Gruba Kaśka to potoczna nazwa klasycznego wodozbioru, znanego również jako obudowa studni, pochodzącego z końca XVIII wieku. Obiekt ten znajduje się w niezwykle popularnej lokalizacji w Warszawie, wzdłuż pasa rozdzielającego jezdnie al. „Solidarności”.
Wodozbiór jest ulokowany w bliskim sąsiedztwie zbiegu wspomnianej alei z placem Bankowym oraz ul. Andersa. To miejsce nie tylko cieszy się zainteresowaniem turystów, ale również stanowi ważny element warszawskiego krajobrazu historycznego.
Historia
Wzniesiona w 1787 roku budowla, znana jako Gruba Kaśka, została zaprojektowana przez Szymona Bogumiła Zugę. Mieści się ona na placyku Tłumackim, który również jest jego dziełem, usytuowanym na terenie jurydyki o tej samej nazwie. Struktura ta przybiera kształt walca o średnicy zewnętrznej wynoszącej 4,3 metra. Na jej elewacji znajdują się ozdobne płyciny z boniowaniem, a także fryz tryglifowy, natomiast dach wykończono schodkowym daszkiem wykonanym z blachy miedzianej, na którym umieszczono pozłacaną kulę. Była to jedna z kilku budowli służących do pozyskiwania wody, które powstały w Warszawie w tym okresie.
W skutek wydarzeń II wojny światowej, wodozbiór uległ poważnym uszkodzeniom. Podczas powstania warszawskiego, pociski wywołały w budowli trzy duże wyrwy, a elewacja oraz dach zostały zniszczone przez odłamki. Zmieniło się także otoczenie budowli, kiedy to 16 maja 1943 roku Niemcy wysadzili w powietrze pobliską Wielką Synagogę.
Po zakończeniu działań wojennych, w latach 1947–1949 zrealizowano budowę Trasy W-Z, co sprawiło, że Gruba Kaśka znalazła się pomiędzy jezdniami al. gen. Karola Świerczewskiego, obecnie znanej jako al. „Solidarności”.
Dzięki remontowi przeprowadzonemu w 2004 roku, przywrócono budowli jej pierwotny wygląd, który zmienił się w toku powojennej odbudowy. Odsłonięto dwa zamurowane okienka, na nowo przywrócono pierwotne linie boniowania nad poszerzonym wejściem. W ramach prac wykonano nowe dębowe, dwuskrzydłowe drzwi wejściowe, a także oczyszczono fryz oraz wzmocniono fundamenty, aby ograniczyć drgania spowodowane blisko przejeżdżającymi liniami tramwajowymi. Kulę również poddano złoceniu, co przywróciło jej dawny blask.
Inne informacje
W latach 1966−1967, w lokalizacji przy al. gen. Karola Świerczewskiego 74, powstał bar samoobsługowy znany jako „Gruba Kaśka“. Budowla została zaprojektowana przez Jana Bogusławskiego oraz Bohdana Gniewiewskiego.
Przypisy
- Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 808. ISBN 978-83-63444-27-3.
- Gruba Kaśka wypięknieje. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 17.08.2004 r. [dostęp 15.08.2013 r.]
- Artur Zbiegieni. Zabytkowy wodozbiór „Gruba Kaśka“. „Wiadomości Konserwatorskie”. 17/2005. s. 100.
- Leonard Sempliński, Emilia Borecka: Warszawa 1945. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 255. ISBN 83-01-05151-5.
- Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 199.
- Krystyna Krzyżakowa: Warszawskie osiągnięcia [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 146. ISBN 83-03-01684-9.
- Maria Bogucka, Maria Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Władysław Tomkiewicz, Andrzej Zahorski: Warszawa w latach 1526–1795. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 510. ISBN 83-01-03323-1.
Pozostałe obiekty w kategorii "Zabytki":
Oś Stanisławowska | Oś Saska | Stajnie Kubickiego | Stara PomarańczarniaOceń: Gruba Kaśka (wodozbiór)