Anatol Mühlstein

---

Życiorys

Syn Naftalego Mühlsteina oraz Marii z Zyskindów, Anatol Mühlstein pochodził z rodziny żydowskiej zajmującej się handlem. Jego edukacja rozpoczęła się w Pińsku, gdzie uczęszczał do szkoły rabinackiej, jednak nie udało mu się jej ukończyć. W okresie młodzieńczym aktywnie uczestniczył w rewolucji z 1905 roku, a po ujawnieniu przez carską policję bomb, które były przechowywane w składach drewna jego ojca, zmuszony był do ucieczki z obszaru objętego zaborami rosyjskimi.

Studia Mühlsteina kontynuował na uniwersytetach w Genewie, Paryżu oraz Brukseli. W tym czasie stał się gorącym zwolennikiem asymilacji Żydów, co znalazło odzwierciedlenie w jego książce zatytułowanej Asymilacja, polityka i postęp, opublikowanej w Warszawie w 1913 roku.

W trakcie pierwszej wojny światowej aktywnie angażował się w belgijski ruch oporu. Był jednym z założycieli oraz redaktorów pisma Le Flambeau, które było rozprowadzane nielegalnie w Belgii pod okupacją niemiecką. Publikując swoje artykuły, używał pseudonimu Saint-Georges.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, 24 maja 1919 roku Mühlstein wszedł w skład służby dyplomatycznej II Rzeczypospolitej. Został przydzielony do Poselstwa RP w Brukseli, gdzie pełnił rolę sekretarza legacyjnego, a później radcy poselstwa. W 1927 roku przez pół roku sprawował funkcję Chargé d’affaires RP w tym samym mieście. 1 maja 1930 roku został przeniesiony do Ambasady RP w Paryżu, gdzie wkrótce awansował na stanowisko I sekretarza, a później radcy ambasady oraz ministra pełnomocnego, pełniąc istotną rolę w placówce dyplomatycznej.

4 maja 1932 roku, Mühlstein ożenił się z Dianą, córką francuskiego bankiera Roberta de Rothschild. Ceremonia zaślubin miała miejsce w Wielkiej Synagodze w Paryżu, a ślubu udzielił naczelny rabin Francji. Ich dom stał się prominentnym salonem paryskim, odwiedzanym przez wpływowych polityków oraz dyplomatów. W 1934 roku marszałek Józef Piłsudski wysłał go do Kowna z misją próbującą nawiązać stosunki dyplomatyczne z Litwą, jednak misja ta okazała się nieudana. 30 czerwca 1936 roku Mühlstein został odwołany z Paryża do Warszawy, gdzie objął stanowisko radcy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.

Przed wybuchem drugiej wojny światowej Mühlstein opuścił MSZ i przeniósł się do Paryża, gdzie zajął się działalnością biznesową i wydał między innymi książkę Le Maréchal Pilsudski: (1867-1919). Wznowił również publikację Le Flambeau w Brukseli, razem z żoną prowadząc towarzyski salon w Paryżu. Po klęsce Francji w lipcu 1940 roku, Mühlstein wraz z rodziną emigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie został przedstawicielem Wolnej Francji i zaangażował się w publicystykę polityczną, a w 1942 roku zaprezentował swoją koncepcję Stanów Zjednoczonych Europy Środkowej, przyjmując jednocześnie amerykańskie obywatelstwo.

Po zakończeniu drugiej wojny światowej Mühlstein powrócił do Paryża i pozostawał w bliskim kontakcie z kręgami Kultury w Maisons-Laffitte, zwłaszcza z Józefem Czapskim. Jako młody człowiek był związany z socjalizmem, lecz z czasem przeszedł w kierunku liberalizmu. Na uwagę zasługuje jego przyjaźń z Józefem Piłsudskim oraz napisanie książki na jego temat. Fragmenty jego wspomnień ukazały się w publikacji Zeszyty Historyczne.

Anatol Mühlstein był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy ożenił się z Suzanne Dumont, córką wydawcy belgijskiego pisma Le Flambeau, a po raz drugi z Dianą de Rothschild, z którą rozstał się w 1952 roku. Z drugiego małżeństwa miał trzy córki: Nathalie, Ankę oraz Cecile. Anka Mühlstein to uznana francuska historyk oraz pisarka, żona literata Louisa Begleya.

Ordery

„W 1998 roku, po śmierci Anatola Mühlsteina, jego wybitne osiągnięcia w długoletniej służbie dyplomatycznej zostały docenione przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. 20 kwietnia tegoż roku otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, a 17 września uhonorowano go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

W dodatku Mühlstein posiadał szereg odznaczeń przyznanych mu w okresie II Rzeczypospolitej, w tym:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923),
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Krzyż Komandorski Orderu Korony Dębowej (Luksemburg),
• Krzyż Komandorski Orderu Legii Honorowej (Francja),
• Krzyż Komandorski Orderu Leopolda (Belgia),
• Krzyż Komandorski Orderu Korony (Belgia).

Ważniejsze publikacje

W życiu i pracy Anatola Mühlsteina możemy wyróżnić szereg istotnych publikacji, które rzucają światło na jego działalność intelektualną oraz wpływ na różnorodne dziedziny.

• Asymilacja, polityka i postęp, Warszawa 1913, wersja elektroniczna (zdigitalizowana),
• Dziennik: wrzesień 1939-listopad 1940, (przekł. Dorota Zamojska; uwagi Jan E. Zamojski), Warszawa 1999, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 83-01-12770-8,
• Le Maréchal Pilsudski: (1867-1919), 2e éd., Paris 1939, Librairie Plon,
• Monroe, Truman et la bombe atomique (pod pseudonimem: Archibald Bigfour), Paris 1947,
• La protection des minorités Bruxelles 1918 wyd. René Van Sulper, L’Union des Imprimeries (S.A.),
• The United States of Central Europe, New York 1942.

Każda z tych książek i tekstów miała swoje znaczenie w kontekście historycznym oraz intelektualnym i do dziś pozostaje źródłem inspiracji dla badaczy i pasjonatów.

---

Oceń: Anatol Mühlstein

---