Szpital Specjalistyczny św. Zofii w Warszawie

---

Historia

Początki

Za datę powstania tego szpitala uznawane jest otwarcie Miejskiego Zakładu Położniczego im. św. Zofii, które miało miejsce przy ulicy Żelaznej 88. Inicjatywa jego założenia wyszła od dr. Stanisława Zaborowskiego. Fundatorami tej placówki byli żydowski bankier Leon Feliks Goldstand oraz jego małżonka Zofia, a także wsparcie finansowe przekazało miasto. Szpital nosi imię świętej Zofii, która jest patronką położnych; matka fundatora, Zofia, zmarła przy porodzie, co mogło być jedną z inspiracji do wyboru tej patronki.

Uroczyste otwarcie miało miejsce w 1912 roku, kiedy to przyjęto pierwsze pacjentki. W początkowym etapie, obiekt był wyposażony w 36 łóżek. Na owe czasy, stanowił nowoczesną placówkę, zlokalizowaną w dzielnicy zamieszkałej głównie przez ludność żydowską. Oddział położniczy, dysponujący nowoczesnymi salami porodowymi, oferował inkubatory dla wcześniaków oraz odpowiednio przystosowane łazienki i toalety. Elektryczne oświetlenie w sali operacyjnej dorównywało pod względem mocy temu, które zamontowane było w Filharmonii Warszawskiej. W placówce zainstalowano również system parowy do sterylizacji narzędzi chirurgicznych. Ponadto, uruchomiono Warszawską Miejską Szkołę Położnych, która kształciła pracowników dla tego nowo otwartego szpitala, przyjmując do 40 studentek podczas każdego kursu.

Pierwotny budynek był trzykondygnacyjny, a jego lokalizacja znajdowała się na styku ulic Żelaznej 90 oraz Nowolipia 71. Gmach miał cztery piętra. Po jego przejęciu przez miasto stołeczne w 1932 roku, zbudowano dodatkowe piętro, choć część źródeł podaje, że nadbudowę zrealizowano już w latach 1921-1922. Dzięki modernizacji, oddział położniczy dysponował już 76 łóżkami, a dodatkowo oddział operacyjno-ginekologiczny wzbogacono o kolejne 10 miejsc oraz 7 izolatek. W 1935 roku szpital zmienił nazwę na Miejski Zakład Położniczo-Ginekologiczny im. św. Zofii. Emanował on wysokim standardem medycznym, a w 1937 roku umieralność okołoporodowa matek wynosiła tylko pięć na sto porodów, co stanowiło znaczące osiągnięcie jak na tamte czasy.

W roku 1938 na czoło placówki stanęli nowi ordynatorzy: Karol Łuniewski, odpowiedzialny za ginekologię i położnictwo, oraz Wacław Lubczyński, nadzorujący pediatrię.

II wojna światowa

W trakcie wrześniowego oblężenia Warszawy w 1939 roku, placówka została przekształcona w szpital wojskowy, obsługujący rannych z frontu Górce – Wola. Na dachu budynku widniały znaki Czerwonego Krzyża, co wskazywało na medyczny charakter placówki. Niestety, 14 września budynek ucierpiał na skutek bombardowania Luftwaffe. Po rozpoczęciu październikowych działań, naprawiono zniszczenia, aczkolwiek placówka znalazła się w rękach niemieckich. W 1940 roku, na jej czoło stanął doc. Henryk Gromadzki.

Od 1941 roku, szpital formalnie znajdował się w obrębie getta warszawskiego, mimo że spełniał funkcję jednostki wojskowej. W roku 1942 placówka została zamknięta, a następnie otwarta z powrotem jako szpital dla więźniów Pawiaka. Na końcu tego roku przekształcono ją w koszary wojsk niemieckich, wykorzystywane aż do stycznia 1945.

Przed wybuchem powstania warszawskiego, lokalne władze miały nadzieję, że szpital stanie się punktem medycznym dla powstańców, jednak nie udało się go zdobyć. W rezultacie, pozostał on w rękach niemieckich, a jego wartościowe zasoby stanowiły punkt oporu dla Wehrmachtu podczas walk na Woli. W 1945 roku szpital wznowił swoją działalność.

Lata powojenne

Tuż po wyzwoleniu Warszawy, szpital wznowił swoją funkcję leczniczą, tym razem oferując zamkniętą opiekę medyczną dla pracowników Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, przyjmując nazwę Centralny Szpital Korpusu Bezpieczeństwa Publicznego. Później zmieniono ją na Centralny Szpital Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. W 1951 roku, nowootwarty Centralny Szpital Kliniczny MSW przy ulicy Wołoskiej przejął tę funkcję, a szpital przy Żelaznej tradycyjnie stał się Wojskowym Szpitalem Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, prowadzonym przez Wolfa Libermana i krótko przez Adolfa Likiera, dysponującym 350 łóżkami na ośmiu oddziałach.

