Elżbieta Piskorz-Branekova

---

Życiorys

Elżbieta Piskorz-Branekova to wybitna postać w dziedzinie etnografii oraz muzeologii. W 1973 roku zdobyła dyplom na Katedrze Etnografii na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego. Wkrótce potem, w latach 1974–1975, kontynuowała kształcenie w Podyplomowym Studium Muzeologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, co umocniło jej specjalizację w tym obszarze.

W 1974 roku rozpoczęła pracę w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, gdzie przez lata budowała swoją karierę. W 1991 roku została kuratorką Działu Etnografii Polski i Europy, a jej działalność na tym stanowisku trwała aż do 2009 roku. Na emeryturze znalazła czas na kontynuację swoich pasji, a w 2010 roku ostatecznie zakończyła pracę zawodową.

Elżbieta Piskorz-Branekova jest twórczynią cennych muzealnych kolekcji, w tym zbiorów strojów europejskich oraz unikatowej kolekcji bałkańskiej. Ta ostatnia zawiera eksponaty z Albanii, Bułgarii i Macedonii, które łącznie liczą ponad 700 obiektów. Szczególnie wyróżniająca się jest część bułgarska, składająca się z 570 elementów, uznawana za największą tego typu w polskich zbiorach muzealnych.

W ciągu swojej kariery stworzyła scenariusze do około 50 wystaw poświęconych polskim strojom ludowym, które były prezentowane nie tylko w Polsce, ale także w krajach takich jak Bułgaria, Rosja, Szwecja, Macedonia, Hiszpania i Węgry. Posiadała udaną współpracę z wieloma instytucjami kultury, w tym z Słowackim Muzeum Narodowym, Muzeum Etnograficznym w Martinie, Herman Otto Muzeum w Miszkolcu, Muzeum Bułgarii i Słowiańskim Światem w Sofii oraz wieloma regionalnymi muzeami w Bułgarii. Ich dotychczasowe osiągnięcia przyczyniły się do wzbogacenia zbiorów PME oraz zorganizowania licznych wystaw zagranicznych.

Jako kuratorka była odpowiedzialna za wystawy dotyczące kultury bułgarskiej, takie jak „Wesele bułgarskie” w Kiustandił oraz „Kultura Matyo” w Miszkolcu. Dodatkowo inicjowała i nadzorowała prezentacje grup folklorystycznych, które przedstawiały tradycje związane z bułgarskimi obrzędami Survakari i Kukeri, związane głównie z okresem Nowego Roku oraz Wielkanocy.

Obok pracy kuratorskiej jest także pomysłodawczynią projektu strojeludowe.net, który ma na celu publikację opisów różnych elementów strojów ludowych. Piskorz-Branekova należy do Sekcji Stroju Ludowego w Polskim Towarzystwie Ludoznawczym. Od zawsze fascynowała się zbieractwem, a jedną z jej pasji jest kolekcjonowanie makatek kuchennych z Polski i Europy — ma ich już ponad 500. W latach 2012–2020 kolekcja ta była wystawiana w wielu muzeach oraz instytucjach kulturalnych w Polsce.

Wielokrotnie doceniana za swoją działalność na rzecz kultury tradycyjnej, otrzymała Odznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” oraz Odznakę „Zasłużony dla Kultury Bułgarskiej”. W 2024 roku jej wysiłki zostały dodatkowo uhonorowane Nagrodą Kolberga, w ramach której wyróżniono jej badania nad strojami ludowymi, w tym z Zamojszczyzny i Wilanowa oraz strojami pochodzącymi z województwa podlaskiego, którymi dotychczas nikt się nie zajmował.

Wybrane prace

Elżbieta Piskorz-Branekova jest autorką wielu istotnych prac dotyczących folkloru oraz kultury ludowej. Wśród jej wybranych publikacji można wymienić:

• Tradycyjne stroje województwa podlaskiego, cz. 1: dotyczące okolic Łomży, Zambrowa, Ciechanowca, Siemiatycz, Białegostoku, Bielska Podlaskiego i Hajnówki, opracowane we współpracy z Aleksandrą Plutą, wydane przez Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej w Wasilkowie w 2022 roku. Publikacja ta została nagrodzona Podlaskim Laurem Muzealnym przez Stowarzyszenie Muzealników Polskich z Oddziału Podlaskiego. Część druga, dotycząca Suwalszczyzny i Sokólszczyzny, również powstała we współpracy z Aleksandrą Plutą i ma zostać wydana w 2024 roku,
• Hafty kurpiowskie z Puszczy Białej: zawarty w opracowaniu redagowanym przez Roberta Andrzeja Dula oraz Grażynę Leśniak, opublikowanym przez Stowarzyszenie „Puszcza Biała – Moja Mała Ojczyzna” w Pniewie w 2021 roku,
• Biżuteria ludowa w Polsce: część serii „Ocalić od zapomnienia”, opublikowana przez Wydawnictwo Muza w Warszawie w 2016 roku,
• Tradycyjne stroje i zdobienia biłgorajskie: dokumentujące zbiory Muzeum Ziemi Biłgorajskiej, Muzeum Lubelskiego w Lublinie, Muzeum Wsi Lubelskiej oraz Muzeum Zamojskiego w Zamościu, opublikowane przez Muzeum Zamojskie w Zamościu w 2016 roku,
• Mądrości i gadki z kuchennej makatki: katalog wystawy, wydany przez Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu w 2016 roku,
• Strój wilanowski z nadwiślańskiego Urzecza: publikacja w „Atlasie Polskich Strojów Ludowych”, redagowanym przez A. Mironiuk-Nikolska, opublikowana w 2015 roku,
• Czy strój noszony w okolicach Hrubieszowa i Tomaszowa Lubelskiego możemy nazwać hrubieszowsko-tomaszowskim? Analiza problemu terminologicznego w „Atlasie Polskich Strojów Ludowych”, specjalnym zeszycie: Stroje ludowe jako fenomen kultury z 2013 roku,
• Strój zamojski: zamieszczony w „Atlasie Polskich Strojów Ludowych”, zredagowanym przez M. Tymochowicz, opublikowany w 2013 roku,
• Polska. Stroje ludowe. Poland. Folk costumes: publikacja dwujęzyczna wydana przez Muza SA w Warszawie, pierwsze wydanie ukazało się w 2008 roku, drugie w 2011 roku, trzecie w 2020 roku,
• Polskie stroje ludowe: seria „Ocalić od zapomnienia”, obejmująca tomy 1–3, wydana przez Muza SA w Warszawie w 2005 roku,
• Polskie hafty i koronki: opracowanie dotyczące zdobień stroju ludowego, również w serii „Ocalić od zapomnienia”, wydane przez Muza SA w Warszawie w 2005 roku.

---

Oceń: Elżbieta Piskorz-Branekova

---