Pomnik żołnierzy „Baszty” w Warszawie jest wyjątkowym miejscem o silnym ładunku historycznym i emocjonalnym. Usytuowany jest w formie obelisku przy ulicy Dworkowej na warszawskim Mokotowie, co dodaje mu wyjątkowego charakteru.
Warto zauważyć, że pomnik ten upamiętnia około 140 powstańców warszawskich, którymi przeważnie byli żołnierze pułku Armii Krajowej „Baszta”. Zostali oni wzięci do niewoli przez niemieckie siły po wydostaniu się z kanałów, a tragiczne wydarzenia miały miejsce w dniu 27 września 1944 roku.
Obelisk jest czasem nazywany „Pomnikiem rozstrzelanych powstańców”, co odzwierciedla brutalność tamtych czasów i pamięć o poświęceniu blożności. To miejsce stanowi ważny punkt na mapie Warszawy, przypominając o heroizmie i tragedii osób, które walczyły za wolność.
Historia
27 września 1944 roku miały miejsce dramatyczne wydarzenia, gdy dwie grupy powstańców warszawskich postanowiły ewakuować się kanałami po upadku Mokotowa, dążąc w kierunku pozostającego w polskich rękach Śródmieścia. Niestety, omyłkowo wyszły na powierzchnię w pobliżu siedziby niemieckiej żandarmerii przy ul. Dworkowej. W wyniku tego tragicznego zdarzenia, Niemcy, w rażącym pogwałceniu prawa wojennego, rozstrzelali około 140 żołnierzy Armii Krajowej, którzy zostali w ten sposób ujęci.
W 1984 roku, w czterdziestą rocznicę tej strasznej zbrodni, przy ulicy Dworkowej odsłonięto pomnik żołnierzy „Baszty”. Inicjatywa budowy pomnika była wynikiem starań Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD). Warto podkreślić, że jednym z głównych pomysłodawców tej koncepcji był kapral Aleksander Kowalewski, znany jako „Longinus”, który był żołnierzem kompanii K-4 pułku „Baszta” i cudownie ocalał z egzekucji przy ul. Dworkowej. To właśnie on miał zaszczyt jako pierwszy zapalić znicz podczas ceremonii odsłonięcia.
Pomnik, który powstał z inicjatywy społeczeństwa, jest dziełem Eugeniusza Ajewskiego, natomiast jego wykonanie zlecono Żerańskiej Fabryce Elementów Betoniarskich „Faelbet”. Miejsce to stało się symboliczne i jest ważnym punktem pamięci, oddającym hołd dzielnym żołnierzom, którzy walczyli o wolność Warszawy.
Wygląd
Obelisk ma wysokość około 6 metrów, przybierając kształt nieregularnego prostokąta z betonową podstawą.
Na jego szczycie znajdują się trzy pylony zakończone sześciokątną płytą. Osobliwością tego miejsca jest symboliczny właz kanałowy, który umieszczono w centrum wybrukowanej kamieniami podstawy pomnika.
Pylony przyozdobione są znaczącymi symbolami: krzyżem Virtuti Militari, powstańczą kotwicą oraz odznaką pułku „Baszta”. Dodatkowo, od pobliskiego włazu kanałowego prowadzą do pomnika ślady stóp namalowane białą farbą, co dodaje całej instalacji wyjątkowego charakteru.
Pamięci żołnierzy AK – powstańców Mokotowa pomordowanych przez hitlerowców już po kapitulacji 27 IX 1944 Towarzysze Broni Pułku „Baszta”
Przypisy
- Aleksander Kowalewski. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 18.10.2011 r.]
- Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1990 r., s. 126-127.
Pozostałe obiekty w kategorii "Pomniki":
Pomnik żołnierzy AK poległych w ataku na Dworzec Gdański w Warszawie | Pomnik żydowskich oficerów Wojska Polskiego | Popiersie Jerzego Waszyngtona w Warszawie | Popiersie Krzysztofa Kozłowskiego w Warszawie | Sosna Falenicka | Topola Obrońców | Portalowy kenotaf wojewody Jana Tarły | Pomnik Bohaterów Warszawy | Panteon – Mauzoleum Wyklętych-Niezłomnych | Krąg megalityczny w Warszawie | Pomnik Wojciecha Korfantego w Warszawie | Pomnik Wandy Tazbir w Warszawie | Pomnik Umschlagplatz | Pomnik Szmula Zygielbojma w Warszawie | Pomnik Stefana Wyszyńskiego w Warszawie | Pomnik Stefana Starzyńskiego w Warszawie (pl. Bankowy) | Pomnik Stanisława Staszica w Warszawie | Pomnik Ronalda Reagana w Warszawie | Pomnik poświęcony udziałowi profesorów Politechniki Warszawskiej w akcji V1 i V2 | Pomnik Polegli Niepokonani w WarszawieOceń: Pomnik żołnierzy „Baszty” w Warszawie