Zdzisław Marciniak

---

Życiorys

W 1936 roku Zdzisław Marciniak ukończył prestiżowe Gimnazjum im. T. Czackiego, a następnie podjął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. Jego droga edukacyjna została nagle przerwana przez wybuch II wojny światowej, jednak po jej zakończeniu, w 1945 roku, zdołał uzyskać dyplom inżyniera po ponownym otwarciu uczelni.

W okresie 1939–1947 pracował w Fabryce Żyrandoli Elektrycznych A. Marciniak SA, której założycielem był jego ojciec, gdzie pełnił funkcję technologa-konstruktora tłoczników. Kolejne lata, od 1947 do 1950, spędził na prowadzeniu wspólnego z bratem zakładu „Oświetlenie i Sygnalizacja”. Następnie, do 1956 roku, pracował w Centralnym Biurze Konstrukcyjnym Pras i Młotów, zaczynając jako konstruktor, a później obejmując stanowisko kierownika działu Automatyzacji i Tłoczników.

Od 1954 roku pełnił rolę wykładowcy w Politechnice Warszawskiej. W 1956 roku zyskał pełny etat na uczelni, gdzie pracował aż do przejścia na emeryturę. Nawet po zakończeniu kariery zawodowej kontynuował działalność naukową i projektową, współpracując z Wydziałem Inżynierii Produkcji.

W 1958 roku uzyskał stopień doktora, a trzy lata później – doktora habilitowanego. W latach 1958–1961 był adiunktem w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki PW. Następnie, od 1970 roku, pracował w Instytucie Technologii Bezwiórowych na wydziale Mechanicznym Technologicznym PW, gdzie zaprojektował około 1500 różnego rodzaju tłoczników, które znalazły zastosowanie w takich branżach jak elektrotechnika, budownictwo, motoryzacja oraz maszyny rolnicze.

Marciniak zajmował się także rozwojem metod kształtowania wyprasek oraz projektowaniem maszyn do obróbki plastycznej, wykorzystujących nietypową kinetykę. Jego prace, zwłaszcza prasa z wahającą się matrycą, zdobyły uznanie na całym świecie. W 1961 roku opublikował książkę „Mechanika procesów tłoczenia blach”, w której przedstawiał teorię plastycznego płynięcia materiałów. W 1967 roku opracował nową metodę obliczeniową, która pozwalała na lokalizację odkształceń w blachach.

Prowadził szerokie badania nad przydatnością blach i prętów w hutnictwie, pracując nad innowacyjnymi technikami klasyfikacji ich plastycznych właściwości. Zaprezentował również zaawansowane modele konstytutywne, które były oparte na koncepcjach parametrów wewnętrznych materiału, co miało ogromne znaczenie w kontekście wszechstronnych zastosowań inżynieryjnych.

Dzięki jego opatentowanym rozwiązaniom, metody były wdrażane nie tylko w Polsce, ale również w wielu krajach, w tym Szwajcarii, Niemczech, Kanadzie, USA, Chinach czy Japonii. W 1968 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a pięć lat później awansował na profesora zwyczajnego. W latach 1971-1978 zasiadał w Senacie Politechniki Warszawskiej, a w latach 1981-1984 pełnił funkcję prorektora ds. nauki.

Uczestniczył w pracach wielu międzynarodowych stowarzyszeń naukowych, w tym International Deep Drawing Research Group oraz International Institution for Production Engineering Research. Profesor Zdzisław Marciniak prowadził również wykłady na uznawanych uczelniach na całym świecie, w tym w Denmark Technical University, Uniwersytecie Tsinghua, Harbin University of Technology, Riken-Institute of Physical and Chemical Research, Mc Master University oraz Manchester Metropolitan University.

W ciągu swojej kariery otrzymał liczne odznaczenia, takie jak Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, dwukrotnie Nagrodę Państwową I stopnia, nagrody Naczelnej Organizacji Technicznej oraz tytuł Mistrza Techniki. W 1995 roku został uhonorowany tytułem doktora honoris causa Politechniki Warszawskiej.

