Maciej Słomczyński

---

Życiorys

Maciej Słomczyński miał wyjątkowe korzenie, jako syn znanego amerykańskiego reżysera i producenta filmowego Meriana C. Coopera oraz Marjorie Crosby, Angielki, która później przyjęła nazwisko Marjorie Crosby-Słomczyńska. Jego nazwisko Słomczyński jest efektem małżeństwa matki z ojczymem, Aleksandrem Słomczyńskim. Marjorie zdecydowała się zostać w Polsce zamiast wyjeżdżać do Stanów Zjednoczonych z Cooperem, co rodziło wątpliwości co do biologicznego ojcostwa Coopera, które było kwestionowane przez część rodziny.

W 1941 roku dołączył do Konfederacji Narodu, a w 1943 roku stał się członkiem Armii Krajowej. Jego działalność w czasie II wojny światowej zakończyła się aresztowaniem w 1944 roku i osadzeniem na Pawiaku, skąd udało mu się uciec. Po ucieczce przedostał się na zachód, gdzie służył w amerykańskiej armii oraz żandarmerii we Francji.

Debiut Słomczyńskiego w literaturze przypadł na 1946 rok, kiedy jego wiersze ukazały się na łamach łódzkiego czasopisma „Tydzień”. Po powrocie do Polski w 1947 roku, jego życie artystyczne przeniosło się do Krakowa, gdzie osiedlił się na stałe w 1954 roku.

Podczas stalinowskiego okresu w Polsce Ludowej Słomczyński doświadczył prześladowania, będąc pod stałą inwigilacją jako podejrzewany angielski szpieg. Od grudnia 1952 roku, przez dłuższy czas, był tajnym współpracownikiem organów bezpieczeństwa państwowego, używając pseudonimów „Maciek” i później „Włodek”. Aby zerwać te powiązania, wyjechał do Gdańska, jednak w kolejnych latach wielokrotnie odmawiał współpracy. W 1972 roku ponownie próbowano go zwerbować, jednak bezskutecznie. W efekcie Słomczyński stał się obiektem intensywnej inwigilacji, której nadano kryptonim „Kent”.

W 1953 roku był jednym z sygnatariuszy Rezolucji Związku Literatów Polskich w Krakowie, dotyczącej znanego procesu krakowskiego. Jako autor powieści rozliczeniowej „Cassiopeia”, wydanej w 1957 roku, Słomczyński badał postawy środowiska twórczego wobec komunizmu oraz motywy, które skłoniły wielu twórców do współpracy z nowym reżimem. Książka ta, z powodu uwarunkowań politycznych, jednak nie doczekała się publikacji.

Maciej Słomczyński był również cenionym tłumaczem. Dokonał przekładu takich dzieł jak „Ulisses” i „Podróże Guliwera”, a wyjątkowym osiągnięciem jest przetłumaczenie wszystkich dzieł Williama Szekspira, co czyni go jedynym człowiekiem na świecie, który zrealizował to przedsięwzięcie. Niemniej jednak, jego tłumaczenia Szekspira spotkały się z krytyką, wskazując na problemy z ich zrozumiałością oraz wiernością oryginałowi.

Joe Alex i Kazimierz Kwaśniewski

Maciej Słomczyński to autor, który zyskał uznanie w literaturze sensacyjnej oraz kryminalnej. Publikował pod różnymi pseudonimami, w tym jako Joe Alex, znany również jako Józef Aleks, jak również jako Kazimierz Kwaśniewski, w ramach powieści milicyjnych. W jego twórczości jako Joe Alex znajdują się również scenariusze filmowe oraz sztuki teatralne, w tym Panny z Acheronu, a także programy telewizyjne i widowiska.

Kryminały napisane przez Joe Alexa zostały przetłumaczone na 13 języków, w tym: białoruski, bułgarski, czeski, litewski, łotewski, niemiecki, rosyjski, rumuński, serbsko-chorwacki, słowacki, słoweński, ukraiński oraz węgierski. Jego dzieła zyskały międzynarodową popularność, co potwierdza ich obecność w wielu krajach.

Maciej Słomczyński był również aktywny w różnych organizacjach. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, a także Rotary Club. Pełnił funkcję wiceprezesa międzynarodowej fundacji „Jamesa Joyce’a” oraz od 1973 roku był członkiem Irish Institute.

