Szemu’el Noach Eisenstadt

---

Życiorys

Szemu’el Noach Eisenstadt, wybitny socjolog, w młodym wieku zdecydował się na emigrację do Palestyny. Tam z sukcesem ukończył szkołę średnią, a następnie rozpoczął studia socjologiczne na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie.

W trakcie swoich studiów napisał pracę doktorską pod opieką znanego filozofa Martina Bubera. Po otrzymaniu doktoratu, Eisenstadt kontynuował swoją edukację na London School of Economics, gdzie odbył studia postdoktoranckie, zdobywając cenne doświadczenie.

Od 1959 roku związał się na stałe z Uniwersytetem Hebrajskim, gdzie piastował stanowisko na wydziale socjologii. W trakcie swojej kariery miał także okazję wykładać na wielu renomowanych uczelniach na całym świecie, co niewątpliwie przyczyniło się do jego międzynarodowej reputacji.

W 1990 roku, po wielu latach zasłużonej pracy, przeszedł na emeryturę, otrzymując tytuł profesora emerytowanego. Jego praca naukowa została uhonorowana licznymi nagrodami, a także tytułem dr. honoris causa na kilku uczelniach wyższych. Wśród tych wyróżnień, 26 października 2005 roku, doktorat honoris causa przyznał mu Uniwersytet Warszawski.

Teoria

Koncepcje teoretyczne Eisenstadta są ściśle związane z pracami takich myślicieli jak Maks Weber i Karl Jaspers. Dla niego cywilizacje nie są statycznymi bytem, lecz dynamicznymi jednostkami, które podlegają ciągłym przemianom. Zmiany te są efektem nie tylko wewnętrznych procesów, ale także oddziaływań z innymi cywilizacjami.

Eisenstadt odwołuje się do koncepcji „epoki osi” zaproponowanej przez Jaspersa. Zgodnie z nią, w odpowiednich historii ludzkości, wyróżniają się trzy kluczowe kręgi kulturowe: Chiny, Indie oraz Zachód. W każdym z tych obszarów doszło do niezależnego rozwoju idei wyższego, transcendentnego porządku, który daje możliwość oceniania i analizowania realności, która nas otacza.

Na bazie tych rozważań, Eisenstadt dokonuje rozróżnienia pomiędzy cywilizacjami osiowymi a nieosiowymi. W cywilizacjach osiowych, występuje tzw. „napięcie transcendentalne”, które napędza ich rozwój. Właśnie z tego napięcia zrodzą się utopie, herezje oraz ruchy protestu, które stają się motorami postępu w tych cywilizacjach.

Warto podkreślić, że Eisenstadt wyraża sprzeciw wobec postrzegania nowoczesności jako zjawiska przypisanego wyłącznie cywilizacji zachodniej. Jego zdaniem nowoczesność, która określana jest jako „druga epoka osi”, miała swoje źródło na Zachodzie, jednak nie jest ona jedynym wzorem, który można przyjąć jako normatywny.

Początek zachodniej nowoczesności stanowi wyłącznie inaugurację procesu, z którego wyłoniły się różnorodne „nowoczesności zwielokrotnione”. Współczesny świat obfituje w wiele cywilizacji nowoczesnych, które różnią się między sobą, zarówno osiowych, jak i nieosiowych, jak ma to miejsce w przypadku cywilizacji japońskiej.

Co ciekawe, również ruchy fundamentalistyczne posiadają współczesny kontekst, odzwierciedlając „jakobiński” charakter nowoczesności, co sprawia, że zjawisko to jest niezwykle złożonym i intrygującym obszarem badań.

---

Oceń: Szemu’el Noach Eisenstadt

---