Roman Duszek

---

Życiorys

Wykształcenie

Roman Duszek rozpoczął swoją edukację artystyczną w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie studiował w latach 1953–1959. Jego dyplom został uzyskany w 1959 roku w pracowni znanego pedagoga Andrzeja Rudzińskiego. Po zakończeniu studiów, w latach 1978–1984, Duszek obracał się w kręgu akademickim jako docent na Wydziale Wzornictwa Przemysłowego tej samej uczelni.

Kariera zawodowa

Po zakończeniu edukacji, Duszek rozpoczął pracę w różnych instytucjach i wydawnictwach. Jego pierwszym miejscem zatrudnienia było Przedsiębiorstwo Urządzeń Reklamowych „Reklama”, gdzie miał na sobie odpowiedzialność za aranżację wystaw oraz dekoracje sklepowe. W tym okresie zajmował się również projektowaniem niewielkich form wydawniczych, opakowań oraz znaków graficznych.

W miarę upływu czasu zdobywał coraz większe uznanie w branży projektowej, zwłaszcza dzięki udziałowi w licznych konkursach organizowanych przez „Pracownie Sztuk Plastycznych”. Do jego pierwszych znaczących osiągnięć należy projektowanie logo dla Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego „Bumar”. Pomimo że nie wygrało ono przetargu, zostało wybrane przez Zarząd Firmy i używane aż do 2011 roku.

W 1966 roku Duszek podjął decyzję o wyjeździe do Paryża, gdzie spędził trzy lata, pracując jako projektant identyfikacji marek oraz opakowań dla Studia Lonsdale Design. Po powrocie do Polski, związał się z Doświadczalną Oficyną Graficzną, którą założyli profesorowie warszawskiego ASP: Andrzej Rudziński, Leon Urbański oraz Henryk Urbanowicz. Oficyna ta specjalizowała się w wydawaniu bibliofilskich druków oraz rządowych akcydensów.

Równocześnie Duszek projektował opakowania dla Fabryki Kosmetyków Pollena-Uroda oraz prowadził kampanie informacyjno-reklamowe dla Centrali Handlu Zagranicznego Coopexim. W latach 1972–1976 pełnił funkcję dyrektora Wydawnictw Szkolnictwa Zawodowego, które później przekształciły się w Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, a następnie zarządzał Krajową Agencją Wydawniczą w latach 1976-78. W tej ostatniej roli odpowiadał za projektowanie składów oraz opracowywanie publikacji do druku.

W latach 1978–1984 Duszek po raz kolejny powrócił na Akademię Sztuk Pięknych, tym razem aby uczyć na Wydziale Wzornictwa Przemysłowego. W okresie lat siedemdziesiątych jego działalność projektowa zaowocowała wieloma znanymi znakami graficznymi.

W 1978 roku, razem z Andrzejem Zbrożkiem, wygrał przetarg na zaprojektowanie identyfikacji LOT. Doświadczenie zdobyte w trakcie tych projektów wykorzystał w swoim unikalnym programie dydaktycznym, który był pionierski w Polsce, gdzie do tej pory brakowało materiałów dotyczących projektowania systemów informacji. W 1983 roku otrzymał Nagrodę ICSID-Kyoto za projekt Systemu Orientacji w Miastach, współpracując z Jerzym Porębskim, Jackiem Surawskim oraz Andrzejem Wróblewskim.

W latach 1977-1981 był aktywnym członkiem Międzynarodowej Rady Stowarzyszeń Projektowania Graficznego Icograda, początkowo jako członek zarządu, a później pełniąc funkcję wiceprezesa. Jego najbardziej bogato rozpoznawanym dziełem jest z pewnością zaprojektowany w 1983 roku, wraz z Ryszardem Bojarem, system informacji wizualnej metra warszawskiego.

Od 1984 roku mieszka w Stanach Zjednoczonych, gdzie uczył projektowania w University of Illinois w Urbana-Champaign (1984-1988) oraz na Missouri State University w Springfield (1988-2008). Po przejściu na emeryturę, Duszek nadal aktywnie działa jako grafik oraz konsultant w zakresie komunikacji wizualnej.

Projekty

Prace Romana Duszka znacząco wpisały się w kulturową pamięć Polaków, zwłaszcza tych, którzy dorastali w czasach PRL-u. Tworzone przez niego logotypy to nie tylko znaki firmowe, ale prawdziwe symbole epoki. Projektant zrealizował wiele wpływowych projektów, w tym loga dla takich instytucji jak: Coopexim w 1972 roku, Instytut Badań Jądrowych w Świerku (dziś Narodowe Centrum Badań Jądrowych, 1973), Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia (1973), Elektrownia Kozienice (1974) oraz Muzeum Kolejnictwa w Warszawie, którego projekt powstał w 1975 roku.

