Kamienica Karmelitów Bosych, znana także jako kamienica pokarmelicka, to interesująca budowla znajdująca się w stolicy Polski, przy ul. Bednarskiej 23. Jest to dwupiętrowy obiekt, który został wzniesiony w latach 1770–1771, zrealizowany według projektu Efraima Szregera.
W 1884 roku, a według niektórych źródeł - tuż po powstaniu styczniowym, do kamienicy dobudowano 3-piętrowe oficyny, które stworzyły na działce dwa wewnętrzne dziedzińce. Obiekt w całości zachował się do dzisiaj w autentycznym stanie, co jest niewątpliwie jego atutem. Warto podkreślić, że w czasie II wojny światowej budynek nie uległ istotnym zniszczeniom, co świadczy o jego solidnej konstrukcji oraz wartości historycznej.
W 1998 roku, kamienica główna wraz z oficynami oraz dziedzińcami, a także wszystkimi obiektami stałymi znajdującymi się na terenie działki, została wpisana do rejestru zabytków. To doskonały przykład zachowanego dziedzictwa kulturowego Warszawy, które zasługuje na szczególną uwagę i ochronę.
Historia
Na terenie klasztoru Karmelitów Bosych w Warszawie, w latach 1770–1773, powstała dwupiętrowa, murowana kamienica, która zlokalizowana jest wzdłuż ulicy. Jej projekt prawdopodobnie stworzył Efraim Szreger. Budowla ta przetrwała do współczesnych czasów, zachowując swoją historyczną wartość.
Kamienica była przeznaczona na cel czynszowy, a dochody z jej wynajmu miały pomóc w utrzymaniu klasztoru oraz przylegającego do niego kościoła. W latach 1783–1786 w jej wnętrzach z powodzeniem funkcjonowała manufaktura sukiennicza, a także produkowano inne wyroby wełniane pod kierownictwem Abrahama Pappenguta.
W 1885 roku, po likwidacji klasztoru Karmelitów Bosych, która była konsekwencją represji carskich po powstaniu styczniowym, kamienicę zajęła Resursa Ruska. Dwa lata później, w 1887 roku (według niektórych źródeł było to w 1884), obiekt przeszedł w ręce Rosyjskiego Towarzystwa Dobroczynności, które wybudowało zespół zachowanych do dziś oficyn.
W latach siedemdziesiątych XIX wieku w budynku funkcjonował warsztat, który specjalizował się w produkcji ram złoconych. Z kolei w okresie międzywojennym kamienica została przekształcona w szkołę akuszersko-felczerską, co odzwierciedla jej adaptacyjny charakter na przestrzeni lat.
Architektura
Kamienica Karmelitów Bosych to interesujący przykład architektury w Warszawie. Obiekt ten, obecnie dwupiętrowy, pokryty jest stromym dachem, który obecnie ma formę dwuspadową, mimo że pierwotnie był trójspadowy przed wybudowaniem oficyn.
We wnętrzu budynku pomieszczenia były pierwotnie ze sobą połączone w sposób amfiladowy. W ramach konstrukcji znajdują się dwa drewniane klatki schodowe, które ulokowane są na końcach dwóch wąskich, przesklepionych korytarzy pełniących rolę sieni. Co ciekawe, wejścia do budynku zostały zaprojektowane od strony podwórza, co nadaje całości wyjątkowego charakteru. W osi kamienicy umieszczono przejazd bramowy, który prowadzi na pierwszy dziedziniec.
Do XIX wieku nad ryzalitem znajdowała się attyka, a obie strony zdobiły lukarny – po jednej z każdej strony. Taki układ kamienicy został przedstawiony na znanym obrazie Canaletta pt. „Widok Warszawy z tarasu Zamku Królewskiego” z 1773 roku.
Pierwotnie na ścianie szczytowej, od strony rzeki, znajdowały się okna. Zmiany w architekturze sprawiły, że ta ściana stała się wewnętrzną ścianą stykającą się z nową oficyną, która powstała obok. Warto również zauważyć, że piwnice oraz parter budynku posiadają sklepienia krzyżowe oraz kolebkowe, podczas gdy stropy nad pierwszym i drugim piętrem wykonane są z drewna.
W kulturze
Kamienica Karmelitów Bosych w Warszawie odgrywa ważną rolę w polskiej kulturze i sztuce, będąc jednym z charakterystycznych budynków stolicy. Na jej wyjątkowy wygląd zwrócił uwagę słynny malarz Giovanni Battista Canaletti, który dwa razy uwiecznił ją na swoich płótnach.
W obrazie z 1770 roku, zatytułowanym „Widok Warszawy od strony Pragi”, kamienica ukazana jest w trakcie budowy, z rusztowaniami otaczającymi nową konstrukcję oraz bez dachu. Trzy lata później w obrazie „Widok Warszawy z tarasu zamku Królewskiego”, możemy już podziwiać budynek w całej jego okazałości, jako ukończony element warszawskiego krajobrazu. Obrazy te pozwalają na dokładniejsze oszacowanie czasu powstania tego ważnego dla miasta obiektu.
Oprócz swojego artystycznego znaczenia, kamienica była także lokalizacją dla wielu filmowych produkcji. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku nakręcono tutaj film W naszym domu. Również w 2009 i 2010 roku, na terenie posesji filmowano ujęcia do seriali Samo życie oraz Ten ratuje cały świat. W budynku przyciągającym uwagę, powstało również wiele reportaży dokumentalnych, które odnosiły się zarówno do czasów II wojny światowej, jak i współczesnych wydarzeń.
Przypisy
- Jarosław J. Zieliński, Ulica Bednarska, Warszawa: Wydawnictwo VEDA, 1997 r.
- Marek Kwiatkowski, Karmelicka czynszówka, Stolica, 1982 r., nr 31, s. 14.
- I. Turnau, Manufaktury warszawskie XVIII wieku, Przegląd Historyczny, 1957 r., zeszyt 4.
- Fot.: Barbara Gołębiewska.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Kamienica Klemensowska w Warszawie | Kamienica Rodryga Mroczkowskiego w Warszawie | Kamienica Rubinlichta w Warszawie | Kamienica Stanisława i Kazimiery Kacperskich w Warszawie | Rezydencja Foksal w Warszawie | Kamienica Mikołaja Szelechowa w Warszawie | Kamienica Mikulskiego w Warszawie (ul. Nowy Świat 55) | Kamienica Wolfa Krongolda w Warszawie | Kamienica Sukertów w Warszawie | Dom Kraszewskiego | Kamienica Józefa Rotbarda (ul. Marszałkowska 19) | Kamienica Jana Wernera i Marii Lilpop w Warszawie | Kamienica Izaaka Rothberga i Zygmunta Frumkina w Warszawie | Kamienica Hoserów w Warszawie | Kamienica Horowitzów w Warszawie | Kamienica Hersza Steinberga w Warszawie | Kamienica Gustawa Pala w Warszawie | Kamienica Gizińska w Warszawie (Rynek Starego Miasta 29) | Kamienica firmy Steinhagen i Saenger w Warszawie | Kamienica Falkiewiczowska w WarszawieOceń: Kamienica Karmelitów Bosych w Warszawie