Paulina Kuczalska-Reinschmit

---

Życie i działalność

Paulina Kuczalska-Reinschmit, wywodząca się z majątku ziemiańskiego, przyszła na świat w rodzinie, która posiadała dobra takie jak Smolne oraz Bereźniaki, położone w powiecie czerkaskim. Jej matka, Ewelina z Jastrzębiec-Porczyńskich, była członkinią grupy Entuzjastek Narcyzy Żmichowskiej. Z kolei jej dziadek Edward Porczyński brał udział w bitwie pod Samosierrą jako legionista. W 1879 roku Paulina połączyła swoje życie z Stanisławem Reinschmitem, człowiekiem na stanowisku w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim. Wkrótce po ślubie, niestety, jej mąż przeniósł na nią chorobę weneryczną, wskutek której Paulina straciła jedno oko. W 1885 roku zakończyła swoje małżeństwo z Stanisławem, który z kolei uzyskał opiekę nad ich synem, Leonem Reinschmitem.

Karierę publicystyczną rozpoczęła w 1881 roku, debiutując w „Echu”. Jej teksty pojawiały się regularnie w takich czasopismach, jak Tygodnik Illustrowany, Kurier Warszawski, Kurier Codzienny, Ogniwo oraz Nowa Gazeta. W 1889 roku, wspólnie z Marią Szeligą, wzięła udział w międzynarodowym kongresie organizacji kobiecych, który odbył się w Paryżu. W latach 1885-1889 studiowała nauki ścisłe na uczelniach w Genewie oraz Brukseli, gdzie zdobyła cenne doświadczenie.

Kuczalska-Reinschmit była jedną z pierwszych kobiet, które wyraźnie sformułowały postulaty na rzecz praw kobiet, niezależnie od problematyki narodowowyzwoleńczej. Swoje stanowisko zaprezentowała podczas warszawskiego wiecu Demokracji Postępowej w 1906 roku, polemizując z Elizą Orzeszkową i jej teorią, która opowiadała się za samopoświęceniem kobiet. Kuczalska-Reinschmit twierdziła, że walka o prawa kobiet powinna mieć priorytet, nawet przed uzyskaniem niepodległości Polski.

Współtworzyła wiele organizacji oraz instytucji zajmujących się edukacją, zawodami, charytatywną działalnością i polityką. W 1894 roku założyła Delegację Pracy Kobiet przy Towarzystwie Popierania Przemysłu i Handlu, której kluczowym celem była walka o to, aby kobiety mogły w pełni angażować się w rzemiosło oraz uczestniczyć w kursach zawodowych. Jej bliską współpracowniczką była Józefa Bojanowska.

W latach 1905–1907 pełniła funkcję działaczki w Związku Polskiego Równouprawnienia Kobiet. W 1907 roku stworzyła Związek Równouprawnienia Kobiet Polskich, którego głównym celem było dążenie do zdobycia powszechnego, równego prawa wyborczego, bez względu na płeć, narodowość czy wyznanie, przy zapewnieniu tajności głosowania. Kuczalska-Reinschmit przez resztę swojego życia była na czołowej pozycji tej organizacji. Postanowiła również założyć pismo „Ster”, będące pierwszym polskim czasopismem poświęconym sprawom kobiet, wydawanym najpierw we Lwowie (1895–1897), a następnie w Warszawie (1907–1914).

W jej salonie przy ulicy Marszałkowskiej spotykały się najważniejsze feministki ówczesnych czasów, takie jak Janina Baudouin de Courtenay, Justyna Budzińska-Tylicka, Kazimiera Bujwidowa, Maria Dulębianka, Maria Konopnicka, Iza Moszczeńska, Eliza Orzeszkowa oraz Józefa Sawicka. W „Sterze” publikowali również mężczyźni, w tym m. in. Piotr Chmielowski, Stefan Żeromski oraz Piotr Włast.

Paulina Kuczalska-Reinschmit zorganizowała ważne obchody dwudziestopięciolecia twórczości Elizy Orzeszkowej, na których zebrała fundusze na wsparcie naukowych prac prowadzonych przez kobiety. W 1911 roku odbył się również jubileusz samej Kuczalskiej-Reinschmit, zorganizowany w Resursie Obywatelskiej, podczas którego uczestniczyły przedstawicielki szesnastu polskich i zagranicznych stowarzyszeń kobiecych.

Była osobą poliglotką, biegle władającą językami francuskim, niemieckim, włoskim i angielskim. Cecylia Walewska, która pełniła rolę kronikarki polskiego ruchu feministycznego, określiła ją pierwszą niezmordowaną rzeczniczką kompleksowej walki o prawa kobiet. Po jej śmierci pochowano ją na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 329-2-3).

Upamiętnienie

Od 2017 roku działa koło naukowe na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, którego patronką jest Paulina Kuczalska-Reinschmit. Koło to funkcjonuje pod opieką Marii Boratyńskiej oraz Jakuba Urbanika.

Wybrane publikacje

Paulina Kuczalska-Reinschmit pozostawiła po sobie bogaty dorobek literacki, który obejmuje szereg kluczowych publikacji dotyczących kwestii kobiecych oraz ich miejsca w społeczeństwie. Oto niektóre z jej najważniejszych dzieł:

• Nasze drogi i cele. Szkic do programu działalności kobiecej, Lwów 1897,
• Stan wykształcenia kobiet w Polsce, 1902,
• Historia ruchu kobiecego, 1903,
• Młodzież żeńska i sprawa kobieca, Warszawa 1906,
• Siostry; sztuka psychologiczna, Warszawa 1908,
• Wyborcze prawa kobiet, Warszawa 1911.

---

Oceń: Paulina Kuczalska-Reinschmit

---