Budynek Banku Zachodniego w Warszawie

---

Historia

Gmach Banku Zachodniego, usytuowany przy ul. Fredry 6, wzniesiono w latach 1896–1897, opierając się na projekcie autorstwa Józefa Piusa Dziekońskiego. Inwestycja została zlecona przez pierwszego właściciela, którym był Hipolit Wawelberg. Bank Zachodni zajmował czwartą pozycję pod względem wielkości w Królestwie Polskim, a jego znaczenie wzrosło w okresie 1918-1939, kiedy to znalazł się w gronie sześciu największych prywatnych banków w kraju.

W 1913 roku zrealizowano, również według koncepcji Dziekońskiego, nowe skrzydło, umiejscowione na przedłużeniu północnej oficyny. Nowa lokalizacja została umieszczona na innej działce, przy ul. Niecałej 3. W tym czasie powstały nie tylko nowe pomieszczenia bankowe, ale także budynki mieszkalne i magazynowe. Inwestorem tej rozbudowy był Stanisław Rotwand, nowy właściciel instytucji.

Podczas II wojny światowej działalność Banku Zachodniego została wstrzymana, a jego siedziba została zajęta przez okupantów niemieckich. W obiektach tych znajdował się m.in. Klub Niemiecki (Deutscher Club). W czasie powstania warszawskiego, budynek pełnił rolę magazynu amunicji i broni. Warto dodać, że gmach przetrwał ten konflikt zbrojny zaledwie z niewielkimi uszkodzeniami, stając się jednym z nielicznych ocalałych, zadaszonych budynków w stolicy.

Niestety, po zakończeniu wojny, budynek ulegał zniszczeniom spowodowanym działania nieodpowiednich użytkowników. Ozdobne elementy wystroju, takie jak fryz, elegancki daszek nad głównym wejściem oraz bramne odboje, tzw. krasnale, zostały zdewastowane lub zagrabione.

W kwietniu 1946 roku bank utracił swoją licencję, a jego likwidacja trwała do 1953 roku, po czym budynek przeszedł pod zarząd Skarbu Państwa. W 1975 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków, co miało na celu ochronę jego historycznej wartości.

W 1989 roku ten historyczny gmach stał się siedzibą sztabu wyborczego Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, a jego znaczenie współczesne zostało upamiętnione poprzez odsłoniętą w 2020 roku tablicę upamiętniającą to wydarzenie.

Charakterystyka

Wysoka podstawa budynku, wraz z kondygnacją parteru, została starannie pokryta płytami o rustykalnej fakturze. Ozdobne kraty w oknach suteren nadają mu klasyczny charakter, podczas gdy w zachodnim ryzalicie ulokowano przejazd bramny. Wejście do budynku jest wyposażone w solidne drzwi żelazne, zaopatrzone w kutą kratę, które zaprojektowano w wschodnim ryzalicie. Każde okno posiada eleganckie półkoliste zamknięcia. Zworniki okien na parterze zdobią kobiece maski, a okna pierwszego piętra otrzymały estetyczne oprawy w postaci edykułów z kompozytowymi kolumienkami i trójkątnymi przyczółkami. Tympanony tych okien wzbogacono o dekoracyjne motywy muszli.

Ryzality tej kondygnacji, przyozdobione na brzegach rustykalnym wykończeniem, posiadały okna o poszerzonych kształtach. Te okna zostały również wyposażone w balustrady z tralkami. Ściany budynku pokryto boniami płytowymi, a okna na drugim piętrze, które również umieszczone są w ryzalitach, zyskały balkony o podobnym wykończeniu. Pozostałe okna w tej kondygnacji otrzymały naczółki w formie fragmentów okręgu. Szeroki pas fryzu, znajdujący się pod wyraźnym gzymsem koronującym, został podzielony na wiele otworów. Ozdobne pola między oknami wypełnione są motywami festonów oraz girland, co dodaje całej konstrukcji elegancji.

Najważniejsze pomieszczenia

• westybul parteru,
• sala operacyjna,
• sala nowa,
• sala w oficynie zachodniej,
• klatka schodowa oficyny zachodniej,
• główna klatka schodowa,
• westybul pierwszego piętra,
• sala posiedzeń,
• gabinet wschodni,
• westybul drugiego piętra,
• salon.

---

Oceń: Budynek Banku Zachodniego w Warszawie

---