Jan Sten

Nauka i edukacja

Jan Sten, właściwie znany jako Ludwik Bruner, to postać niezwykle interesująca, której życie i działalność miały istotny wpływ na kulturę polską. Urodził się 15 kwietnia 1871 roku w Warszawie, a swoją karierę zawodową związał z wieloma dziedzinami, w tym chemią.

Jak chemik, Sten przyczynił się do rozwoju nauk przyrodniczych w Polsce, jednak jego pasje nie ograniczały się jedynie do laboratorium. Był również aktywnym krytykiem literackim, poetą oraz nowelistą, co wskazuje na jego zainteresowanie sztuką słowa i literaturą.

Jego twórczość literacka, w którą angażował się do ostatnich dni swojego życia, pozostawiła po sobie trwały ślad. Sten zmarł 5 grudnia 1913 roku, jednak jego dotyczące literatury i chemii osiągnięcia są wciąż żywe w pamięci tych, którzy interesują się historią polskiej nauki i kultury.

Życiorys

Jan Sten, urodzony w żydowskiej rodzinie, był szóstym i ostatnim dzieckiem Edwarda Dawida Brunnera (1812–1893), lekarza praktykującego w Koninie oraz Warszawie, oraz Anny Libas. Jego droga edukacyjna rozpoczęła się na Wydziale PrzyrodniczymUniwersytetu Warszawskiego, gdzie zdobył solidne podstawy naukowe, a następnie kontynuował naukę w Lipsku, Paryżu i Dorpacie. W 1898 roku uzyskał stopień doktora na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W miarę rozwoju swojej kariery, Bruner habilitował się z chemii fizycznej po raz pierwszy w 1901 roku w Szkole Politechnicznej we Lwowie, a następnie w 1904 roku ponownie na Uniwersytecie Jagiellońskim, opierając się na rozprawie zatytułowanej „Pojęcia i teorie chemii”. W 1907 roku został mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego, z jednoczesnym pozostaniem na swoim dotychczasowym miejscu pracy jako asystent.

W 1911 roku miała miejsce reorganizacja II Zakładu Chemicznego UJ, co doprowadziło do powstania samodzielnego laboratorium chemii fizycznej, mieszczącego się przy ul. Grodzkiej 53, które zyskało miano Zakładu Chemii Fizycznej. To właśnie Bruner objął kierownictwo tego nowego laboratorium, stając się cenionym dydaktykiem w tej dziedzinie.

Wraz z kolegą Stanisławem Tołłoczką, Jan Bruner był autorem znanych podręczników z zakresu chemii nieorganicznej oraz organicznej. Oprócz publikacji naukowych, pod pseudonimem literackim Jan Sten, tworzył również recenzje teatralne i literackie, które ukazywały się w „Krytyce”. Od 1896 roku pełnił funkcję redaktora tej gazety i był jednym z kluczowych polskich przedstawicieli krytyki impresjonistycznej. Warto także wspomnieć o jego działalności translatorskiej – Jan Sten tłumaczył powieści znanego pisarza Anatole’a France’a, a jego przekłady są publikowane do dziś.

W życiu osobistym Jan Bruner był mężem Stelli Marii, z którą doczekał się dwóch córek: Wandy (1902–1919) i Jadwigi (ur. 1910). Po swojej śmierci, Jan Sten znalazł wieczny spoczynek na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w kwaterze IX.

Publikacje

Oto zestawienie publikacji Johna Stena, które ukazują jego różnorodność w twórczości literackiej.

  • Młoda Polska 1899–1901 (cykl artykułów),
  • 1897 – Adam Asnyk. Sylwetka literacka,
  • 1899 – Poezje,
  • – cykl Warszawa,
  • – cykl Młode lata,
  • – cykl Krajobrazy,
  • – dramat Trzy dusze,
  • 1900 – Jeden miesiąc życia,
  • 1902 – Dusze współczesne. Wrażenia literackie,
  • 1903 – Pisarze Polscy,
  • 1909 – O Wyspiańskim i inne szkice krytyczne.

Literatura dodatkowa

– Tadeusz Estreicher: Bruner Ludwik. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3: Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1937, s. 21–22. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0.

Przypisy

  1. Bruner, Ludwik (1871–1913). Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 03.11.2015 r.]
  2. Andrzej Kazimierz Banach: Młodzież chłopska na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1860/61-1917/18. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1997, s. 102. ISBN 83-7188-188-6.
  3. Karolina Grodziska-Ożóg, Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803–1939), wyd. II, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987, s. 100
  4. Ludwik Bruner (1871-1913)

Oceń: Jan Sten

★★★★★
Średnia ocena:4.62 Liczba ocen:6