Maryla Jonasówna

---

Życiorys

Początek kariery pianistycznej

Maryla Jonasówna przyszła na świat w 1911 roku w Warszawie, w rodzinie polskich Żydów, złożonej z wielu osób. Już od najmłodszych lat wykazywała niezwykłą pasję do gry na fortepianie, co skłoniło ją do rozpoczęcia nauki pod okiem pedagoga Włodzimierza Oberfelta. W wieku ośmiu lat miała zaszczyt zadebiutować na swoim pierwszym publicznym koncercie, na którym wystąpiła z orkiestrą pod batutą Emila Młynarskiego, zdobywając miano „cudownego dziecka”. Następnie, gdy miała jedenastu lat, przyjęto ją do Konserwatorium Warszawskiego w klasie Józefa Turczyńskiego. W wieku dwunastu lat wystąpiła po raz pierwszy na poranku symfonicznym w Filharmonii Warszawskiej.

Lata pobytu w Polsce

W ciągu swojej kariery artystycznej Maryla uczestniczyła w licznych konkursach pianistycznych, w tym w dwóch edycjach Konkursu Chopinowskiego w Warszawie. Przygotowując się do zawodów, na krótko udała się do Morges, aby skonsultować swoją grę z wielkim Ignacym Janem Paderewskim, a potem do Wiednia do Emila von Sauera. W 1927 roku brała udział jako jedna z najmłodszych pianistek w I Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina, jednak nie zdołała dotrzeć do finału, odpadając w eliminacjach. W 1932 roku, mając 21 lat, ukończyła ten sam konkurs z Xlll nagrodą oraz tytułem laureatki. W recenzji prasowej z jej występu 17 marca, opublikowanej w „Ilustrowanym Kuryerze Codziennym”, możemy przeczytać:

Pani Maryla Jonasówna dała nam kreację tak ciekawą i pełną polotu, iż gry tej młodej, utalentowanej artystki słuchaliśmy z prawdziwą rozkoszą. Liryzm p. Jonasówny jest szczery, słoneczny i pełen uroku. Linia melodyjna świetnie uwypuklona. Pani Jonasówna wydobywa z utworu maksimum wyrazu, podkreślając w sposób wysoce artystyczny wszystkie elementy dynamiczne i ekspresyjne.

Oprócz tego brała udział w Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Beethovena w Wiedniu w 1933 roku, gdzie zdobyła wyróżnienie, a także w Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. Eugène’a Ysaÿe’a w Brukseli w 1938 roku. Wtedy koncertowała w różnych krajach europejskich, takich jak Niemcy, Francja, Holandia, Dania czy Szwecja. W latach 1927–1928 występowała na Festiwalach Mozartowskich, które odbyły się w Bayreuth i Salzburgu. Przed nastałym wybuchem II wojny światowej wciąż na scenach Polski, m.in. w Filharmonii Warszawskiej, wykonywała dzieła, a także Koncert fortepianowy e-moll Henryka Melcera-Szczawińskiego. W tym czasie po raz pierwszy wyszła za mąż za znanego polskiego kryminologa, a także regularnie występowała na recitalach w różnorodnym repertuarze kompozytorów. Jej występy można było usłyszeć na antenie Polskiego Radia, gdzie transmitowane były koncerty chopinowskie.

Okres emigracji w Ameryce

W obliczu II wojny światowej, już w jej pierwszych miesiącach Maryla straciła rodziców, męża oraz dwóch braci. Sama została aresztowana przez gestapo i przetrzymywana, lecz jeden z niemieckich oficerów, który usłyszał ją podczas koncertu, postanowił pomóc jej w ucieczce. Po siedmiu miesiącach uwięzienia zdołał wyzwolić ją i skierować do ambasady brazylijskiej w Berlinie, dokąd dotarła piechotą w ciągu kilku tygodni. Dzięki uzyskanym fałszywym dokumentom w ambasadzie, Maryla dotarła do punktu przerzutowego w Lizbonie, skąd udała się do Ameryki Południowej, ostatecznie przybywając do Rio de Janeiro w Brazylii w 1940 roku.

