Krzyż Powstańczy w Wawrze

Pomniki

W sercu Wawra, miejscowości o bogatej historii, znajduje się krzyż powstańczy, który został wzniesiony w celu upamiętnienia bohaterów walczących o wolność podczas powstania listopadowego. U jego stóp leży kamień, który wspólnie z krzyżem tworzy miejsce pamięci, oddając hołd im chwalebnym dokonaniom poległych rodaków.

Obiekt ten powstał w 1919 roku i ma szczególne znaczenie w kontekście wydarzeń historycznych, które miały miejsce w 1831 roku. Krzyż przypomina o zwycięskich bitwach toczonych przez Polaków z Rosjanami, szczególnie podczas pierwszej bitwy pod Wawrem, która miała miejsce 19 lutego, oraz drugiej bitwy, odbywającej się 31 marca tego samego roku.

Opis pomnika

Na granitowym kamieniu, który znajduje się u stóp dębowego krzyża, widnieje napis, który oddaje hołd poległym żołnierzom. Jest to istotny element pomnika, który dokumentuje tragiczne losy uczestników tych wydarzeń. Wyróżnia się szczególnie fragment:

Ś. + P. POLEGŁYM ZA OJCZYZNĘ W DNIACH 19.GO LUTEGO I.31.MARCA 1831.R.

Niżej, wmurowana 31 marca 2001 roku, znajduje się dodatkowa płyta, która także świadczy o pamięci i szacunku dla bohaterów. Napis na niej brzmi:

A JEŚLI KOMU DROGA OTWARTA DO NIEBA TYMC CO SŁUŻĄ OJCZYŹNIE JAN KOCHANOWSKI W MOGILE TEJ SPOCZYWAJĄ PROCHY ŻOŁNIERZY POWSTANIA LISTOPADOWEGO POLEGŁYCH W ZWYCIĘSKICH BITWACH 19 LUTEGO I 31 MARCA 1831 R. W 170 ROCZNICĘ ZWYCIĘSTWA POD WAWREM 31 MARCA 2001 R. MIESZKAŃCY GMINY WARSZAWA WAWER

Poniżej krzyża znajdują się szczątki ludzkie oraz fragmenty umundurowania i wyposażenia żołnierzy, które zostały wydobyte w trakcie robót melioracyjnych oraz budowlanych. Te prace miały miejsce na terenach Wawra i Zastowa w latach 20. XX wieku i były prowadzone przez Spółkę Wodną Obwodu Wawerskiego. Warto zaznaczyć, że miejsce to nie jest dawnym cmentarzem. Istnieją różne interpretacje dotyczące tego, jak doszło do złożenia kości pod krzyżem, przy czym niektórzy twierdzą, że krzyż i kamień zostały ustawione w miejscu, gdzie złożono szczątki. Ponadto, po drugiej stronie ulicy Płowieckiej odkryto pozostałości ludzkie oraz końskie, a także fragmenty polskich i rosyjskich mundurów, wozów, oraz różnorodnej broni, w tym kul armatnich.

Historia

Krzyż i pamiątkowy kamień miały swoje początki w 1919 roku, tuż po tym, jak Polska odzyskała niepodległość, aczkolwiek zgodnie z niektórymi źródłami, ich postawienie miało miejsce wcześniej, już w lutym 1916 roku. Inicjatywę budowy tego pomnika podjął Zarząd Wawerskiego Kółka Rolniczego, które powstało w 1917 roku.

Po roku 1948 miejsce to zostało niestety z zaniedbane. Rosnące obok chwasty oraz krzewy dzikiego bzu skutecznie zasłaniały kamień, na którym znajdował się napis upamiętniający to ważne wydarzenie. Rewitalizacja obiektu miała miejsce w latach 1981-1984, i to dzięki staraniom księdza prałata Wacława Karłowicza z parafii pw. św. Wacława, która znajduje się na Wygodzie.

Przypisy

  1. a b Krzyż Powstańczy przy ul. Płowieckiej 83. portal Twoja Praga. [dostęp 07.11.2013 r.]
  2. Zbiory NAC on-line - prototyp. Tytuł tematu: Krzyż ku czci poległych w powstaniu listopadowym w Wawrze. Narodowe Archiwum Cyfrowe. [dostęp 07.11.2013 r.]
  3. a b c d e f g Andrzej Umgelter. Ulica Płowiecka. „Stolica. Informator Kulturalny Stolicy (IKS)”. R. 39, nr 33, s. 4-5, 12.08.1984 r. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Prasowe RSW "Prasa-Książka-Ruch".
  4. Ryszard Lorenz: Zapomniany szaniec. W: Czerniawski Jan (red.), Skoczeń Mirosława (red.): Wawer i jego osiedla. Wyd. 1. Warszawa: Wydział Kultury dla Dzielnicy Wawer m.st. Warszawy, 2007 r., s. 313-316.
  5. a b c d e f g h i j Stanisław Zalech. Gawęda wawerska pisana w cieniu kasztanowców kościoła zerzeńskiego. „Kronika Warszawy”. 2 (137), s. 27-34, 2008 r. Warszawa: Archiwum Państwowe m.st. Warszawy. Stowarzyszenie Przyjaciół Archiwum Państwowego m.st. Warszawy.
  6. a b c d e f Andrzej Umgelter. Bitwy wawerskie. „Stolica. Informator Kulturalny Stolicy (IKS)”. 12, s. 14,20, 23.03.1986 r. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Prasowe RSW "Prasa-Książka-Ruch".
  7. Karczma zajezdna w Wawrze albo Zajazd "pod Napoleonem". W: Henryk Wierzchowski: Śladami Powstania Listopadowego - Grochów-Wawer. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Warszawy. Oddział Grochów, 1980 r., s. 14-15.
  8. Józef Poliński: Grochów. Przedmurze Warszawy w dawnej i niedalekiej przeszłości. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Grochowa, 1938 r., s. 276-277.

Oceń: Krzyż Powstańczy w Wawrze

★★★★★
Średnia ocena:4.79 Liczba ocen:21