15 maja 1956 roku nastąpił jednak powrót do tradycyjnej roli placówki, która została przekazana miastu. Po intensywnym remoncie, przekształcono go na Miejski Szpital Ginekologiczno-Położniczy. Nowo wyremontowany obiekt mieścił 127 łóżek dla pacjentek rodzących oraz 45 dla noworodków. Oddział ginekologiczny oraz cała placówka znalazły się pod kierownictwem dr. Bolesława Pawlaka, a ordynatorem położnictwa został dr Jan Mazurek. W czasie kolejnych remontów, obejmujących lata 1960-1961, liczba dostępnych łóżek wzrosła do 206.

W tym okresie zmodernizowano również sąsiedni budynek gospodarczy, w którym zlokalizowano laboratoria bakteriologiczne, analityczne i histopatologiczne, oraz aptekę. W połowie lat 60. XX wieku, po niemal dekadzie kierowania placówką, złożono rezygnacje obydwu ordynatorów. Funkcję dyrektora przejął najpierw dr Witold Szczytnicki, a następnie dr Piotr Szarejko i dr Janusz Ćwikliński, aż w końcu w 1974 roku, nowym dyrektorem został dr Jan Płoński.

W latach 1972-1974 szpital wszedł w skład Zespołu Opieki Zdrowotnej Warszawa-Ochota, przeszedł kolejne modernizacje oraz dokonano podziału dużych sal na mniejsze, cztero- lub sześcioosobowe, a także dobudowano nowe skrzydło. Po remoncie, szpital mógł zapewniać opiekę 127 kobietom i 45 noworodkom jednocześnie. 26 grudnia 1986 roku placówkę odwiedził Józef Glemp.

W latach 1987-1988 szpital obchodził 75-lecie działalności, czego owocem było przyznanie odznaki honorowej „Za Zasługi dla Warszawy” oraz odznaczeń dla wielu pracowników. Szpital otrzymał także ultrasonograf firmy Toshiba w darze od Jana Pawła II.

W 1992 roku przywrócono przedwojenną patronkę szpitala; jego nazwa zmieniła się na Szpital Ginekologiczno-Położniczy św. Zofii w Warszawie. W tym samym roku placówkę przekazano wojewodzie warszawskiemu, a dyrektorem w wyniku konkursu został dr Wojciech Puzyna. W 2000 roku, na mocy decyzji Rady Powiatu Warszawskiego, szpital przyjął nazwę Szpital Specjalistyczny św. Zofii w Warszawie.

Po roku 1989 szpital pozostał częścią publicznej służby zdrowia jako Zakład Opieki Zdrowotnej (ZOZ), jednocześnie w pierwszych latach XXI wieku zaczął współpracować z niepublicznym ZOZ, oferując dodatkowo płatne usługi medyczne, które nie były refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, takie jak porody w salach jednoosobowych czy znieczulenie zewnątrzoponowe. Najwyższa Izba Kontroli uznała jednak tę praktykę za niezgodną z prawem. W 1994 roku szpital zyskał tytuł laureata w pierwszej edycji akcji Rodzić po ludzku, jako najlepsza porodówka w Polsce, a w latach następnych również utrzymywał wysokie pozycje, aczkolwiek na skutek wysokich opłat dodatkowych wypadł z grona laureatów.

W latach 1996-2011 w szpitalu zarejestrowano ponad 86 tysięcy pacjentek. W 2009 roku na świat przyszło w placówce blisko pięć tysięcy dzieci. W pierwszym półroczu 2009 roku w szpitalu wystąpiło 2337 narodzin, a w analogicznym okresie 2010 roku – 2447.

W 2002 roku, około 20 procent pacjentek otrzymało znieczulenie; w przeciągu dziewięciu lat, wzrosło to do liczby około 40 procent.

Rozbudowa i modernizacja

W 2004 roku zainstalowano system komputerowy w kartotece szpitala. W marcu 2009 roku władze szpitala zaproponowały przekształcenie placówki w spółkę prawa handlowego, w której wszystkie udziały należałyby do miasta stołecznego. W przeciwieństwie do wielu warszawskich szpitali, przekształcenie w model spółki nie było wynikiem złej sytuacji finansowej placówki.

24 czerwca 2010 roku, na terenie szpitala miało miejsce spotkanie, w którym kierownictwo placówki i organizacje pozarządowe omawiały problemy związane z planowaną przez parlamentarzystów ustawą bioetyczną oraz kwestię refundacji zapłodnienia in vitro. W spotkaniu uczestniczyli m.in. ówczesny marszałek Sejmu Bronisław Komorowski, autorka projektu ustawy bioetycznej posłanka Małgorzata Kidawa-Błońska oraz Karolina Wolf, będąca jedną z pierwszych Polek, które urodziły się dzięki metodzie in vitro.

