowości.

Malewski postulował, aby nauki społeczne realizowały trzy kluczowe funkcje. Po pierwsze, funkcja diagnostyczna miała na celu dostarczanie rzetelnej wiedzy na temat rzeczywistości. Po drugie, funkcja ideologiczna, mająca wpływać na cele i motywacje jednostek. Ostatnia, przewidująca funkcja miała umożliwić przewidywanie konsekwencji działań podejmowanych przez ludzi.

Krytyka Malewskiego koncentrowała się na dezintegracji, która wynikała z wzajemnej separacji nauk społecznych. Uważał, że konieczne jest stworzenie bardziej zintegrowanej teorii, a ogólna teoria ludzkiego zachowania miała pełnić rolę najbardziej ogólnej i integrującej koncepcji w tym zakresie.

Dzieła

Andrzej Malewski jest znanym autorem, którego osiągnięcia i publikacje przyczyniły się do rozwoju myśli naukowej w Polsce. Poniżej przedstawiamy listę jego najważniejszych dzieł:

• ABC porządnego myślenia, Warszawa 1957,
• Studia z metodologii historii (wraz z Jerzym Topolskim), Warszawa 1960,
• O zastosowaniach teorii zachowania, Warszawa 1964,
• O nowy kształt nauk społecznych. Pisma zebrane, Warszawa 1975.

---

Oceń: Andrzej Malewski

---