Wiesław Górnicki, znany pod licznymi pseudonimami literackimi takimi jak Ajax, Alex, Civis, Robert F. Stratton, Fryderyk Wierzbiński, Scorpio oraz Krewa, to postać, której życie i twórczość na trwałe wpisały się w historię polskiej literatury i dziennikarstwa. Urodził się 6 lutego 1931 roku w Warszawie i tam również zmarł, 7 października 1996 roku.
Był on nie tylko utalentowanym reportażystą i felietonistą, ale również angażował się w działalność polityczną jako komunistyczny działacz. Jego prace miały za zadanie nie tylko informować, ale także formować opinie publiczną w trudnych czasach, w jakich żył.
Życiorys
Wiesław Górnicki był synem Kazimierza Górnickiego i Marii Wolskiej. W okresie II wojny światowej zdobywał wiedzę w konspiracyjnym Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie, a po wojnie kontynuował naukę w Gimnazjum im. księcia Józefa Poniatowskiego w Łowiczu oraz w Państwowym Liceum Mechaniczno-Lotniczym w Warszawie, gdzie uczył się w latach 1946–1949.
Po uzyskaniu dyplomu technika-lotnika, przez krótki czas był studentem Wydziału Lotniczego Szkoły Inżynierskiej im. Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda. Jego kariery dziennikarskiej leżały w redakcjach takich pism jak „Skrzydlata Polska” (1949–1953), „Żołnierz Wolności” (1953–1956), „Sztandar Młodych” (1955–1957) oraz „Świat” (1956–1961).
W 1956 roku pracował jako korespondent wojenny na Bliskim Wschodzie, a w latach 1959-1960 w Indonezji. W latach 1958-1961 był komentatorem Polskiej Kroniki Filmowej. Po przeprowadzce do Stanów Zjednoczonych w 1961 roku, podjął studia z zakresu dziennikarstwa na Indiana University i do 1967 roku był korespondentem PAP przy ONZ.
Po powrocie do Polski zajął się pracą w Centrali PAP, a od 1968 do 1974 roku pracował w dziale zagranicznym „Życia Warszawy”. Konsekwentnie prowadził audycję radiową „Peryskop” od 1969 do 1980 roku. W latach 70. współpracował z różnymi ważnymi czasopismami, takimi jak „Współczesność”, „Dookoła Świata”, „Kultura” oraz „Dialog”. Od 1974 do 1981 roku był członkiem zespołu redakcyjnego tygodnika „Przekrój”.
W 1980 roku wstąpił w szeregi Prezydium Światowej Rady Pokoju. Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce, podjął pracę w administracji państwowej, stając się jednym z prominentnych propagandystów ówczesnej władzy, posługując się m.in. pseudonimem Paweł Szurawski. Został wcielony do służby wojskowej w nocy wybuchu stanu wojennego, a w latach 1981-1986 awansował przez różne stopnie wojskowe.
Był bliskim współpracownikiem generała Wojciecha Jaruzelskiego, autorem wielu jego przemówień, włącznie z tym wygłoszonym 13 grudnia 1981 roku. Pracował w Biurze Prasowym Rządu, a także w Gabinecie Prezesa Rady Ministrów, pełniąc ważne funkcje w okresie transformacji. W latach 90-tych po przejściu na emeryturę współpracował z pismem „Dziś”, pisząc felietony pod pseudonimem „Civis”, oraz w „NIE”, gdzie publikował pod pseudonimem „Krewa”.
W ciągu swojej kariery Górnicki otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia, takie jak Nagroda im. Juliana Bruna czy Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Był również członkiem wielu organizacji, w tym Związku Walki Młodych oraz Związku Zawodowego Dziennikarzy RP. Jego opowiadanie „Hobby doktora Travena” posłużyło jako podstawa dla scenariusza do filmu „Klątwa Doliny Węży” z 1987 roku.
Wiesław Górnicki znalazł wieczny spoczynek na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze A16-8-25.
