Jan Szczepan Wulfers

Nauka i edukacja

Jan Szczepan Wulfers, znany również pod alternatywną formą swojego nazwiska - Wulffers, był postacią o znaczącym dorobku w polskim szkolnictwie. Zyskał uznanie jako profesor literatury w Korpusie Kadetów, w którym pełnił funkcję pod nazwiskiem kryptonimowym: J. W. Prof. Lit. w Korp. Kadet. Jego obecność w Korpusie Ichmość PP. Kadetów JKMci i Rzeczypospolitej, która miała miejsce w okresie gdy był członkiem zakonu jezuitów, jest godna podkreślenia.

Urodził się 22 lutego 1741 roku w Warszawie, a jego życie zakończyło się w tym samym mieście w 1804 roku. Jan Szczepan Wulfers był nie tylko nauczycielem, ale także tłumaczem oraz bibliotekarzem w renomowanej Szkole Rycerskiej, gdzie pozostawił po sobie znaczący ślad w dziedzinie edukacji.

Życiorys

Jan Szczepan Wulfers pochodził z rodziny mieszczan. Jego więzi rodzinne obejmowały m.in. starszego brata, warszawskiego adwokata Michała (1765-1794). W edukacji rozpoczął naukę w jezuickiej szkole w Warszawie, gdzie 13 sierpnia 1756 roku wstąpił do zakonu. Zgodnie z informacjami zawartymi w źródłach, Szyndler-Musiołowa wskazuje, że początkowo mógł zostać zakonnikiem w Wilnie, gdzie spędził również dwa lata na nowicjacie (od 1756/1757 do 1757/1758).

Wulfers rozpoczął swoją karierę pedagogiczną w latach 1758/1759-1759/1760, uczył gramatyki w Drohiczynie, a później, w latach 1760/1761, prowadził zajęcia z historii, geografii oraz języka niemieckiego w jednej ze szkół Witebska. W okresie od jesieni 1761 do lata 1764 studiował filozofię w seminarium zakonnym w Orszy, a następnie powrócił do Witebska, aby pełnić rolę profesora. W tym czasie uczył retoryki, poetyki i historii, a także pisał kronikę domu zakonnego i pełnił stanowisko viceregensa seminarium w roku szkolnym 1765/1766.

W celu uzupełnienia wykształcenia w zakresie teologii, przebywał w Połocku (1766/1767) oraz Warszawie (1767-1770), gdzie prowadził lekcje z hebrajskiego i niemieckiego. Od 1770 roku związany był z Collegium Nobilium jezuitów w Warszawie, gdzie pełnił funkcje prefekta generalnego oraz profesora przedmiotów takich jak fizyka, historia, wymowa oraz języki obce: francuski i niemiecki. W konwikcie pracował aż do jego likwidacji w 1777 roku. Był również wychowawcą księcia Hieronima Radziwiłła, towarzysząc mu w edukacyjnych podróżach, m.in. do Królewca.

Po kasacie zakonu Wulfers pozostał w Warszawie do 1777 roku. W 1778 roku przejął profesurę z zakresu historii i literatury polskiej w Szkole Rycerskiej (Korpusie Kadetów), gdzie zaczął pełnić również funkcję sekretarza Szkoły od roku 1780. Wykładał tam aż do 1795 roku, a w latach 1779-1782 sprawował opiekę nad biblioteką Szkoły. Jego poprzednikiem na tym stanowisku był Jan Chrzciciel Dubois de Jancigny.

W 1790, bądź na początku roku 1791, Wulfers, wspólnie z Michałem Hubem, odbył na polecenie księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego podróż, aby zapoznać się z zagranicznymi instytucjami militarnymi. Rok później, w 1791 roku, uzyskał status emeryta Komisji Edukacji Narodowej. Zmarł w Warszawie w wieku 63 lat, w roku 1804.

