Jolanta Brzeska

---

Życiorys

Życie prywatne

Jolanta Brzeska przyszła na świat w stolicy Polski, w rodzinie Franciszka oraz Jadwigi z Urbańskich Krulikowskich. W 1962 roku zakończyła edukację w Liceum Ogólnokształcącym im. Antoniego Dobiszewskiego. W grudniu 1967 roku zawarła związek małżeński z Kazimierzem Brzeskim, który urodził się 10 stycznia 1941 roku w Drobinie i odszedł 14 grudnia 2007 roku w Warszawie. Para wychowała córkę, Magdalenę. Mimo zmiany stanu cywilnego, kontynuowała swoją edukację i z powodzeniem zdała maturę w 1970 roku. Jolanta pracowała w różnych firmach wydawniczych, a jej ostatnim miejscem zatrudnienia był Instytut Techniki Cieplnej Politechniki Warszawskiej. Od 2002 roku aktywnie uczestniczyła w zajęciach organizowanych przez Uniwersytet Trzeciego Wieku.

Działalność społeczna

W 2006 roku, w wyniku decyzji reprywatyzacyjnej Mirosława Kochalskiego, kamienica, w której mieszkała Jolanta, usunięta została pod własność spadkobierców dawnych właścicieli. W maju tego samego roku przedstawiciel spadkobierców jednostronnie wypowiedział umowę najmu, a czynsz wzrósł znacząco. Małżonkowie Brzescy, zjednoczeni z innymi osobami w podobnej sytuacji, postanowili założyć Warszawskie Stowarzyszenie Lokatorów. W 2007 roku, organizacja ta zyskała oficjalny status. Skupiała ona osoby wynajmujące mieszkania w budynkach, które zostały zwrócone ich dawnym właścicielom i które są zagrożone eksmisją. Jolanta Brzeska doświadczała wielu podwyżek czynszów, które przewyższały jej emeryturę. Z tego powodu otrzymała nakaz eksmisji, a przedstawiciel właścicieli wielokrotnie podejmował próby zajęcia jej mieszkania, proponując jednak nierealizowane ugody.

Uczestnicząc w protestach, Jolanta wspierała osoby dotknięte eksmisjami, oferując również pomoc prawną, której sama się nauczyła. Dbała o dokumentację spraw eksmisyjnych, monitorując ich rozwój. Również regularnie brała udział w sesjach warszawskiej Rady Miasta, gdzie postulowała wprowadzenie i wdrażanie środków mających na celu ochronę lokatorów.

Śmierć

1 marca 2011 roku Jolanta opuściła swoje mieszkanie, nie zabierając ze sobą osobistych rzeczy, takich jak torebka czy telefon. Cztery dni później córka zgłosiła jej zaginięcie na policję. Po upływie sześciu dni od jej zniknięcia połączono zgłoszenie z przypadkowym odkryciem spalonych zwłok przez spacerowicza. Badania DNA potwierdziły, że tragicznie zmarła kobieta to Jolanta Brzeska. Sekcja zwłok ujawniła, że przyczyną zgonu był wstrząs termiczny, podtrucie tlenkiem węgla oraz rozległe oparzenia ciała, które powstały wskutek podpalenia przy użyciu nafty.

Pogrzeb Jolanty Brzeskiej miał miejsce 3 stycznia 2012 roku i odbył się na Komunalnym Cmentarzu Południowym.

Śledztwo

Po tragicznym zgonie Jolanty Brzeskiej, w mediach pojawiło się wiele artykułów oraz felietonów, które ukazywały jej nieustanną walkę o prawa lokatorów. Osoby te, zasiedlające mieszkania w ramach systemu kwaterunkowego ze wcześniejszych lat, stały się obiektem zainteresowania nowych właścicieli oraz spadkobierców, którzy usiłują skutecznie ich wyeliminować. Sprawa dotycząca okoliczności śmierci Jolanty Brzeskiej wciąż pozostaje niejasna.

Na wczesnym etapie śledztwa, które miało miejsce w 2011 roku, analizowano różne teorie dotyczące przyczyny jej zgonu. Rozważano zarówno hipotezę samospalenia, jak i morderstwa. Wydarzenia te miały miejsce w atmosferze dużego napięcia, a policjant odpowiedzialny za badanie dowodów z mieszkania Brzeskiej po kilku tygodniach popełnił samobójstwo.