Stanowiska

Zdzisław Marciniak przez swoją karierę zajmował się różnorodnymi stanowiskami w obszarze technologii i edukacji. Poniżej przedstawiamy jego najważniejsze osiągnięcia zawodowe.

• 1939–1947 – pracował jako technolog-konstruktor tłoczników w Fabryce Żyrandoli Elektrycznych A. Marciniak S.A.,
• 1947–1950 – był współwłaścicielem zakładu wytwórczego „Oświetlenie i Sygnalizacja”,
• do 1956 – pełnił funkcję konstruktora oraz kierownika działu Automatyzacji i Tłoczników w Centralnym Biurze Konstrukcyjnym Pras i Młotów,
• od 1954 – zaczął pracę jako wykładowca na Politechnice Warszawskiej,
• 1958–1961 – był adiunktem w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki,
• od 1970 – pracował w Instytucie Technologii Bezwiórowych przy Wydziale Mechanicznym Technologicznym PW,
• 1962–1981 – przewodniczył Radzie Naukowej Instytutu Obróbki Plastycznej w Poznaniu,
• 1975–1979 – pełnił rolę Przewodniczącego Rady Programowej czasopisma „Mechanik”,
• 1981–1984 – sprawował funkcję Prorektora ds. nauki na Politechnice Warszawskiej.

Członkostwa

W latach od 1967 do 1976 Zdzisław Marciniak był aktywnym członkiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, gdzie jego wkład w rozwój edukacji wyższej był nieoceniony.

Między 1975 a 1977 rokiem brał udział w pracach Komitetu Naukowego Mechaniki i Fizyki, co potwierdza jego zaangażowanie w rozwój nauk ścisłych.

Z kolei w latach 1979–1983 był członkiem Komitetu Nagród Państwowych, wspierając proces wyróżniania osiągnięć naukowych.

Jego działalność obejmowała również przynależność do Ośrodków Ciągłych Polskiej Akademii Nauk, co podkreśla jego rolę w kształtowaniu polityki naukowej w Polsce.

Marciniak był związany z Polskim Towarzystwem Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, co potwierdza jego renomę w tej dziedzinie.

W latach 1981-1983 zasiadał w Radzie Naukowej Instytutu Podstawowych Problemów Techniki, uczestnicząc w ważnych decyzjach dotyczących badań technicznych.

W okresie 1971-1978 był również członkiem Senatu Politechniki Warszawskiej, co témo jego wpływ na kształcenie techniczne w kraju.

W 1974 roku został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a w 1986 roku uzyskał status członka rzeczywistego, co stanowi potwierdzenie jego osiągnięć w nauce.

Oprócz tego, Marciniak był także członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, co dowodzi jego szerokich powiązań w środowisku naukowym.

Nagrody, wyróżnienia, odznaczenia

W trakcie swojej kariery Zdzisław Marciniak otrzymał szereg prestiżowych nagród oraz odznaczeń, które podkreślają jego osiągnięcia. Wśród nich znajdują się:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski przyznany w 1984 roku,
• dwie Nagrody Państwowe I stopnia,
• dwie Nagrody Naczelnej Organizacji Technicznej zdobyte w latach 1971 i 1975,
• tytuł Mistrza Techniki nadany w 1970 i 1974 roku,
• tytuł doktora honoris causa Politechniki Warszawskiej, przyznany w 1995 roku.

Wybrane publikacje

Oto wybrane dzieła Zdzisława Marciniaka, które znacząco przyczyniły się do rozwoju teorii i praktyki w dziedzinie mechaniki procesów tłoczenia blach. Publikacje te obejmują szeroki wachlarz tematów związanych z konstrukcją i analizą odkształceń w procesach formowania blach.

• „Mechanika procesów tłoczenia blach”,
• „Konstrukcja wykrojników”,
• „Odkształcenia graniczne w procesach tłoczenia blach”,
• „Mechanics of Sheet Metal Forming”,
• „Konstrukcja tłoczników”.

---

Oceń: Zdzisław Marciniak

---