Konstanty Rokicki

---

Życiorys

Dzieciństwo i życie osobiste

Konstanty Rokicki przyszedł na świat w rodzinie, której rodzicami byli Józef oraz Konstancja z d. Pawełkiewicz. Jako podporucznik kawalerii, jego osiągnięcia obejmowały udział w wojnie polsko-bolszewickiej, gdzie zyskał uznanie za odwagę, co skutkowało otrzymaniem dwóch odznaczeń. W 1934 roku został zarejestrowany jako oficer rezerwy w I Pułku Strzelców Konnych. Jego życie prywatne zmieniło się 17 sierpnia 1936 roku, gdy poślubił Marię Goldman, z którą doczekał się córki, Wandy Rokickiej (1938–2008), która później pracowała dla ONZ w Genewie.

Kariera dyplomatyczna i grupa Ładosia

Rozpoczął swoją karierę w 1931 roku, wstępując do służby konsularnej Ministerstwa Spraw Zagranicznych. W latach 1932–1933 pracował jako pracownik kontraktowy w konsulacie RP w Mińsku, a później, w latach 1934–1936, pełnił funkcję wicekonsula w Rydze. W kolejnych latach, od 1936 do 1938 roku, był zatrudniony jako pracownik kontraktowy w polskim poselstwie w Kairze. Po wojnie, w latach 1939–1945, zajmował stanowisko wicekonsula RP w Bernie, a jego działalność dotyczyła również polskiego wywiadu.

W trudnym okresie od 1941 do 1944 roku, Rokicki, przy współpracy Juliusza Kühla, ręcznie wypisał znaczne ilości paszportów Republiki Paragwaju. Te dokumenty, liczące od kilkuset do kilku tysięcy, były szmuglowane do gett w Polsce, co ratowało Żydów przed deportacją do obozów zagłady. Paszporty Paragwaju były szczególnie pożądane, gdyż kraj ten, pod wpływem Polski oraz Stolicy Apostolskiej, uznał ich ważność.

Konsul Rokicki pozyskiwał fundusze na korumpowanie konsula honorowego Paragwaju, notariusza Rudolfa Hügliego, z inicjatyw organizowanych przez amerykańskich oraz szwajcarskich Żydów, a także z funduszy rządowych przeznaczonych na wsparcie uchodźców. Współpraca z organizacjami żydowskimi, takimi jak Agudat Israel i Relico (Relief Committee for Jewish War Victims), była kluczowa; na czele tych działań stali Chaim Eiss oraz Abraham Silberschein.

Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 roku, Rokicki zakończył swoją służbę dyplomatyczną w obliczu utworzenia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej i osiedlił się na stałe w Szwajcarii.

Odznaczenia

Historia nazwiska Rokickiego przez długi czas pozostawała w cieniu i nie była szeroko znana w literaturze. Jednakże, w 1945 roku, pojawiło się ono w podziękowaniach wystosowanych przez Agudat Israel do polskiego poselstwa, obok takich nazwisk jak posła Aleksandra Ładosia, Juliusza Kühla oraz Stefana Ryniewicza. Organizacja ta podkreślała, że bez ich zaangażowania, nie byłoby możliwe uratowanie „wielu setek osób” podczas dramatycznych wydarzeń II wojny światowej.

Po raz pierwszy rola Rokickiego w akcji ratowania Żydów została dostrzegona i opisana w sierpniu 2017 roku przez dziennikarzy Marka MacKinnona oraz Zbigniewa Parafianowicza, a także przez Michała Potockiego.

W kwietniu 2019 roku, za swoje heroiczne działania, Rokicki został odznaczony przez instytucję Jad Waszem tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. To zaszczytne wyróżnienie potwierdziło jego wkład w ochronę i ratowanie życia innych w obliczu straszliwych okrucieństw tamtych czasów.

Jeszcze w czerwcu 2019 roku, pośmiertnie uhonorowano go Medalem Virtus et Fraternitas, co stanowi dodatkowy dowód uznania dla jego niezwykłej odwagi i ludzkiego współczucia w obliczu ludzkiej tragedii.

Alternatywne interpretacje

W odniesieniu do kwestii paszportów, interesujące są alternatywne interpretacje pojawiające się w dokumentach oraz w artykule autorstwa MacKinnona. Zauważono tam, że obok Konstantego Rokickiego, również Juliusz Kühl oraz Stefan Ryniewicz mieli mieć udział w ich wystawianiu. Wiele wskazuje na to, że taka sytuacja jest mało prawdopodobna, przede wszystkim z powodu braku odpowiedniego doświadczenia konsularnego Kühla oraz wyższej pozycji Ryniewicza, który pełnił funkcję zastępcy szefa placówki.

Dodatkowo, sam Kühl, którego status dyplomatyczny nie był akceptowany przez strona szwajcarską, w trakcie swojego przesłuchania wyraźnie wskazał na Rokickiego jako osobę odpowiedzialną za ten proces. Co istotne, poselstwo nie zaprzeczyło tym oświadczeniom, co może sugerować, że Rokicki rzeczywiście miał kluczową rolę w wydawaniu paszportów w tym okresie.

Kontrowersja Instytutu Jad Waszem

W kwietniu 2019 roku Instytut Jad Waszem ogłosił nadanie tytułu Sprawiedliwego wśród Narodów Świata konsulowi Konstantemu Rokickiemu, który był uznawany za kluczowego członka grupy Ładosia. W tym samym czasie, wyróżnienia otrzymali również Aleksander Ładoś oraz Stefan Ryniewicz, mimo że decyzja ta zawierała istotne nieścisłości. Należy zaznaczyć, że Ładoś i Ryniewicz zazwyczaj pełnili role przełożonych Rokickiego, a nie jego podwładnych, a żaden z nich nie pełnił funkcji konsula.

Informacja ta wywołała oburzenie w rodzinie Rokickiego, której przedstawicielka zdecydowała się odmówić przyjęcia medalu, dop until wyjaśnienia statusu dwóch innych dyplomatów. W międzyczasie, ponad 30 osób uratowanych przez grupę Ładosia zareagowało, wysyłając list protestacyjny do instytucji Jad Waszem. W tej sprawie głos zabrał także ambasador RP w Szwajcarii Jakub Kumoch, który skrytykował decyzję jako „nieporozumienie”, akcentując, że Rokicki działał w ramach struktury kierowanej przez Ładosia i Ryniewicza.

Dodatkowo, na temat tej kontrowersji wypowiedział się również Markus Blechner, polski konsul honorowy w Zurychu, który był jednym z odkrywców grupy Ładosia, wyrażając swoje zaniepokojenie sytuacją. Cała sprawa uwidacznia istotne problemy związane z historią oraz stosowaniem tytułów w kontekście zachowań dyplomatycznych, a także podkreśla, jak ważna jest precyzja w dokumentach historycznych w celu oddania sprawiedliwości tym, którzy w tym okresie podejmowali ryzyko, ratując innych.

---

Oceń: Konstanty Rokicki

---