W lutym 2013 roku upubliczniono wyniki ekspertyzy biegłych, która wykluczyła możliwość samobójstwa. Prokuratura zaczęła badać ewentualność morderstwa, wskazując na możliwe motywy takie jak porachunki pomiędzy właścicielami lokali, a kamienicznikami. Niezadowolenie z dotychczasowych działań doprowadziło do umorzenia sprawy 8 kwietnia 2013 roku z powodu braku ustalenia tożsamości sprawców.

19 sierpnia 2016 roku minister sprawiedliwości i prokurator generalny Zbigniew Ziobro ogłosił decyzję o wznowieniu śledztwa w sprawie zabójstwa Brzeskiej, zlecił prowadzenie sprawy prokuraturze z poza Warszawy. Oprócz tego, zainicjowano postępowanie dyscyplinarne wobec prokuratorów, którzy wcześniej zajmowali się sprawą, wskazując na „rażące braki i niedociągnięcia w prowadzeniu postępowania wyjaśniającego”. Zarzuty dotyczyły m.in. błędnej kwalifikacji czynu, braku planu działania, nieodpowiedniego zamieszania niedoświadczonych prokuratorów oraz funkcjonariuszy, a także niedostatecznego zbadania miejsca znalezienia ciała i braku właściwych działań dowodowych.

Niestety, w sierpniu 2021 roku prokuratura ponownie umorzyła te sprawy, nie znajdując winnego. Równocześnie stwierdzono, że wcześniejsze działania policji oraz prokuratury były zgodne z obowiązującymi standardami.

Kultura masowa i upamiętnienie

Jolanta Brzeska zyskała status ikony walki o prawa lokatorów oraz stała się symbolem ruchu lokatorskiego. Jej wizerunek jest szeroko wykorzystywany przez artystów graffiti oraz pojawia się na transparentach w trakcie różnych demonstracji. Warto podkreślić jej ogromny wpływ na społeczeństwo.

25 lutego 2012 roku odbyła się premiera sztuki „Kto zabił Alonę Iwanowną?” w warszawskim Teatrze Dramatycznym, reżyserowanej przez Michała Kmiecika. Ten spektakl powstał na kanwie Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego oraz życiorysu Jolanty Brzeskiej, łącząc w sobie elementy literackie oraz aktualne problemy społeczne.

Jolanta Brzeska jest także bohaterką piosenki oraz teledysku „Kto zabił Jolantę Brzeską”, stworzonego przez duet Szczepan Kopyt i Piotr Kowalski. Chciałbym również wspomnieć, że piosenka „To jest piosenka o różnych rzeczach” stworzona przez Pablopavo jest również jej hołdem.

W dniu 1 marca 2017 roku, w sześć lat po śmierci Jolanty Brzeskiej, w Warszawie otwarto skwer nazwany jej imieniem. Mieści się on u zbiegu ulic Zakrzewskiej i Iwickiej w dzielnicy Mokotów, w pobliżu ulicy Nabielaka. Na tym miejscu postawiono również kamień pamiątkowy, który upamiętnia jej walkę oraz tragiczne wydarzenia.

W 2017 roku, powstało nagranie spektaklu „Spalenie Joanny”, które zostało zrealizowane dla Teatroteki. Było to oparte na tekście Magdaleny Miecznickiej i reżyserowane przez Agatę Baumgart. Ponadto, 25 lutego 2021 roku Sejm jednogłośnie przyjął uchwałę, aby uczcić pamięć Jolanty Brzeskiej z okazji 10. rocznicy jej zabójstwa.

Honorowe obywatelstwo Warszawy Jolanta Brzeska otrzymała 10 czerwca 2021 roku, co stanowi ważny krok w kierunku upamiętnienia jej wkładu w walkę o prawa lokatorskie. Film „Lokatorka”, który zadebiutował w 2021 roku, w reżyserii Michała Otłowskiego, opowiada o aferze reprywatyzacyjnej oraz zbrodni, którą dokonaną na Brzeskiej. Postać inspirowana jej osobą, Janina Markowska, została zagrana przez Sławomirę Łozińską.

Wreszcie, serial kryminalny „Informacja zwrotna” z 2023 roku czerpie z tragicznymi wydarzeniami związanymi z Jolantą Brzeską, odzwierciedlając jej losy poprzez postać zamordowanej Małgorzaty Kalskiej.

---

Oceń: Jolanta Brzeska

---