Stanisław Lilpop

---

Życiorys

Stanisław Lilpop, syn Augustyna i Elżbiety z Gromanów, był przedstawicielem rodziny warszawskich zegarmistrzów, która osiedliła się w Polsce w końcu XVIII wieku, przybywając ze Styrii. Po jego edukacji, w 1833 roku, w konwikcie pijarów na Żoliborzu, rozpoczął pracę w warsztatach Banku Polskiego, a następnie, od 1839 roku, w Rządowej Fabryce Machin na Solcu w Warszawie. Ze względu na swoje wyjątkowe uzdolnienia w zakresie techniki oraz organizacji pracy, zyskał możliwość wyjazdu za granicę na studia w dziedzinie konstrukcji maszyn parowych, na koszt Banku Polskiego. Przez dwa lata doskonalił swój warsztat w renomowanych zakładach w Akwizgranie, Lyonie, Paryżu, Londynie, Manchesterze oraz Berlinie.

W 1854 roku, razem z Wilhelmem Rauem, który był administratorem „Fabryki Machin” na Solcu, przystąpił do spółki Braci Evansów. Równocześnie objął stanowisko dyrektora Fabryki Machin i Odlewów na Świętojerskiej. Inspirując się organizacją pracy, którą poznał podczas swoich zagranicznych pobytów, Lilpop zmienił dotychczasową ręczną produkcję na bardziej efektywny proces maszynowy, zatrudniając Polaków z odpowiednimi kwalifikacjami w miejsce obcokrajowców.

Podczas jego kadencji, zakres produkcji został znacznie rozszerzony i obejmował takie elementy jak maszyny oraz kotły parowe, konstrukcje żelazne, a także kompleksowe urządzenia wytwórcze dla przemysłu rolno–spożywczego, w szczególności dla cukrowni. Sam projektował pełną infrastrukturę różnych typów zakładów przemysłowych. Stał się znany jako konstruktor maszyn rolniczych oraz popularyzator mechanizacji w rolnictwie, wprowadzając nowatorskie projekty, na przykład pługi, brony i żniwiarki. Udoskonalił również amerykańską żniwiarkę McCormicka, dostosowując ją do krajowych warunków. Jego urządzenia, od prostych pługów po imponujące młockarnie parowe, charakteryzowały się solidnością, prostotą budowy, wydajnością i niezawodnością, co zostało docenione na międzynarodowych wystawach w Moskwie, Paryżu, Wiedniu i Filadelfii.

Stanisław Lilpop był także aktywnym autorem, pisząc wiele publikacji, w tym „O narzędziach i sprzętach rolnika polskiego XIX stulecia wyrabianych w fabrykach krajowych i używanych w gospodarstwach naszych”, co przyczyniło się do spopularyzowania myśli technicznej w Polsce. W swoich działaniach gospodarczych korzystał z nowoczesnych form kredytowania oraz ściśle współpracował z lokalnym kapitałem bankowym, przede wszystkim z Leopoldem Kronenbergiem, oraz z kapitałem ziemiańskim reprezentowanym przez Andrzeja Zamoyskiego.

Był również miłośnikiem sztuki, co przejawiało się w jego prywatnej kolekcji prac polskich artystów z pierwszej połowy XIX wieku oraz organizacji wieczorów muzycznych w swoim domu. Jego willa, znajdująca się w Alejach Ujazdowskich w Warszawie (która później stała się własnością Radziwiłłów), przetrwała II wojnę światową, a później, w latach 60. XX wieku, jej miejsce zajęła nowa siedziba ambasady USA. W sąsiedniej willi W. Raua mieści się obecnie ambasada Szwajcarii.

Wojna krymska przyczyniła się do tego, że angielscy właściciele „Fabryki Machin” musieli sprzedać 60% swoich udziałów. W 1866 roku Lilpop, w duecie z Wilhelmem Rauem, nabył całe przedsiębiorstwo braci Evansów, które w 1873 roku przekształcone zostało w Towarzystwo Akcyjne „Lilpop, Rau i Loewenstein”, stając się jednym z czołowych przedsiębiorstw w polskim przemyśle budowy maszyn do 1939 roku.

Stanisław Lilpop zasłynął także jako rodzic ośmiorga dzieci, jego żoną była Joanna z Petzoldów. Wśród synów byli: Karol – inżynier mechanik, Wiktor – inżynier i założyciel „Fabryki Maszyn i Narzędzi Rolniczych W. Lilpop & Ska”, Marian – ziemianin, a także Stanisław Wilhelm – ziemianin i współzałożyciel Podkowy Leśnej, oraz Łukasz. Córkami Stanisława Lilpopa były: Elżbieta, zamężna Wernicka, Helena, zamężna Marconi oraz Aniela, zamężna Pillawitzowa. Zmarł, a jego ciało spoczywa w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera B-1/2-4).

---

Oceń: Stanisław Lilpop

---