Aby dojść do siebie po trudnej podróży oraz wyczerpaniu fizycznym i psychicznym, zasięgła porady w sanatorium. Kluczowym momentem jej życia przyszedł w 1940 roku, kiedy to spotkała znanego pianistę i wirtuoza Artura Rubinsteina, który wspierał ją w powrocie na scenę. 30 czerwca 1940 roku zagrała swój pierwszy koncert w Rio de Janeiro, a w kolejnych latach koncertowała intensywnie nie tylko w tym mieście, ale także w Buenos Aires oraz innych krajach Ameryki Łacińskiej. Postanowiła spróbować swoich sił w Stanach Zjednoczonych, gdzie 25 lutego 1946 roku wystąpiła w Carnegie Hall w Nowym Jorku, w swoim pierwszym koncercie po wojnie, który odbył się przy niewielkiej publiczności. Krytycy muzyczni dostrzegli jej talent; Jerome D. Bohm z „The Herald Tribune” napisał:

Zupełnie nieskazitelna, najlepsza pianistka od czasów Teresy Carreño. (…) Trudno sobie wyobrazić bardziej wyrafinowaną, tonującą interpretację.

Wkrótce potem, 30 marca, odbył się jej kolejny koncert w Nowym Jorku w Carnegie Hall, który zakończył się artystycznym i frekwencyjnym sukcesem. Dnia 10 października 1946 roku wystąpiła z orkiestrą nowojorską pod batutą Artura Rodzińskiego, następnie grała w różnych salach koncertowych w Ameryce, m.in. w Chicago, Filadelfii, Cincinnati czy Dallas, także w Kanadzie. W 1946 roku Maryla usztywniła swój drugi związek małżeński z endokrynologiem dr. Ernestem G. Abrahamem.

U schyłku życia

Podczas jednego z koncertów w 1951 roku Maryla zemdlała, co skłoniło ją do znacznego ograniczenia swojej aktywności artystycznej. Wkrótce po tym, w 1952, zdiagnozowano u niej rzadką chorobę krwi. Od tego czasu koncertowała jedynie sporadycznie, dając kilka występów. 1 grudnia 1956 roku miała występować – jak się potem okazało – po raz ostatni w nowojorskiej Carnegie Hall, gdzie zaprezentowała utwory Wolfganga Amadeusa Mozarta oraz Fryderyka Chopina, jednak z powodu złego stanu zdrowia nie zdołała zagrać wszystkich planowanych kompozycji. Zmarła 3 lipca 1959 roku w Nowym Jorku, będąc ofiarą długotrwałej i wyniszczającej choroby.

Repertuar i dyskografia

Maryla Jonasówna była artystką, która swoją twórczością wzbogaciła repertuar o szereg utworów uznanych kompozytorów, takich jak Fryderyk Chopin, Robert Schumann, Henryk Melcer-Szczawiński, Georg Friedrich Händel oraz Franz Schubert. W jej dorobku muzycznym znajduje się również kilka albumów, które zostały wydane przez renomowaną wytwórnię Columbia Records.

Oto szczegóły dotyczące jej nagrań:

Albumy
Rok	Tytuł	Wydawca
1948	Maryla Jonas, Piano. Muzyka fortepianowa Chopina	Columbia Records
	Schumann, Sceny dzieciństwa, Op. 15. Maryla Jonas, Piano
1950	Chopin: Mazurki. Maryla Jonas, Piano
	Chopin: Nokturny. Maryla Jonas, Piano
1952	Recital fortepianowy Chopina w wykonaniu Maryli Jonas
1955	Chopin Mazurki. Maryla Jonas, Piano
2000	Mistrzowie fortepianu Maryla Jonas: Chopin, Schumann, Handel, Rossi, Schubert	Pearl
2017	Historia Maryli Jonas – Jej kompletne nagrania fortepianowe – Remaster	Sony
	Maryla Jonas gra miniatury fortepianowe

---

Oceń: Maryla Jonasówna

---