Twórczość
Wiesław Górnicki to autor, którego twórczość składa się z licznych dzieł literackich, wyrażających różnorodne tematy i problemy. Jego prace obejmują zarówno reportaże, jak i książki i publikacje publicystyczne. Oto niektóre z nich:
- Trzy skandale. Dziennikarska opowieść o kilku tajemnicach Drugiej Rzeczpospolitej (Czytelnik 1956),
- Październik czterdziesty pierwszy (autor scenariusza i tekstów; album poświęcony ZSRR; Iskry 1959),
- Warszawa nie odpowiada (pod ps. „Fryderyk Wierzbiński”; szkic historyczny; Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1960),
- Tam, gdzie pieprz rośnie. Reportaż z trzech tysięcy wysp (Książka i Wiedza 1961; wydanie 2 poprawione: 1961),
- Giaur wśród Jankesów (reportaże; Książka i Wiedza 1963),
- Podróż po garść ryżu (reportaże; Iskry 1964; seria: „Świat się zmienia”),
- Tu i teraz. Szkice publicystyczne (Czytelnik 1970),
- Opowieści zdyszane (reportaże; Iskry 1971),
- Raport z Hamburga (reportaże; Państwowy Instytut Wydawniczy 1971),
- Indiański pióropusz (pod ps. „Fryderyk Wierzbiński”; książka dla młodzieży; Biuro Wydawnicze „Ruch” 1972),
- Wybrane problemy obiegu informacji w strukturze władzy USA (Centrum Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej – Ośrodek Informacji Centralnej 1973),
- Wielki świat. Ze wspomnień snoba-katorżnika (wspomnienia; Czytelnik 1976),
- Zanim zaczną rządzić maszyny (reportaże; Czytelnik 1976),
- Od fiordu do atolu (reportaże; Krajowa Agencja Wydawnicza 1977, seria Szczęśliwa Siódemka),
- Ballada hotelowa (opowieść; Wydawnictwo Literackie 1979, ISBN 83-08000-31-2),
- O Narodach Zjednoczonych bez tajemnic (książka dla młodzieży; Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1979, ISBN 83-20301-96-3, seria: „Biblioteka Harcerskiej Służby Polsce Socjalistycznej”, nr 7; 1987, ISBN 83-20300-84-3),
- Sceny przydrożne (reportaże; 1979),
- Vietnam – Kampuchea 1979. An eye-witness report (World Peace Council, Helsinki 1979; także przekłady: niemiecki, hiszpański i francuski),
- Hobby doktora Travena (opowiadanie, „Przekrój” 1979/1980 nr 1811–1818),
- Bambusowa klepsydra (reportaż z Kambodży; Państwowy Instytut Wydawniczy 1980, ISBN 83-06003-10-1),
- Czas nietoperza (pod ps. „Robert F. Stratton”; powieść sensacyjna; Czytelnik 1981, 1988),
- Rzeczy minione (publicystyka; Wydawnictwo Literackie 1983, ISBN 83-08009-37-9),
- Czarne złoto (pod ps. „Robert F. Stratton”; powieść sensacyjna; „Tygodnik Ostrołęcki” nr 49-53/1984, 2-52/1985, 1/1986),
- Teraz już można. Ze wspomnień kulawego Szerpy (wspomnienia; Wydawnictwo Dolnośląskie 1994, ISBN 83-70233-25-2).
Książki Górnickiego znacząco wpłynęły na polski krajobraz literacki, przynosząc czytelnikom zróżnicowane perspektywy na różne wydarzenia historyczne i społeczne.
Prace redakcyjne
Wiesław Górnicki, znany z licznych prac redakcyjnych, doczekał się wielu znaczących publikacji w różnorodnych dziedzinach. Oto niektóre z nich:
- DOSAW: masowa organizacja lotnicza radzieckich patriotów (autor opracowania; Zarząd Główny Ligi Lotniczej 1951),
- Super-Ameryka. Szkice o kulturze i obyczajach [t. I–II] (współautor wyboru i tłumaczenia; wespół z Kazimierzem Dziewanowskim, Danielem Passentem i Ewą Życieńską; wybór Wiesław Górnicki, Jerzy Kossak; Państwowy Instytut Wydawniczy 1970; seria: „Plus Minus Nieskończoność”),
- Jan Styczyński, Wisła – opowieść o rzece (album fotograficzny; autor wstępu; oprac. graf. Hubert Hilscher; Interpress 1973).
Przypisy
- Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 18.11.2019 r.]
- Luiza Zalewska. Zmierzch diabła. „Magazyn Dziennika”, 04.10.2008 r. brak numeru strony
- Stefan Bratkowski podaje, że Górnicki zrezygnował ze stanowiska korespondenta w USA w proteście przeciwko kampanii antysemickiej w Polsce. Por. Stefan Bratkowski: Dziewanowski, czyli brzemię białego człowieka. [dostęp 01.07.2010 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Media i komunikacja":
Tomasz Zubilewicz | Dorota Wellman | Piotr Szarłacki | Joanna Dukaczewska | Zbigniew Gluza | Tomasz Tomaszewski (aktor) | Piotr Adamczewski | Krzysztof Głuchowski (publicysta) | Bartek Biedrzycki | Nina Terentiew | Jerzy Kośnik | Dorota Szwarcman | Cyber Marian | Paweł Deresz | Grzegorz Brzozowicz | Bohdan Jarochowski | Tomasz Zieliński (redaktor) | Piotr Wroński | Konrad Turowski | Jan SzlagowskiOceń: Wiesław Górnicki