Dawid Przepiórka

Sport i rekreacja

Dawid Przepiórka, urodzony 22 grudnia 1880 roku w Warszawie, to postać o niezwykłym wkładzie w rozwój szachów w Polsce. Jego życie zakończyło się tragicznie w I połowie 1940 roku w Palmirach, co stanowi smutny aspekt historii nie tylko jego samego, ale i całego narodu.

Był on polskim szachistą oraz kompozytorem szachowym, który wyróżniał się żydowskim pochodzeniem. Jego niezwykłe osiągnięcia na arenie międzynarodowej sprawiły, że zdobył złoty medal olimpijski, co jest zwieńczeniem kariery sportowca.

Oprócz tego, Przepiórka był także mistrzem Polski oraz wicemistrzem świata amatorów, co podkreśla jego talent i umiejętności w tej dziedzinie. Warto również zaznaczyć, że jego działalność nie ograniczała się jedynie do gry w szachy, ale obejmowała także aspekty organizacyjne, co czyni go ważnym działaczem szachowym.

Życiorys

Dawid Przepiórka, syn Izraela Przepiórki, który był zamożnym inwestorem budowlanym z Warszawy, oraz Dwojry (Debory) Kon, córki rabina Szneura Zalmana Ladiera z Lublina, od najmłodszych lat wyróżniał się niezwykłymi zdolnościami. W 1892 roku, jako młody szachista, rozegrał pokazową partię z mistrzem Janem Taubenhausem, którą zakończył zwycięstwem. Już w 1895 roku Przepiórka zadebiutował w druku, publikując swoje pierwsze zadania szachowe znane jako dwuchodówki w „Kurierze Warszawskim”. Dzięki swojej pasji, udało mu się ukończyć maturę eksternistycznie w VI Gimnazjum Męskim w Warszawie.

W latach 1903–1905 kształcił się na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie studiował matematykę. Następnie, w latach 1905-1914, spędził czas w Niemczech, ucząc się na uniwersytetach w Getyndze i Monachium. W czasie I wojny światowej Przepiórka przebywał w Szwajcarii, a w 1904 roku uzyskał tytuł mistrza podczas turnieju w Coburgu, który umożliwił mu występy w międzynarodowych zawodach.

W pierwszych dziesięcioleciach XX wieku brał udział w renomowanych turniejach szachowych, zdobywając uznanie w świecie szachowym. Jego najznamienitsze osiągnięcia przypadają na rok 1926, kiedy to zwyciężył w turnieju w Monachium, pokonując takich graczy jak Jefim Bogolubow i Rudolf Spielmann, oraz triumfował w pierwszych mistrzostwach Polski w Warszawie. Dwa lata później, w 1928 roku, zdobył II miejsce, za Maxem Euwe, podczas pierwszych oficjalnych mistrzostw świata amatorów w Hadze, co uczyniło go wicemistrzem świata.

Przepiórka był członkiem klasycznej polskiej drużyny olimpijskiej, która w 1930 roku zdobyła złote medale w Hamburgu, a rok później srebrne w Pradze. Jego wyniki były imponujące: 9 punktów w 13 partiach oraz 10 punktów w 17 partiach. Wśród entuzjastów szachów na świecie Przepiórka znany jest głównie z tworzenia kompozycji szachowych, specjalizując się w wielochodówkach. Publikował około 160 zadań szachowych i wychował wielu znakomitych problemistów, takich jak Marian Wróbel, Leon Tuhan-Baranowski oraz Aleksander Goldstein.

Nie tylko był znakomitym szachistą, ale także znaczącym działaczem w środowisku szachowym. Przewodniczył Komitetowi Organizacyjnemu, który zainicjował powstanie Polskiego Związku Szachowego, pełniąc długotrwałą rolę wiceprezesa i mecenas wspierający finansowo PZSZach. Redagował działy szachowe w „Tygodniku Ilustrowanym”, „Kurierze Polskim” oraz „Dookoła Świata”. W latach 1926–1933 był redaktorem naczelnym miesięcznika „Świat Szachowy”, zdobywając szerokie uznanie za swoje działania.

