Paweł Rowiński

---

Wykształcenie i działalność zawodowa

W 1988 roku Paweł Rowiński z sukcesem zakończył studia na obszarze matematyki na Wydziale Matematyki, Informatyki i Mechaniki na Uniwersytecie Warszawskim. Sześć lat później, w 1995 roku, zdobył stopień doktora, który uzyskał na mocy dysertacji zatytułowanej Transport cząstek stałych w turbulentnym przepływie wody. Promotorem jego rozprawy był znany profesor Włodzimierz Czernuszenko. W 2003 roku doktorat przerodził się w stopień doktora habilitowanego, za pracę noszącą tytuł Burzliwy transport masy w jednokierunkowych przepływach rzecznych na obszarach nizinnych. Obie prace naukowe zostały nagrodzone przez Prezesa Rady Ministrów.

W 2009 roku Paweł Rowiński otrzymał tytuł profesora nauk o Ziemi, a w 2010 roku zyskał miano członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk. Jego działalność w tej instytucji stała się jeszcze bardziej znacząca, gdy w 2022 roku został członkiem rzeczywistym PAN.

Jego kariera naukowa związana jest także z zagranicznymi stypendiami. W 1991 roku otrzymał stypendium Deutsche Forschungsgemeinschaft, które umożliwiło mu pracę w Institut für Geographie und Geoökologie w Berlinie. Następnie był stypendystą Fundacji Stefana Batorego na Uniwersytecie Środkowoeuropejskim w Budapeszcie oraz State University of New York w Stanach Zjednoczonych, gdzie przebywał od 1991 do 1992 roku. W 1993 roku uzyskał Stony Brook Foundation Individual Grant oraz w 1994 roku stypendium Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. W 2000 roku odbył staż w National Center for Ecological Analysis and Synthesis, które mieści się w Santa Barbara w USA.

W Polskiej Akademii Nauk pełnił liczne funkcje kierownicze. Od 2008 do 2015 roku oraz od 2023 roku jest dyrektorem Instytutu Geofizyki PAN, wcześniej był zastępcą dyrektora ds. naukowych w latach 2005–2008. Pełnił także rolę członka Rady Dyrektorów Jednostek Naukowych PAN od 2011 do 2015 roku. Był współtwórcą Centrum Badań Ziemi i Planet GeoPlanet PAN, którym kierował w latach 2009–2015. W latach 2012–2015 był Wiceprzewodniczącym Rady Kuratorów Wydziału III PAN Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi, a od stycznia do maja 2015 roku – Przewodniczącym tej Rady. W 2015 roku został wybrany na wiceprezesa Polskiej Akademii Nauk, a w 2018 roku objął tę funkcję ponownie na drugą kadencję (2019–2022).

Rowiński jest zaangażowany w rozwój Polskiej Akademii Nauk, a jego działania mają często charakter strategiczny. Obecnie przewodniczy zespołowi, który opracowuje założenia do nowelizacji ustawy o PAN. Jest również przewodniczącym komisji stypendialnej PAN oraz zespołu doradczego Prezesa PAN w zakresie podziału budżetu Akademii. Uczestniczył w powstaniu Biura Doskonałości Naukowej, którego celem jest wsparcie polskich projektów w międzynarodowych konkursach badawczych.

Program stypendialny PASIFIC, którego Rowiński jest koordynatorem (w latach 2019–2024), jest finansowany z funduszy Komisji Europejskiej w ramach Programu Marii Skłodowskiej-Curie COFUND. Projekt ten ma na celu promowanie innowacyjnych opracowań badawczych w jednostkach PAN i dysponuje budżetem wynoszącym blisko 50 milionów złotych. Z jego inicjatywy powstał także Zespół doradczy Prezesa PAN, który zajmuje się kwestiami dotyczącymi kryzysu klimatycznego.

Jako członek wielu rad naukowych, Rowiński wnosi znaczący wkład w działalność różnych instytutów, w tym Instytutu Geofizyki PAN oraz Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN. Zasiada również w komitetach dotyczących badań hydrologicznych oraz geofizycznych. Jego działalność rozciąga się także na inne naukowe komitetu, jak Rada Upowszechniania Nauki PAN czy Komitet Badań nad Zagrożeniami Związanymi z Wodą PAN.

Jako autor i współautor licznych publikacji, Rowiński ma na koncie ponad 170 prac naukowych oraz 15 książek. Jest redaktorem naczelnym serii publikacji wydanych przez Springer, Geoplanet: Earth and Planetary Sciences. Jego zaangażowanie na rzecz nauki zostało dostrzegane na międzynarodowej scenie, gdzie pełnił rolę przewodniczącego europejskiego oddziału IAHR. Poza tym, organizuje coroczne obchody Światowego Dnia Wody, nad którym patronat sprawuje UNESCO.

