Anna Heilman

---

Życiorys

Chana Heilman, urodzona w rodzinie żydowskiej, była dzieckiem Jakuba i Rebeki Wajcman, oboje głuchoniemy. Chana razem z siostrami, Estusią (Esterą) i Sabiną, rosła w otoczeniu, gdzie szczególną wagę przywiązywano do sztuki rzemieślniczej. Warto zauważyć, że Jakub Wajcblum, jej ojciec, prowadził fabrykę „Snycerpol”, która stała się miejscem zatrudnienia dla osób niesłyszących. Po przymusowym utworzeniu getta, rodzinna posesja na Miłej 38 znalazła się w obrębie jego granic.

Sabina Wajcblum postanowiła uciec z getta z narzeczonym, podczas gdy Chana, pragnąc walczyć w powstaniu, ostatecznie pozostała w domu na prośbę rodziców. W maju 1943 cała rodzina została deportowana do obozu na Majdanku. Tam, z racji swojego stanu zdrowia, Jakub i Rebeka zostali szybko zamordowani. Chana i jej siostra Estusia przetrwały w Majdanku do września 1943, kiedy to zostały przetransportowane do Auschwitz-Birkenau.

W obozie, Chana była częścią grupy więźniarek pracujących w zakładzie produkcyjnym „Union” w Monowicach, gdzie produkowano proch. W obliczu zorganizowanego buntu w Sonderkommando, Chana miała kluczową rolę. Wraz z Różą Robotą, Alą Gertner, Reginą Safirsztajn oraz innymi, zaplanowały przemycie prochu, który miał być użyty do zniszczenia krematorium. Korzystając z wytrwałości i pomysłowości, kobiety szyły woreczki wszyte w sukienki oraz ukrywały materiał w chustkach i pod paznokciami.

Gdy nadchodził moment przeszukań, Chana oraz jej towarzyszki pozbywały się prochu, by nie dać się złapać. Wyjątkowe wydarzenie miało miejsce 7 października 1944, gdy wybuchł bunt w Krematorium IV. Choć krematorium zostało uszkodzone, akcja zakończyła się klęską. Wiele z więźniarek zostało zadenuncjowanych, a Chana została uwięziona z Różą Robotą, Alą Gertner oraz Estusią Wajcblum w bunkrze karnym, gdzie przez miesiąc były torturowane. Nie zdradziły jednak nikogo. Wyrok śmierci, wykonany 5 stycznia 1945 roku, stał się tragedią dla ich bliskich.

Chana przeżyła brutalną ewakuację obozu, marsz śmierci do Ravensbrück oraz transport do Neustadt-Glewe. Dnia 2 maja 1945 została wyzwolona przez Armię Czerwoną. Po kilku miesiącach w Belgii postanowiła wyjechać do Mandatu Palestyny, gdzie odnalazła swoją siostrę Sabinę. Uczyła się w liceum, a w marcu 1947 wyszła za mąż za Joszuę Heilmana. Ukończyła także studia w zakresie pomocy społecznej i wyemigrowała z rodziną do Kanady, gdzie zaczęła pracować w kanadyjskim Towarzystwie Pomocy Dzieciom w Ottawie jako Anna Heilman.

W 1991 roku w Jad Waszem miała miejsce uroczystość odsłonięcia pomnika, który upamiętniał jej poległe przyjaciółki: Alę, Estusię, Różę oraz Reginę. Podczas obchodów, Anna przyznała, że gdy była w obozie, prowadziła dziennik, który niestety zaginął. Ze względu na trudności związane z komunikacją, postanowiono, że Anna w wersji przetłumaczonej na angielski odtworzy swoje wspomnienia. W ten sposób powstała książka „Never Far Away: Auschwitz Chronicles of Anna Heilman”, wydana w 2001 roku, a w następnym roku otrzymała prestiżową nagrodę miasta Ottawy. W 2003 roku Chana została również uwieczniona w filmie „Unlikely Heroes”, który opowiadał o żydowskim ruchu oporu w czasie II wojny światowej.

---

Oceń: Anna Heilman

---