Irena Bronisława Grobelna, znana również pod pseudonimami Bronka, Iśka oraz janka, była znaczącą postacią w polskim ruchu komunistycznym. Urodziła się 28 października 1904 roku w Warszawie, gdzie spędziła także większość swojego życia. Zmarła 18 marca 1979 roku, również w Warszawie.
Jej działalność polityczna oraz zaangażowanie w sprawy społeczne czyniły ją istotną osobą wśród działaczy komunistycznych, a jej życie i doktryny pozostają ważnym elementem historii Polski w XX wieku.
Życiorys
Irena Grobelna, córka prawnika Daniela Jamiołkowskiego, w wieku lat 15 podjęła decyzję o przeprowadzce do Poznania, gdzie zarabiała na życie, udzielając korepetycji. W 1921 roku postanowiła wrócić do Warszawy, gdzie kontynuowała naukę w żeńskim gimnazjum. W tym okresie angażowała się również w działalność harcerską oraz w Organizacji Młodzieży Narodowej.
Na początku swojej drogi politycznej była zaangażowana w grupy dążące do zbliżenia z ruchem komunistycznym. Wkrótce jednak przeszła do Organizacji Niezależnej Młodzieży Narodowej. Od sierpnia 1922 roku aktywnie uczestniczyła w pracach KPRP oraz w Związku Młodzieży Komunistycznej (ZMK), który od 1930 roku funkcjonował jako Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej. Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczęła studia na wydziale medycznym Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie również pełniła funkcję sekretarza koła ZMK.
Była zaangażowana w działalność oświatową związku zawodowego oraz w kolportaż literatury Komunistycznej Partii Polski (KPP) w Komitecie Okręgowym Pomorsko-Poznańskim. Na polecenie Wydziału Więziennego KPRP zajmowała się pomocą dla więźniów komunistycznych we Wronkach. W 1923 roku współzałożyła Uniwersytet Robotniczy w Poznaniu, gdzie stała się wykładowcą.
Z powodu swojej działalności komunistycznej została relegowana ze studiów i poddana inwigilacji policyjnej. W 1924 roku ponownie osiedliła się w Warszawie, gdzie kontynuowała działalność w Wydziale Agitacji i Propagandy Komitetu Warszawskiego ZMK oraz została członkiem Komitetu Okręgowego KPRP/KPP Warszawa-Podmiejska.
W kwietniu 1925 roku została aresztowana w Jeziornie, podczas gdy posiadała materiały partyjne, a jej detencja trwała do lipca w tzw. Serbii, żeńskim oddziale Pawiaka. Po zwolnieniu za kaucją przeszła do nielegalnej działalności, pracując jako funkcjonariuszka partii w łódzkim KO KPP i nadal angażując się w działalność wśród młodzieży. W październiku 1925 roku, po nieobecności na rozprawie sądowej, wyjechała do ZSRR, gdzie w Moskwie wstąpiła do WKP(b), uznając wcześniejsze doświadczenie partyjne z 1922 roku.
Grobelna pracowała w Polskim Archiwum Komunistycznym przy KC WKP(b), a także wspólnie z A. Markowskim napisała szkic na temat młodzieży w rewolucji 1905 roku w Polsce. Krótko pracowała również w Wydziale Informacyjnym Komitetu Wykonawczego MK, a w latach 1926–1932 odbyła studia na wydziale ekonomicznym Instytutu Czerwonej Profesury, równocześnie wykładając ekonomię polityczną w Akademii Górniczej i Międzynarodowej Szkole Leninowskiej.
Po zakończeniu edukacji zdobyła stanowisko wykładowcy w Wyższej Szkole Wojsk Pogranicznych NKWD oraz uczestniczyła w działaniach agitacyjno-propagandowych w moskiewskich zakładach pracy. W listopadzie 1937 roku została aresztowana i skazana na 10 lat odosobnienia w obozie pracy, a po zwolnieniu w 1948 roku podjęła pracę w Instytucie Meteorologicznym w Komi.
Na początku grudnia 1948 roku przyjęto ją do Polskiej Partii Robotniczej (PPR), a w 1949 wróciła do Polski, gdzie od marca tego roku działając w Szkole Partyjnej przy KC PZPR, piastowała stanowisko kierownika naukowego Studium Dziennikarskiego oraz zastępcy kierownika katedry ekonomii politycznej. 11 października 1949 roku została mianowana kierownikiem Centralnego Ośrodka Szkolenia Partyjnego PZPR w Warszawie, gdzie z powodzeniem organizowała placówkę od podstaw.
Od stycznia 1953 pełniła funkcję dyrektorki Biura Przedmiotów Ideologicznych w Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego, a od 10 listopada 1956 roku była zastępcą pełnomocnika rządu PRL ds. repatriacji w Moskwie, gdzie wykazywała dużą inicjatywę i oddanie. Później, od 21 sierpnia 1960 do 31 października 1962 roku, pracowała jako sekretarz Ambasady PRL w Paryżu, następnie jako radca ministra w Departamencie II MSZ.
Od lipca 1965 roku była na rencie dla zasłużonych. Zmarła w Warszawie i spoczywa na cmentarzu komunalnym Północnym w kwaterze E-IV-2-5-16.
Ordery i odznaczenia
Irena Grobelna otrzymała szereg wyróżnień, które są świadectwem jej zaangażowania i zasług.
- Order Sztandaru Pracy II klasy, przyznany 31 lipca 1954 roku,
- Medal 10-lecia Polski Ludowej, nadany 15 stycznia 1955 roku.
Przypisy
- Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 29.01.2024 r.]
- M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 15.01.1955 r. Nr 0/176 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
- M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1493 „za zasługi w pracy społeczno-politycznej”.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Jerzy Szurig | Andrzej Matuszewicz (dyplomata) | Hieronim Jańczyk | Franciszek Kotus-Jankowski | Agnieszka Wielowieyska | Krzysztof Wolicki | Olga Lubecka-Helfgot | Ewa Choromańska-Perczyńska | Maks Kraczkowski | Piotr Nowotniak | Władysław Malangiewicz | Ksawery Branicki (1816–1879) | Kazimierz Gryglas | Krzysztof Tyszkiewicz (polityk) | Jan Mencwel | Monika Jaruzelska | Miriam Shaded | Michał Kobosko | Mirosław Basiewicz | Józef HigersbergerOceń: Irena Grobelna