W 1976 roku stworzył rozpoznawalne logo dla Dziennika Telewizyjnego oraz Telewizji Polskiej. Do jego zasług należy także projekt logotypu Akademii Medycznej w Warszawie z 1978 roku oraz Institute of Psychoneurology w Warszawie (1979). Jednym z jego najsłynniejszych projektów jest logotyp Polskiego Fiata 125p, zaprojektowany około 1975 roku, który do dziś cieszy się uznaniem.

Duszek był również autorem logo prestiżowego hotelu Victoria w Warszawie (1973-1976), który stał się symbolem luksusu w PRL-u. W ramach tego projektu opracował także kompleksowy system nawigacji wewnętrznej, w tym formy dokumentów i druków reklamowych, takich jak karty menu czy rachunki z czterech hotelowych restauracji. Jego logotyp z charakterystycznym znakiem „V” odnosi się do warszawskiej Syrenki z mieczem, co dodatkowo wzmacnia związek z lokalną kulturą.

Ważnym projektem Duszka był także system wayfindingowy dla szpitala dziecięcego w Prokocimiu, obecnie znanego jako Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie. Był to nowoczesny kompleks szpitalny, którego potrzeby wymagały innowacyjnych rozwiązań w zakresie identyfikacji wizualnej.

Kolejnym znaczącym osiągnięciem było zwycięstwo w przetargu na redesign identyfikacji Polskich Linii Lotniczych LOT w 1978 roku, które Duszek zrealizował wspólnie z Andrzejem Zbrożkiem. Projektanci postanowili wykorzystać istniejące logo Tadeusza Gronowskiego z 1929 roku, przedstawiające żurawia, wkomponowując je w litery O, jednocześnie zmieniając kolorystykę oraz formę graficzną znaku. Stworzone przez nich logo stało się jednym z najbardziej rozpoznawalnych w Polsce.

W trakcie prac nad logo LOT-u Duszek przeprowadził pionierskie w kraju badania, porównując rozpoznawalność różnych znaków oraz analizując ich czytelność na samolotach. Poza samym logotypem, zaprojektował również całą dokumentację techniczną, która określała zasady jego stosowania.

Wiedza oraz doświadczenie zdobyte przy projekcie LOT-u znalazły zastosowanie w pracy nad systemem informacji dla warszawskiego metra. Duszek współpracował w tym przypadku z Ryszardem Bojarem i Markiem Stańczykiem. Projektanci już na etapie koncepcji działalności stacji metra ustalili, jak powinny wyglądać tablice informacyjne oraz gdzie powinny być zlokalizowane. Ich celem było umożliwienie pasażerom szybkiego i prostego dostępu do informacji. Metrem warszawskim stał się granatowy kolor, który widoczny jest na tablicach oraz w systemach informacyjnych. Stworzony system nawigacji jest dzisiaj integralną częścią codziennego życia mieszkańców Warszawy, ułatwiając im poruszanie się po stolicy.

Nagrody

Roman Duszek osiągnął wiele wyjątkowych wyróżnień w obszarze projektowania oraz pedagogiki. Poniżej przedstawiono niektóre z nagród, które zdobył:

• WPGA Doroczna nagroda Pollux,
• International Logos and Trademarks Competition, Supon Design Group, Nowy Jork, Award of Excellence,
• Międzynarodowe Biennale Sztuki Komputerowej, Rzeszów, II nagroda,
• American Craft Council, konkurs na logo, pierwsza nagroda,
• National Center for Super-computers Applications, American Corporate Identity, Award of Excellence,
• Międzynarodowy konkurs ICSID-Kyoto, Japonia, pierwsza nagroda,
• Konkurs na logo telewizji polskiej, pierwsza nagroda,
• Konkurs na identyfikację wizualną Polskich Linii Lotniczych LOT, pierwsza nagroda,
• Ogólnopolska wystawa graficzna, nagroda Ministra Sztuki i Kultury,
• Nagroda Ministra Kultury za nauczanie,
• Foundation Award for Teaching, Missouri State University.

W 2015 roku został uhonorowany Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za swoje zasługi i osiągnięcia w dziedzinie kultury. Jego prace oraz działalność są dowodem kreatywności i zaangażowania w rozwój sztuki i edukacji.

---

Oceń: Roman Duszek

---