Szymon Kataszek, urodzony 4 lipca 1898 roku w Warszawie, to postać, która wpisała się w historię polskiej muzyki jako wybitny kompozytor, pianista oraz dyrygent. Zmarł 22 maja 1943 roku w tym samym mieście, pozostawiając po sobie niezatarte ślady w dziedzinie jazzu.
Jako pionier jazzu w Polsce, Kataszek odegrał kluczową rolę w rozwijaniu tej muzycznej formy w naszym kraju, wprowadzając nowatorskie elementy do tradycyjnej muzyki polskiej.
Życiorys
W latach 1910–1914 młody Szymon Kataszek rozwijał swoje zdolności muzyczne, studiując grę na fortepianie w Instytucie Muzycznym w Warszawie. Rozpoczęcie I wojny światowej zmusiło go do podjęcia pracy w Polskiej Organizacji Wojskowej, a następnie do służby w Legionach, jednak z powodu swojego młodego wieku, niebawem został zwolniony. W okresie 1920–1921 brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, co także wpłynęło na jego życie artystyczne.
Rok 1921 przyniósł mu krótką podróż do Gdańska, a następnie do Berlina w celu poszukiwania zatrudnienia. W 1922 rozpoczął swoje występy w popularnej warszawskiej kawiarni „Ziemiańska”. W 1925 nastąpił przełom, kiedy powołał do życia Orkiestrę Karasińskiego i Kataszka (KiK), która z sukcesami występowała w dancingu Oaza oraz w znanych teatrach rewiowych takich jak Morskie Oko czy Perskie Oko. Orkiestra ta, jako pierwszy jazzowy zespół w Polsce, miała za zadanie promowanie dixielandu oraz improwizacji w stylu chicagowskim.
W owym czasie Kataszek zaczął również komponować muzykę taneczną. Tworzył muzykę do rewii oraz piosenki dla teatrów takich jak Qui Pro Quo, Morskie Oko, Rex czy Wesoły Wieczór. Jego talenty muzyczne zaowocowały również wczesnymi polskimi filmami dźwiękowymi, takimi jak Serce na ulicy, Legion ulicy (we współpracy z Tadeuszem Górzyńskim) oraz Każdemu wolno kochać i Ostatnia eskapada (wspólnie z Zygmuntem Karasińskim). Spośród jego kompozycji szczególnym uznaniem cieszyły się tanga: Serce matki, Czemuś o mnie zapomniał, Czy pamiętasz tę noc w Zakopanem (stworzone razem z Z. Karasińskim) oraz fokstrot Abram, ja ci zagram.
Jego utwory były wykonywane przez wiele znanych postaci polskiej sceny muzycznej, w tym przez Adama Astona, Mieczysława Fogga, Adolfa Dymszę, Lucynę Messal, a także przez takie artystki jak Nora Ney, Zula Pogorzelska oraz Mira Zimińska. Po wybuchu II wojny światowej Kataszek udał się do Lwowa, gdzie prowadził orkiestrę w nocnym klubie „Imperial”.
W 1941 roku wrócił do Warszawy i znalazł się w getcie warszawskim. W trudnych warunkach getta był dyrygentem trzydziestoosobowej orkiestry Służby Porządkowej. Jego życie zakończyło się tragicznie, gdy został zamordowany podczas egzekucji więźniów Pawiaka.
Przypisy
- a b c d e AnnaA. Iwanicka-Nijakowska AnnaA., Szymon Kataszek [online], Polmic [dostęp 16.05.2020 r.] .
- a b c d e Leon TadeuszL.T. Błaszczyk Leon TadeuszL.T., Żydzi w kulturze muzycznej ziem polskich w XIX I XX wieku. Słownik biograficzny, Warszawa: Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, 2014 r., s. 130, ISBN 978-83-939735-1-4 .
- TomaszT. Lerski TomaszT., Encyklopedia Kultury Polskiej XX Wieku, Muzyka-Teatr-Film, Polskie Wydawnictwo Naukowo-Encyklopedyczne, 2008 r., ISBN 83-917189-9-9 .
- MaśnickiM. J. MaśnickiM., StepanS. K. StepanS., Pleograf. Słownik biograficzny filmu polskiego 1896–1939, Kraków 1996 r.
- MarianM. Fuks MarianM., Adama Czerniakowa dziennik getta warszawskiego, PWN, 1983 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Lyda Roberti | Marek Płoza-Doliński | Andrzej Krakowski | Maria Rotwand | Małgorzata Teodorska | Binem Heller | Władysław Paliński | Agnieszka Drotkiewicz | Eugeniusz Koszutski | Konstanty Mikiewicz | Maria Tyszkiewicz | Barbara Kniaziołucka | Tadeusz Wojciechowski (dyrygent) | Ewa Berger-Jankowska | Konrad Eberhardt | Jan Młodożeniec | Jacek Sempoliński | Zygmunt Rytka | Jadwiga Grabowska | Piotr AnderszewskiOceń: Szymon Kataszek