Karol Teofil Załuski, debiutujący w Warszawie 25 stycznia 1794 roku, to osobistość o wyjątkowej roli w historii Polski. Jego życie zakończyło się 28 listopada 1845 roku w Iwoniczu. Był hrabią, marszałkiem szlachty powiatu upickiego i wileńskiego oraz jednym z kluczowych przywódców i oficerów powstania listopadowego, gdzie walczył na Litwie ramię w ramię z bratem, Józefem Załuskim. Jego wkład w historię kraju obejmował także założenie uzdrowiska Iwonicz-Zdrój oraz pełnienie funkcji szefa rosyjskiego poselstwa w Szwajcarii.
Karol był synem Teofila Wojciecha, który pełnił rolę kasztelana buskiego, oraz Honoraty ze Stępkowskich, córki Józefa - wojewody kijowskiego. Posiadał także brata, Józefa Bonawenturę Załuskiego, co podkreśla znaczenie rodziny w sferze politycznej i społecznej tamtych czasów.
W latach 1816–1822 Karol sprawował zaszczytną funkcję attaché i Chargé d’affaires w rosyjskich ambasadach w Bernie i Berlinie. Po otrzymaniu majątku Iwonicz od ojca w 1825 roku, stanął na czołówce nie tylko polityki, ale i działalności społecznej. Przypomnijmy, że te tereny zakupił od Michała Ostaszewskiego już w roku 1799.
W 1831 roku, angażując się w powstanie listopadowe, organizował ruch polski na Litwie, co przyniosło mu odznaczenie w postaci Krzyża Złotego Orderu Virtuti Militari we wrześniu tego samego roku. Po porażce zrywu musiał emigrować, a jego dobra w Gulbinie w zaborze rosyjskim zostały skonfiskowane.
Po kilku latach tułaczki, która prowadziła go najpierw do Anglii, a następnie do Francji, udało mu się uzyskać od władz austriackich prawo do osiedlenia się w Polskim obszarze należącym do Austrii. Wraz z żoną, Amelią Ogińską, zamieszkał w Iwoniczu, gdzie stworzył uzdrowisko i doczekał się czterech synów oraz czterech córek. Tam spędził resztę swojego życia aż do momentu śmierci w 1845 roku, zostając pochowanym w rodzinnym grobowcu na starym cmentarzu w Iwoniczu.
Aby upamiętnić jego dokonania, w kościele parafialnym w Iwoniczu ustanowiono tablicę pamiątkową, a Gimnazjum w Iwoniczu-Zdroju w 2002 roku przyjęło imię Amelii i Karola Załuskich, co jest dowodem na to, jak ważną postacią był w dziejach regionu oraz kraju.
Przypisy
- Groby osób znaczących dla Polski i dla Ziemi Iwonickiej spoczywający na starym cmentarzu w Iwoniczu. ocaliwonicz.pl. [dostęp 01.08.2017 r.]
- Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908 r., s. 1013-1014.
- Xsięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów, tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymż roku Krzyżem Wojskowym „Virtuti Militari” ozdobionych, Lwów 1881 r., s. 146.
Pozostali ludzie w kategorii "Szlachta i monarchia":
Julia Hauke | Wiktor Magnus | Michał Radwan | Stanisław Małachowski (podporucznik) | Augustyn Józef Czartoryski | Anna Katarzyna Konstancja | Jan Baptysta Renard | Mikołaj Rouget | Jerzy Ciechanowiecki | Jan Zygmunt Waza | Henryk Zabiełło | Wilhelm Werner | Maria Kazimiera Sobieska (młodsza) | Barbara Gizanka | Urszula Katarzyna Bokum | Małgorzata Izabela Czartoryska | Antoni Jan Ostrowski | Aleksandra Ogińska | Izabela Lasocka | Wieczesław RomanowOceń: Karol Teofil Załuski