Kazimiera Bujwidowa

---

Życiorys

Kazimiera Bujwidowa urodziła się jako córka Ludwiki Szcześniewskiej oraz Kazimierza Klimontowicza, który wywodził się z litewskiej drobnej szlachty. Po śmierci matki, która nastąpiła w jej wczesnym dzieciństwie, została oddana pod opiekę ciotki, Karoliny Petroneli Klimontowicz, biorącej udział w powstaniu styczniowym. Kazimiera ukończyła pensję dla panien w Warszawie, zdobywając uprawnienia do nauczania. Dodatkowo, przeszła kurs krawiectwa, a jako słuchaczka Uniwersytetu Latającego poszerzała swoją wiedzę w zakresie nauk biologicznych. W 1886 roku wzięła ślub z Odona Bujwidem, przyjmując także funkcję laborantki w jego pracowni. W 1893 roku rodzina przeniosła się do Krakowa, gdzie Odo rozpoczął pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Kazimiera najpierw objęła administrację, a od 1918 roku kierowała Zakładem Produkcji Surowic i Szczepionek, który założył jej mąż. W trakcie I wojny światowej, wraz z mężem i najstarszą córką, która była lekarzem, dbała o rannych żołnierzy Legionów Polskich, prowadząc szpital.

Działalność społeczna

Od 1893 roku Kazimiera zaangażowała się w działalność Towarzystwa Szkół Ludowych, gdzie była współorganizatorką i prezeską krakowskiej czytelni dla kobiet. Zajmowała się również tworzeniem bezpłatnych czytelni dla młodzieży. W latach 90. XIX wieku postanowiła zrezygnować z przynależności do Kościoła rzymskokatolickiego, co wpłynęło na ostracyzm towarzyski wobec rodziny Bujwidów w konserwatywnym krakowskim środowisku. W latach 1896-1906 pełniła funkcję przewodniczącej Towarzystwa Gimnazjalnej Szkoły Żeńskiej, co przyczyniło się do utworzenia pierwszego w Polsce gimnazjum dla dziewcząt, które oferowało program oraz maturę równoważną męskim instytucjom. Podjęła także działania mające na celu uzyskanie przez kobiety prawa do studiów, co zaowocowało przyjęciem pierwszych studentek na uczelnie w 1896 roku.

W 1904 roku skierowała petycję do Sejmu Krajowego, a w 1910 roku do Rady Państwa w Wiedniu, postulując równouprawnienie kobiet na uniwersytetach. W 1908 roku zaangażowała się w kampanię przedwyborczą Marii Dulębianki, pierwszej kobiety kandydującej do Sejmu Krajowego. W 1910 roku uczestniczyła w kongresie spraw kobiecych w Paryżu jako delegatka z Galicji, a w 1912 roku brała udział w I Zjeździe Austriackim w sprawie praw wyborczych dla kobiet. Niestety, podczas I wojny światowej ograniczyła swoje aktywności społeczne z powodu przewlekłej choroby.

Działalność publicystyczna

W latach 1902-1907 współpracowała z pismem „Nowa Reforma”, a następnie, od 1907 do 1911 roku, z „Ster”. Publikowała także w „Nowym Słowie”. Była autorką wielu broszur feministycznych, w tym „Prawa nauczycielek” z 1903 roku, „Czy kobieta powinna mieć takie same prawa co mężczyzna” z 1909 roku, „U źródeł kwestii kobiecej” z 1910 roku oraz „O postępowym i niepostępowym ruchu kobiecym w Galicji” z 1913 roku. Zajmowała głos w sprawach dotyczących edukacji i wychowania dzieci, publikuje takie opracowania jak „Domy ludowe” w 1903 roku oraz „Reformę wychowania i ochronę dziecka” w 1905 roku. W styczniu 1919 roku ogłoszono jej „Deklarację programową kobiet wobec nadchodzących wyborów do Sejmu Ustawodawczego”.

Upamiętnienie

1 grudnia 2021 roku, w wyniku decyzji Rady Miasta Krakowa, ochrona pamięci Kazimiery Bujwidowej zyskała nowy wymiar. Władze miasta ustanowiły Nagrodę im. Kazimiery Bujwidowej, mającą na celu uhonorowanie kobiet, które w sposób innowacyjny przodują w działaniach społecznych.

To wyróżnienie skierowane jest do tych pań, które angażują się w wsparcie innych kobiet, wpływają na poprawę jakości życia w swoich lokalnych społecznościach oraz inspirują młodych ludzi, zarówno dziewczęta, jak i chłopców.

---

Oceń: Kazimiera Bujwidowa

---