W 2023 roku prof. Rowiński został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi, co stanowi uznanie jego pracy na rzecz nauki w Polsce oraz poza jej granicami. W 2024 roku marszałek powołał go na prezesa Europejskiej Federacji Akademii Nauk.

Ważniejsze dokonania naukowe

Profesor Paweł Rowiński zdobył międzynarodowe uznanie wśród naukowców, zwłaszcza za sprawą jego działalności w dziedzinie hydrodynamiki środowiska, która dynamicznie się rozwija. Jego prace obejmują badania teoretyczne, konstrukcję modeli matematycznych, a także prace obliczeniowe oraz złożone badania eksperymentalne, prowadzone zarówno w laboratoriach, jak i w naturalnym środowisku, na przykład w rzekach.

Ostatnie lata przyniosły szczególne ukierunkowanie na kilka kluczowych zagadnień, w tym:

• pionierskie badania dotyczące struktury przepływu, ze szczególnym uwzględnieniem turbulencji w rzekach o złożonej geometrii oraz w obecności roślinności; wykonane zarówno w warunkach laboratoryjnych, jak i naturalnych, obejmujące również teoretyczne prace,
• terenowe badania znacznikowe oraz stworzenie modeli matematycznych dotyczących transportu ciepła, tlenu i zanieczyszczeń w rzekach; analizy te dotyczą mieszania się zanieczyszczeń w rzekach oraz wpływu wymiany woda-powietrze, co prowadzi do praktycznych narzędzi wspierających decyzje o ochronie wód w kontekście awarii, неподходящих substancji toksycznych oraz katastrof ekologicznych,
• badania dotyczące metabolizmu rzecznego, które ukazują cykliczność zmian natlenienia rzek w różnych skalach czasowych, uzależnionych od morfologii koryta oraz czynników hydrologicznych i meteorologicznych,
• opracowanie innowacyjnej metody wyznaczania naprężeń dennych, powstających w wyniku oporów przepływu; badania transportu rumowiska rzeczowego w warunkach ruchu nieustalonego,
• rozwój zaawansowanych metod, które opierają się na nowych procedurach optymalizacyjnych, takich jak black hole optimization approach oraz swarm intelligence, a także algorytmach ewolucyjnych i sieciach neuronowych,
• analiza niepewności modeli oraz wyników eksperymentalnych dotyczących procesów transportu w rzekach, w tym transportu ciepła,
• wdrażanie praktycznych rozwiązań inspirowanych naturą (Nature Based Solutions),
• badania dynamiki pojedynczych ziaren w turbulentnym przepływie, które rozpoczęły się podczas pracy doktorskiej; ciągłe doskonalenie modeli lagranżowskich ruchu cząstek stałych w rzekach umożliwiło znaczną poprawę w zakresie opisu ruchu rumowiska.

Działalność w zakresie upowszechniania nauki

Paweł Rowiński aktywnie działa na rzecz popularyzacji nauki, angażując się w różnorodne inicjatywy. Jego działalność obejmuje prowadzenie wykładów, a także regularne wystąpienia w mediach, gdzie komentuje kwestie związane z organizacją nauki, kryzysem klimatycznym oraz problematyką wody.

W 2022 roku został powołany na Honorowego Przewodniczącego Komitetu Naukowego Pikniku Centrum Nauki Kopernik i Polskiego Radia. Rowiński uczestniczy także w pracach jury Konkursu „Krok w przyszłość”, który nagradza najlepsze prace studenckie z matematyki organizowane przez Fundację mBank.

Jego doświadczenie akademickie obejmuje wykłady prowadzone na dwóch kierunkach: Studia MBA Zarządzanie Polityką Energetyczną i Klimatyczną oraz Studia Kompetencyjne Klimat i Środowisko w Studium Obywatelskim im. Pawła Adamowicza. W Ośrodku Studiów Wschodnich miał przyjemność komentować raport na temat „Susza w Czechach. Konsekwencje polityczne, gospodarcze i społeczne”, a także prowadził wykład dotyczący suszy w Europie.

Rowiński jest członkiem Rady Upowszechniania Nauki Polskiej Akademii Nauk od 2011 roku. Ma na swoim koncie liczne wykłady plenarne oraz wystąpienia na zaproszenie różnych instytucji naukowych. Wśród nich można wyróżnić wykład inauguracyjny roku akademickiego na SGGW w 2020 roku, prezentacje na Wydziale Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego w 2018 roku, a także wystąpienia podczas międzynarodowych konferencji, takich jak Climate Change, Health of the Planet and Future of Humanity w Watykanie czy sympozjum na University College London.

Wielokrotnie zabiera głos na temat przyszłości edukacji, podkreślając znaczenie i rozwój tej sfery w kontekście naukowym i społecznym.

Wybrane wystąpienia medialne

Paweł Rowiński ma na swoim koncie liczne wystąpienia medialne, które podkreślają jego zaangażowanie w popularyzację nauki oraz wiedzy o środowisku naturalnym.