W 2004 roku ogłoszono konkurs na przebudowę istniejącego budynku szpitala i dobudowanie nowej części. Zwycięski projekt przedstawili architekci ze studia Altieri oraz Plaan. Rozbudowa była niezbędna, ponieważ stary budynek szpitala nie spełniał norm wymaganych od placówek medycznych XXI wieku, co wiązało się z ryzykiem jego likwidacji. Zgodnie z ministerialnym rozporządzeniem, wszystkie tego typu placówki w Polsce musiały być dostosowane do norm Unii Europejskiej do 2012 roku.

W nowym skrzydle (o powierzchni 7849 m²) znalazły się m.in.:

• izba przyjęć z trzema gabinetami lekarskimi i pomieszczeniem do badań kardiotokograficznych,
• bloki operacyjne z pomieszczeniem do intensywnej opieki medycznej,
• bloki porodowe,
• oddział noworodkowy z salą zabiegową,
• oddział patologii ciąży z 14 salami dla pacjentów,
• sterylizatornia z przyłączonymi stacjami do dezynfekcji łóżek szpitalnych,
• pomieszczenia mieszkalne dla pacjentów oraz pomieszczenia techniczne.

Każde z pokoi dla pacjentów zostało wyposażone w łazienki. W projekcie, który zakładał także modernizację działającej przy szpitalu przychodni, wzięli udział architekci z tego samego studia. W latach 2007-2009 przychodnia została dodatkowo rozbudowana.

Finansowanie rozbudowy zrealizowano ze środków miasta Warszawy. W latach 2007-2012, w ramach modernizacji, samorząd przekazał ponad 47 mln złotych, w tym 27,5 mln na rozbudowę. 20 stycznia 2012 roku, na setną rocznicę otwarcia placówki, prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz zainaugurowała ponowne otwarcie szpitala po dokonanych modernizacjach. W wyniku przeprowadzonych prac, powierzchnia obiektu zwiększyła się do 3500 m², a liczba łóżek szpitalnych wzrosła z 98 do 145. Uroczystości związane z jubileuszem wsparli m.in. prezydent Bronisław Komorowski, prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz oraz metropolita warszawski Kazimierz kardynał Nycz. Obchody objęły patronatem również Izabela Dzieduszycka (Stowarzyszenie Przymierze Rodzin), burmistrz dzielnicy WolaUrszula Kierzkowska, rektor Warszawskiego Uniwersytetu MedycznegoMarek Krawczyk, przewodnicząca Rady m.st. Warszawy Ewa Malinowska-Grupińska, prezydent Stałego Komitetu Lekarzy Europejskich Konstanty Radziwiłł, oraz poseł Marcin Święcicki.

Oddział wcześniaków oraz patologii noworodka nosi imię Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, co pozwoliło na wyposażenie oddziału w sprzęt ratujący życie noworodków o niskiej masie urodzeniowej. W 2015 roku, oddział ten mógł pochwalić się wskaźnikiem umieralności okołoporodowej na poziomie 1,19 promila, w porównaniu do średniej krajowej wynoszącej 4,6 promila. Co roku, szpital przyjmuje około 400 wcześniaków.

Szpital św. Zofii w kulturze

17 września 2012 roku w Teatrze Rozrywki w Chorzowie odbyła się wyjątkowa premiera spektaklu zatytułowanego Położnice szpitala św. Zofii, którego autorami są Monika Strzępka oraz Paweł Demirski. W tym przedstawieniu, szpital w Warszawie został ukazany jako symbol nieudanej transformacji w sektorze polskiej opieki medycznej, szczególnie w kontekście położnictwa oraz kampanii Rodzić po ludzku.

Jak zauważył Piotr Pacewicz w swojej recenzji dla Gazety Wyborczej, szpital św. Zofii w tamtym czasie był postrzegany jako najbardziej oblegany, najdroższy oraz snobistyczny publiczny szpital w Polsce. W spektaklu stanowił on metaforę dla szeregu negatywnych zjawisk występujących w polskiej służbie zdrowia.

W tej sztuce przedstawiono szereg problemów, które dotykają systemu opieki zdrowotnej, takich jak: prywatyzacja, wysokie koszty leczenia, niskie płace personelu, biurokrację oraz brak empatii wśród medyków. Autorzy podjęli się trudnego tematu, ukazując, jak zmiany w polskich szpitalach mogą wpływać na pacjentów oraz personel medyczny.

---

Oceń: Szpital Specjalistyczny św. Zofii w Warszawie

---