Twórczość

Jan Szczepan Wulfers jest autorem wielu ważnych dzieł literackich i tłumaczeń, które miały istotny wpływ na rozwój edukacji i kultury w Polsce w XVIII wieku. Wśród jego publikacji znajdują się Listy chrześcijańskiego filozofa, które zostały wydane w 1766 roku, a także rozprawa O greckiej i rzymskiej wymowie, również z tego samego roku. Jako profesor w Korpusie Kadetów, Wulfers podjął się tłumaczenia Żywotów Neposa w 1783 roku, które były skierowane do uczniów tej instytucji edukacyjnej. W jego dorobku można znaleźć również przekłady mów Liwiusza (1784) oraz Kurcjusza (1787). Od 1765 roku poeta publikował anonimowo w czasopiśmie Monitor.

Przekłady

  • P. Cornelius Nepos: Życia wybornych hetmanów, przekładania JPP. Kadetów Korp. Warszawskiego w VII klasie literatury uczących się, z dodanym od ich profesora (niegdyś jezuity) Wypisem chronologicznym, na objaśnienie tegoż autora służącym, Warszawa 1783, (dedykacja do Komisji Edukacji Narodowej podpisana: „J. W. Prof. Lit. w Korp. Kadet.”; autorstwo przekładu niepewne),
  • T. Livius: Mowy z Liwiusza, z pochopami do nich i skutkami onychże, z pierwszych V ksiąg od Prof. Lit. w Korp. Ichmość PP. Kadetów JKMci i Rzplitej (niegdyś jezuity) wybrane i wytłumaczone t. 1, Warszawa 1784, (dedykacja do F. J. Moszyńskiego podpisana nazwiskiem tłumacza),
  • Q. Curtius Rufus: Mowy z Kurcjusza, z pochopami do nich i skutkami onychże z X ksiąg od Prof. Lit. w Korp. Ichmość PP. Kadetów JKMci i Rzplitej wydane i wytłumaczone, Warszawa po roku 1784, (dedykacja do F. K. Woyny podpisana nazwiskiem tłumacza; F. M. Sobieszczański datuje druk na rok 1787).

Materiały

  • Tekst przywileju królewskiego danego P. Dufourowi na druk dzieła Wulfersa, dat. 22 czerwca 1783, ogł. T. Wierzbowski: Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego t. 2, Warszawa 1904, s. 123.

Opracowania nt. twórczości Wulfersa

Oto wybór opracowań dotyczących twórczości Jana Szczepana Wulfersa, które stanowią istotne źródło wiedzy na temat jego dorobku literackiego oraz działalności.

  • Catalogus personarum et officiorum provinciae Masoviae Societatis Jesu 1756-1777: rękopis Arch. Romanum Societatis Jesu (Lithuanica 59-60),
  • A. Jocher: Obraz bibliograficzno-historyczny literatury i nauk w Polsce t. 1, Wilno 1840,
  • J. Brown: Biblioteka pisarzów asystencji polskiej Towarzystwa Jezusowego, „Przegląd Poznański” 1861-1862 i wyd. osobne, Poznań 1862,
  • F. M. Sobieszczański: „Encyklopedia powszechna” Orgelbranda, t. 27 (1867),
  • M. Miterzanka: Działalność pedagogiczna Adama ks. Czartoryskiego, generała ziem podolskich, Warszawa 1931 „Prace Monograficzne z Dziejów Wychowania i Szkolnictwa w Polsce” nr 8,
  • K. Mrozowska: Szkoła Rycerska Stanisława Augusta Poniatowskiego (1765-1794), Wrocław 1961 „Monografie Pedagogiczne” nr 8,
  • S. Hrabec, F. Pepłowski: Wiadomości o autorach i dziełach cytowanych w Słowniku… Lindego, Warszawa 1963,
  • J. Popłatek: Udział byłych jezuitów w Komisji Edukacji Narodowej t. 1, s. 101-102 (maszynopis Wyd. Apostolstwa Modlitwy w Krakowie – Archiwum Jezuitów),
  • B. Natoński: Wypisy ze źródeł jezuickich i uwagi (pierwotnie maszynopis znajdował się w posiadaniu komitetu redakcyjnego publikacji Biblioteka Literatury Polskiej – Nowy Korbut).

Przypisy

  1. T. 6, cz. 1: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970 r., s. 466.
  2. T. 6, cz. 1: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970 r., s. 465.

Oceń: Jan Szczepan Wulfers

★★★★★
Średnia ocena:4.71 Liczba ocen:24