• Publikuje w czasopiśmie Academia Polskiej Akademii Nauk,
• Uczestniczył w audycjach radiowych,
• Brał udział w audycjach telewizyjnych,
• Wziął udział w filmie dokumentalnym „Co z tą wodą” emitowanym na TVP1,
• Udzielał obszernych wywiadów prasowych, w tym:
• „Przyroda jest skuteczniejsza”, Dziennik Gazeta Prawna, 20.03.2021,
• Wywiad w Gazecie Wyborczej, magazyn Wolna Sobota, 5.11.2021,
• „Od Bałtyku po Mazury. W jakiej wodzie będziemy się kąpać tego lata?”, Gazeta Wyborcza 25.06.2021,
• „Jeśli nic nie zrobimy, zrealizują się katastroficzne scenariusze”, Interia 12.08.2019,
• „Polsce zagraża susza. Jak się chronić?” Polska Metropolia Warszawska, Polska The Times, 13.05.2022.

Ważniejsze nagrody i wyróżnienia

Paweł Rowiński zyskał uznanie w wielu obszarach swojej działalności, co znajduje odzwierciedlenie w licznych nagrodach i wyróżnieniach.

Jego osiągnięcia zostały docenione przez Prezesa Rady Ministrów, który przyznał mu nagrody za zarówno rozprawę doktorską, jak i habilitacyjną. Rowiński był także stypendystą Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej oraz Fundacji Stefana Batorego, co stanowiło ważny krok w jego karierze naukowej.

W 2015 roku minister spraw zagranicznych uhonorował go odznaką Bene Merito, co symbolizuje jego wkład w promowanie i wzmacnianie pozycji Polski na arenie międzynarodowej.

W 2016 roku uzyskał także nagrodę Alumni Impact Award przyznaną przez Central European University, wyróżnienie, które w Polsce uzyskał jedynie prof. Adam Bodnar, rzecznik praw obywatelskich. Z kolei w 2017 roku Rowiński został laureatem Medalu Wietnamskiej Akademii, a w 2019 roku otrzymał Medal SGGW.

Wybrane publikacje

Paweł M.P.M. Rowiński jest autorem licznych publikacji naukowych, które koncentrują się na procesach hydrologicznych oraz zastosowaniu technologii w modelowaniu transportu substancji w wodach. Poniżej przedstawiamy zestawienie wybranych artykułów oraz książek, które ukazały się w renomowanych czasopismach oraz wydawnictwach.

• Rowiński, P.M.P.M., Guymer, I.I., Kwiatkowski, K.K., Response to the slug injection of a tracer—a large-scale experiment in a natural river / Réponse à l’injection impulsionnelle d’un traceur—expérience à grande échelle en rivière naturelle, „Hydrological Sciences Journal”, 53 (6), 2008, s. 1300–1309, DOI: 10.1623/hysj.53.6.1300 [dostęp 2023-10-10] (ang.).
• Rowiński, P.M.P.M., Piotrowski, A.A., Estimation of parameters of the transient storage model by means of multi-layer perceptron neural networks / Estimation des paramètres du modèle de transport TSM au moyen de réseaux de neurones perceptrons multi-couches, „Hydrological Sciences Journal”, 53 (1), 2008, s. 165–178, DOI: 10.1623/hysj.53.1.165 [dostęp 2023-10-10] (ang.).
• Rowiński, P.M.P.M., Piotrowski, A.A., Napiórkowski, J.J.J., Are artificial neural network techniques relevant for the estimation of longitudinal dispersion coefficient in rivers? / Les techniques de réseaux de neurones artificiels sont-elles pertinentes pour estimer le coefficient de dispersion longitudinale en rivières?, „Hydrological Sciences Journal”, 50 (1), 2005, DOI: 10.1623/hysj.50.1.175.56339 [dostęp 2023-10-10] (ang.).
• Rowiński, P.M.P.M., Constituent transport, [w:] Encyclopaedia of Life Support Systems, t. Fresh Surface Waters Vol. II, Oxford, UK: Eolss Publishers Co., 2002 [dostęp 2023-10-10] (ang.). Brak numerów stron w książce.

W zakresie książek, Paweł M.P.M. Rowiński współredagował dzieło, które dostarcza cennych informacji na temat jakości wody oraz dyspersji zanieczyszczeń.

• Czernuszenko, W.W., Rowiński, P.M.P.M. (red.), Water Quality Hazards and Dispersion of Pollutants, Boston, MA: Springer US, 2005, DOI: 10.1007/b101189, ISBN 978-0-387-23321-5 (ang.). Brak numerów stron w książce.

Każda z powyższych pozycji przyczynia się do rozwoju wiedzy w dziedzinie hydrologii, oferując zarówno teoretyczne, jak i praktyczne podejście do kluczowych wyzwań współczesnych badań wodnych.

---

Oceń: Paweł Rowiński

---