W 1935 roku Przepiórka został uhonorowany Złotym Krzyżem Zasługi za wkład w organizację olimpiady szachowej w Warszawie, a w 1936 roku jako pierwszy Polak otrzymał tytuł Honorowego Członka Międzynarodowej Federacji Szachowej.

W styczniu 1940 roku, wraz z grupą około 30 miłośników szachów, został aresztowany przez gestapo w kawiarni szachowej mieszczącej się w mieszkaniu Franciszka Kwiecińskiego przy ulicy Marszałkowskiej 76. Cała grupa znajdowała się w areszcie śledczym przy ul. Daniłowiczowskiej, gdzie Przepiórka poprowadził wykład dotyczący końcówek w grze, skupiając się na układzie: król i pion przeciwko królowi. Po wojnie Zygmunt Szulce, który był również aresztowany w tym samym czasie, napisał wspomnienia, w których wymyślił termin „linia Przepiórki”, opisujący jego analizy.

Po pewnym czasie niektórzy z aresztowanych zostali wypuszczeni, natomiast osoby żydowskiego pochodzenia, w tym część szachistów u Kwiecińskiego, wyjątkowo tragicznie zakończyły życie, trafiając do więzienia Pawiak, skąd w okresie styczeń–kwiecień 1940 roku zostali zamordowani w Palmirach.

Wśród ofiar byli także inni znani szachiści aresztowani razem z Przepiórką, tacy jak Stanisław Kohn, Achilles Frydman, Mojżesz Łowcki, Moryc Abkin oraz Jakub Rabinowicz, zięć Dawida Przepiórki.

W 2023 roku Międzynarodowa Federacja Szachowa pośmiertnie wyróżniła Dawida Przepiórkowego tytułem mistrza FIDE kompozycji szachowej. Według systemu Chessmetrics, najwyżej sklasyfikowany był w lipcu 1929 roku, kiedy zajmował 15. miejsce na świecie.

Turnieje pamięci Dawida Przepiórki

Polski Związek Szachowy zorganizował cykl szachowych turniejów, znanych jako memoriały, które były dedykowane pamięci Dawida Przepiórki. Turnieje te miały miejsce w różnych latach i przyciągnęły uznanych zawodników z całego świata.

  • W 1950 roku w Szczawnie-Zdroju odbył się pierwszy memoriał, w którym triumfował Paul Keres,
  • W 1957 roku również w Szczawnie-Zdroju zwycięstwo odniósł Jefim Geller,
  • W Warszawie, w 1983 roku, najlepszym zawodnikiem okazał się Josif Dorfman,
  • Natomiast w 2019 roku, w tym samym mieście, turniej wygrał Alexey Kislinsky.

Przypisy

  1. Międzynarodowy Festiwal Szachowy VARSOVIA 2019 – grupa A. chessarbiter.com. [dostęp 16.03.2020 r.]
  2. Alexey Kislinsky zwycięzcą Varsovii 2019 – MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL SZACHOWY VARSOVIA. [dostęp 16.03.2020 r.]
  3. Turniej Międzynarodowy Szczawno Zdrój 1950. [dostęp 28.06.2011 r.]
  4. Turniej Międzynarodowy Szczawno Zdrój 1950. [dostęp 28.06.2011 r.]
  5. Eugeniusz Fostowicz Zahorski – szachowy maratończyk. [dostęp 18.05.2009 r.]
  6. „Szachy” 1949, nr 4, s. 41–42.
  7. POLSKI ZWIĄZEK SZACHOWY, ZARYS HISTORII SZACHÓW W POLSCE, Autor opracowania Andrzej Filipowicz.
  8. OlimpBase.
  9. W. Litmanowicz, J. Giżycki, Szachy od A do Z, Warszawa 1987, s. 985 n.
  10. W. Litmanowicz, J. Giżycki, Szachy od A do Z, 1987, s. 986.
  11. Chessmetrics Player Profile: Dawid Przepiórka.
  12. ChessBase Megabase 2010.
  13. M.P. z 1937 r. nr 235, poz. 381 „za zasługi na polu pracy społecznej”.

Oceń: Dawid Przepiórka

★★★★★
Średnia ocena:4.59 Liczba ocen:16