W 1980 roku, za swoje osiągnięcia literackie oraz translatorskie, otrzymał Nagrodę Miasta Krakowa. Dodatkowo, postanowieniem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego z dnia 11 listopada 1997 roku, w uznaniu jego wybitnych zasług dla kultury narodowej, został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Życie prywatne

Maciej Słomczyński prowadził życie osobiste, które obejmowało trzy małżeństwa. Jego pierwsza żona to Barbara, z domu Targońska, z którą rozpoczął wspólne życie. Następnie, związał się po raz drugi z Lidią, z domu Zamkow, która była aktorką oraz reżyserką teatralną. Po zakończeniu tego małżeństwa, po raz trzeci ożenił się z Teresą z Grzybowskich, córką Konstantego, prawnika oraz historyka, a także Krystyny z Estreicherów, uznawanej pisarki.

Z tego związku przyszły na świat dzieci: Maciej Marian (ur. 1944), Piotr (ur. 1956) oraz Wojciech (ur. 1962) – matematyk, a także Małgorzata (ur. 1966), biolożka molekularna.

Maciej Słomczyński znalazł swój ostatni spoczynek w Krakowie, gdzie został pochowany na cmentarzu Rakowickim, w alei zasłużonych, w kwaterze LXIX pas B-2-12.

Twórczość

Pod własnym nazwiskiem

Twórczość Macieja Słomczyńskiego, pisarza, który działał pod własnym nazwiskiem, obejmuje wiele interesujących tytułów. Jego dokonania obejmują:

• Lądujemy 6 czerwca (Księgarnia Naukowa, Łódź 1947),
• Zadanie porucnika Kenta (Księgarnia Naukowa, Łódź 1947),
• Fabryka śmierci,
• Szary cień,
• Opowiadania o sprawach osobistych (Iskry, Warszawa 1953),
• Opowiadania o dalekich drogach (Wydawnictwo Literackie Kraków 1954),
• Marsz ołowianych żołnierzy (Nasza Księgarnia, Warszawa 1965).

Jako Joe Alex

W swoim literackim alter ego, Joe Alex, Słomczyński stworzył szereg powieści, które zyskały popularność. Oto wybrane pozycje:

• Śmierć mówi w moim imieniu,
• Cichym ścigałam go lotem,
• Gdzie przykazań brak dziesięciu,
• Niechaj odnajdą swoich wrogów (w antologii Pod szlachetnym koniem),
• Zmącony spokój Pani Labiryntu,
• Cicha jak ostatnie tchnienie,
• Jesteś tylko diabłem,
• Piekło jest we mnie (rozszerzone wydanie Niechaj odnajdą swoich wrogów),
• Powiem wam jak zginął.
• Czarne okręty – cykl powieści historycznych dla młodzieży – RSW Prasa-Książka-Ruch, Warszawa 1972–1975:
• Ofiarujmy bogom krew jego,
• Oto zapada noc mroczna,
• Abyś nie błądził w obcej ciemności,
• A drogi tej nie zna nikt,
• Cień nienawiści królewskiej,
• Lew was rozszarpał płowy,
• Ciemny pierścień zakrzepłej krwi,
• Kraina umarłych liści,
• Posejdon o białym obliczu,
• Niechaj umrze o wschodzie słońca,
• Sam bądź księciem.

Jako Kazimierz Kwaśniewski

Pod innym pseudonimem, Kazimierz Kwaśniewski, autor realizował się również w dziedzinie scenariuszy filmowych. Jego prace obejmują:

• Śmierć i Kowalski (scenariusz filmu pt. Ostatni kurs podpisany jest Joe Alex),
• Zbrodniarz i panna (scenariusz filmu o tym samym tytule podpisany jest Joe Alex),
• Każę aktorom powtórzyć morderstwo,
• Gdzie jest trzeci król? (scenariusz filmu pt. Gdzie jest trzeci król podpisany jest Joe Alex),
• Ciemna jaskinia,
• Czarny Kwiat.

Scenariusze filmowe

Wśród jego osiągnięć filmowych wyróżnić można:

• Joe Alex, Zbrodniarz i panna, 1963, reż. Janusz Nasfeter,
• Joe Alex, Ostatni kurs, 1963, reż. Jan Batory,
• Joe Alex, Gdzie jest trzeci król, 1966, reż. Ryszard Ber.

Przekłady

Słomczyński był także cenionym tłumaczem, który przekładał dzieła wielu znanych autorów, w tym:

• John Milton, Raj utracony,
• William Faulkner, Światłość w sierpniu,
• Robert Louis Stevenson, Przedziwna historia doktora Jekylla i pana Hyde’a,
• James Matthew Barrie, Przygody Piotrusia Pana,
• Lewis Carroll, Przygody Alicji w Krainie Czarów,
• Lewis Carroll, O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra,
• Geoffrey Chaucer, Troilus i Criseyda,
• William Blake, Czterej Zoa,
• Vladimir Nabokov, Skośnie w lewo,
• James Joyce, Ulisses.

---

Oceń: Maciej Słomczyński

---