Samuel Eilenberg

Nauka i edukacja

Samuel Eilenberg był jedną z wybitnych postaci w dziedzinie matematyki, urodzonym 30 września 1913 roku w Warszawie, a zmarłym 30 stycznia 1998 roku w Nowym Jorku. Pochodzący z żydowskiej rodziny, odegrał kluczową rolę w rozwoju matematyki nie tylko w Polsce, ale również na arenie międzynarodowej.

Jako jeden z czołowych przedstawicieli warszawskiej szkoły matematycznej, Eilenberg przyczynił się istotnie do wielu dziedzin matematyki, w tym teorii kategorii i topologii. Jego praca oraz badania miały ogromny wpływ na przyszłe pokolenia matematyków.

Wyróżniał się również tym, że był członkiem zagranicznym Polskiej Akademii Nauk, co podkreśla jego znaczenie w polskiej oraz światowej społeczności naukowej.

Życiorys

Samuel Eilenberg rozpoczął swoją przygodę z matematyką w roku akademickim 1930/1931, zapisując się na studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego. Jego talent i determinacja zaowocowały obroną pracy doktorskiej w 1936 roku, która dotyczyła zastosowań topologicznych odwzorowań na okrąg koła.

12 kwietnia 1939 roku Eilenberg wyruszył w podróż z Gdyni do Wielkiej Brytanii, a następnie do Stanów Zjednoczonych, zabierając ze sobą całe swoje cenne matematyczne archiwum. W 1948 roku podjął decyzję o rezygnacji z obywatelstwa polskiego i przyjęciu obywatelstwa amerykańskiego, co miało istotny wpływ na jego życie oraz karierę naukową.

Jako topolog i współtwórca wielu fundamentalnych teorii w matematyce, Eilenberg miał ogromny wpływ na rozwój dyscypliny w XX wieku. Wspólnie z Henrym Cartanem wprowadził algebrę homologiczna, a także współpracował z Normanem Steenrodem, rozwijając nowoczesną, aksjomatyczną topologię algebraiczną. Jego prace przyczyniły się także do postępu teorii automatów, a w środowisku matematycznym był najlepiej znany jako Sammy. Ciekawostką jest, że w kręgach sztuki nazywano go Profesor.

Eilenberg współpracował z Saundersem MacLanem, co zaowocowało opracowaniem przestrzeni topologicznych, obecnie znanych jako przestrzenie Eilenberga-MacLane’a. Do jego zasług należy również precyzyjna definicja homologii singularnej, ciągi spektralne Eilenberga-Moore’a (opracowane z Johnem Moore’em), twierdzenie o przeszkodach oraz aksjomatyka Eilenberga-Steenroda w teorii homologicznych i kohomologicznych (z Normanem Steenrodem). Jego osiągnięcia obejmują również badania nad topologiczną teorią wymiaru oraz teorią węzłów.

Eilenberg został uhonorowany Nagrodą Wolfa w dziedzinie matematyki w 1986 roku, a w 1991 roku dołączył do grona członków zagranicznych Polskiej Akademii Nauk. Niestety, w 1996 roku doznał udaru mózgu, a po kolejnym udarze, dwa lata później, zmarł w Nowym Jorku.

Wybrane publikacje

Oto wybrane osiągnięcia Samuel Eilenberga, które odznaczają się znacznym wkładem w dziedzinę matematyki abstrakcyjnej.

  • Samuel S. Eilenberg, Tudor T. Ganea, On the Lusternik-Schnirelmann Category of Abstract Groups, „The Annals of Mathematics”, 65 (3), 1957, s. 517, DOI: 10.2307/1970062, JSTOR: 1970062 (ang.),
  • Samuel S. Eilenberg, John C. J.C. Moore, Limits and spectral sequences, „Topology”, 1 (1), 1962, s. 1–23, DOI: 10.1016/0040-9383(62)90093-9 (ang.).

Przypisy

  1. Eilenberg-MacLane space [online], Encyclopedia of Mathematics [dostęp 08.03.2022 r.]
  2. Eilenberg-Mac Lane space [online], ncatlab.org [dostęp 08.03.2022 r.]
  3. Samuel Eilenberg. Wolf Prize Laureate in Mathematics 1986 [online], wolffund.org.il [dostęp 26.03.2020 r.]
  4. Zmarli Członkowie Akademii [online], Polska Akademia Nauk [dostęp 26.03.2020 r.]
  5. StefanS. Jackowski StefanS., Samuel Eilenberg - wielki matematyk z Warszawy, „Wiadomości Matematyczne”, 50 (1), 2015, s. 21–43, DOI: 10.14708/wm.v50i1.651.
  6. SamuelS. Eilenberg SamuelS., Automata, Languages and Machines, New York: Academic Press, 1974–1976, ISBN 0-12-234001-9, OCLC 915666.
  7. SamuelS. Eilenberg SamuelS., Norman E.N.E. Steenrod Norman E.N.E., Foundations of algebraic topology, Princeton University Press, 1952.
  8. SamuelS. Eilenberg SamuelS., Homological Algebra, Princeton University Press, 1956 (Princeton Mathematical Series, vol. 19).
  9. S.S. Eilenberg S.S., N.E.N.E. Steenrod N.E.N.E., Axiomatic Approach to Homology Theory, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 31 (4), 1945, s. 117–120, DOI: 10.1073/pnas.31.4.117, PMID: 16578143, PMCID: PMC1078770.
  10. SamuelS. Eilenberg SamuelS., SaundersS. MacLane SaundersS., Relations Between Homology and Homotopy Groups of Spaces, „The Annals of Mathematics”, 46 (3), 1945, s. 480, DOI: 10.2307/1969165, JSTOR: 1969165.
  11. SamuelS. Eilenberg SamuelS., SaundersS. MacLane SaundersS., Relations Between Homology and Homotopy Groups of Spaces. II, „The Annals of Mathematics”, 51 (3), 1950, s. 514, DOI: 10.2307/1969365, JSTOR: 1969365.

Oceń: Samuel Eilenberg

★★★★★
Średnia ocena:4.78 Liczba ocen:25