Michał Gradowski, urodzony 12 maja 1932 roku w Warszawie, a zmarły 18 grudnia 2014 roku, był wybitnym przedstawicielem polskiej historii sztuki. Jego prace koncentrowały się w głównej mierze na złotnictwie, dziedzinie, która wymagała nie tylko wiedzy teoretycznej, ale również praktycznych umiejętności interpretacji rzemiosła artystycznego.
Jako badacz rzemiosła artystycznego, Michał Gradowski wniósł znaczący wkład w dokumentację oraz konserwację cennych zabytków, co znalazło odzwierciedlenie w jego działalności jako muzealnika. Stworzył i zorganizował liczne wystawy, które przybliżyły szerokiej publiczności bogactwo i różnorodność polskiej sztuki.
Oprócz swojej pracy w muzeach, Gradowski był także autorem wielu książek oraz tekstów popularnonaukowych, co sprawiło, że jego wiedza i pasja do sztuki działały na rzecz edukacji społecznej. Był również redaktorem i wydawcą, co dodatkowo podkreśla jego zaangażowanie w rozwój kultury w Polsce.
Jako działacz kultury, Michał Gradowski pozostawił po sobie trwały ślad w polskim świecie sztuki, inspirując kolejne pokolenia badaczy i entuzjastów złotnictwa oraz rzemiosła artystycznego.
Życiorys
Urodziny Michała Gradowskiego miały miejsce w rodzinie, w której jego rodzicami byli Leon oraz Krystyna Gradowscy. Na początku swojej edukacji rozpoczął naukę w szkole powszechnej, jednakże rzeczywistość wojenna skłoniła go do uczęszczania na tajne komplety, gdzie mógł kontynuować kształcenie w ukryciu. Przed wybuchem powstania warszawskiego z powodzeniem ukończył siódmą klasę szkoły. Jego uczestnictwo w powstaniu warszawskim, gdzie posługiwał się pseudonimem „Miś”, miało miejsce w drugiej batalionie KB „Sokół”, co podkreśla jego zaangażowanie w walkę o wolność. Niestety, 8 września 1944 roku Michał odniósł ranę, co zmusiło go do opuszczenia Warszawy w towarzystwie ludności cywilnej po zakończeniu powstania.
Po zakończeniu wojny Michał spędził cztery lata na Pomorzu, gdzie mógł zrealizować marzenie o otrzymaniu matury. W 1950 roku postanowił wrócić do stolicy Polski, Warszawy. W latach 1952-1957 podjął studia z zakresu historii sztuki na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Jego kariera zawodowa obejmowała wiele znaczących instytucji. Pracował m.in. w Muzeum Narodowym w Warszawie, a także w Przedsiębiorstwie Państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków w latach 1955-1958. W kolejnych latach swoje umiejętności wykorzystywał w salonie Desy oraz w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie (1960-1966). Poza tym, od 1966 do 2003 roku był zawodowo związany z Ośrodkiem Dokumentacji Zabytków, który później przekształcił się w Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, obecnie znany jako Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Michał Gradowski nie ograniczał się tylko do pracy w instytucjach, ale również aktywnie dzielił się swoją wiedzą akademicką, wykładając historię złotnictwa na uniwersytetach Warszawskim i Toruńskim. Był współzałożycielem Muzeum Sztuki Złotniczej w Kazimierzu Dolnym, gdzie przez dwie dekady pełnił rolę kustosza. Jego zaangażowanie w życie kulturalne manifestowało się także poprzez członkostwo w twórczej grupie Muzeum oraz w Stowarzyszeniu Historyków Sztuki przez ponad 50 lat.
Jako autor, Michał napisał ponad 120 publikacji naukowych, głównie dotyczących złotnictwa, w tym 17 książek oraz stworzył słownik złotniczy. W uznaniu jego osiągnięć, został laureatem Nagrody Specjalnej Stowarzyszenia Twórców Form Złotniczych, która wyróżniła jego znaczący wkład w sztukę złotniczą oraz dążenia do uznania jej za samodzielną dyscyplinę sztuki. Michał Gradowski miał żonę oraz dwóch synów, co dopełniało jego życie prywatne.
Publikacje
Oto przedstawione ważne publikacje autorstwa Michała Gradowskiego, które wzbogacają wiedzę na temat złotnictwa i jego historycznych aspektów.
- Technika i technologia w dawnym złotnictwie, Warszawa 1975 (aktualizowane edycje jako Dawne złotnictwo. Technika i terminologia: 1980 i 1984),
- Słownik polskiej terminologii wyrobów złotniczych, Warszawa 1976,
- Znaki na srebrze. Znaki miejskie i państwowe używane na terenie Polski w obecnych jej granicach, Warszawa 1993 (kolejne wydania: 1994, 2001, 2010).
Ordery i odznaczenia
Michał Gradowski jest osobą o bogatej historii odznaczeń i wyróżnień, które świadczą o jego zasługach oraz wkładzie w różne dziedziny. Poniżej przedstawiono najważniejsze nagrody, które otrzymał:
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 2012 roku,
- Krzyż Walecznych,
- Warszawski Krzyż Powstańczy,
- Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, otrzymany 1 października 2010 roku,
- Złota Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”, przyznana w 1974 roku.
Przypisy
- a b Archiwum Historii Mówionej - Michał Gradowski [online], www.1944.pl [dostęp 05.09.2024 r.] (pol.).
- Powstańcze Biogramy - Michał Gradowski [online], www.1944.pl [dostęp 05.09.2024 r.] (pol.).
- a b c Biżuteria Artystyczna W Polsce - Galeria Sztuki w Legnicy - Michał Gradowski [online], bizuteriaartystycznawpolsce.legnica.eu [dostęp 05.09.2024 r.] (pol.).
- Michał Gradowski, Warszawa, 20.12.2014 - kondolencje 1 [online], nekrologi.wyborcza.pl [dostęp 05.09.2024 r.] .
- Michał Gradowski, Warszawa, 20.12.2014 - kondolencje 2 [online], nekrologi.wyborcza.pl [dostęp 05.09.2024 r.] .
- Lista odznaczonych Warszawskim Krzyżem Powstańczym. „Stolica”. Rok XXXVII, Nr 22 (1795), s. 15, 15.08.1982 r. Warszawa: Warszawskie Wyd. Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 05.09.2024 r].
- Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 05.09.2024 r.] (pol.).
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Wojciech Zasadziński | Stefania Szuchowa | Bohdan Wróblewski (ilustrator) | Adam Aston | Aleksandra Bieńkowska | Hanna Lachert | Mirosław Bałka | Romana Popiel | Norbert Zawisza | Ewa Chotomska | Alfred Funkiewicz | Paweł Mossakowski | Rafał Latoszek | Stefania Beylin | Małgorzata Boratyńska | Jacek Czeczot-Gawrak | Eliza Grochowiecka | Henryk Grombecki | Andrzej Zborski | Władysław SkoraczewskiOceń: Michał Gradowski