Józef Gardecki

Kultura i sztuka

Józef Gardecki, urodzony 29 lutego 1880 roku w Warszawie, to wyjątkowa postać w historii polskiej sztuki, szczególnie w dziedzinie rzeźby. Jego twórczość jest charakterystyczna dla stylu secesyjnego, który łączył elementy dekoracyjne z wyrafinowaną formą. Gardecki był nie tylko utalentowanym rzeźbiarzem, ale także osobą aktywną w sferze kultury teatralnej, reżyserując teatry robotnicze w czasach zaborów, co pozwalało mu na wpływanie na społeczność i promocję sztuki w trudnych warunkach.

Artystyczna twórczość Gardeckiego skupiała się na wyrażaniu emocji i harmonii w formie, a jego działalność społeczna świadczyła o zaangażowaniu w problemy współczesnego mu świata. Jego dorobek artystyczny i społeczny pozostaje istotnym tematem badań oraz dyskusji w kontekście kultury polskiej. Zmarł w 1952 roku w Górze Kalwarii, pozostawiając po sobie znaczący ślad w historii polskiego rzemiosła artystycznego.

Życiorys

Józef Gardecki był synem Józefa oraz Walerii z Korytkowskich. W 1892 roku rozpoczął naukę w Warszawskiej Szkole Rysunku, która mieściła się na Placu Teatralnym. Na przełomie XIX wieku zaangażował się w działalność amatorskiego teatru robotniczego w Warszawie, gdzie wystawiano takie dzieła jak Dziady oraz Wesele. Teatr ten, pozbawiony własnego miejsca, odbywał przedstawienia w prywatnych domach, na leśnych polanach oraz w plebaniach.

W 1901 roku podjął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W latach 1907–1909 przebywał w Paryżu, gdzie miał okazję uczyć się rzeźbiarstwa pod okiem samego Rodina. Z kolei, w latach 1910-1926 prowadził własną pracownię rzeźbiarsko-sztukatorską w Warszawie.

W czasie rewolucji 1905 roku, z inspiracji Stefana Żeromskiego, Gardecki z grupą koszykarzy zorganizował nielegalną sztukę, III część Dziadów, w Nałęczowie. Wśród widowni obecni byli m.in. Bolesław Prus, Ignacy Matuszewski oraz Mieczysław Biernacki. 17 kwietnia 1906 roku, w Warszawie, pojął za żonę Jadwigę Rudnicką (1879–1964). Zaraz po ceremonii, małżeństwo odwiedziło brata Rudnickiej, który był więziony na Pawiaku z powodu działalności rewolucyjnej.

Gardecki jako aktywny zwolennik ruchu robotniczego pod zaborami, przemycał z Krakowa do Królestwa Polskiego nielegalne publikacje Polskiej Partii Socjalistycznej. Rozdawał je robotnikom oraz chłopom, angażując się w aktywne działania agitacyjne. Utrzymywał bliskie przyjaźnie z nauczycielkami oświatowymi, takimi jak Stefania Sempołowska oraz Helena Skłodowska-Szalay, a także z filozofem i historykiem filozofii, Władysławem Tatarkiewiczem.

Był również autorem fryzu budynku Starego Teatru w Krakowie, który został wykonany w 1906 roku. Niestety, w 1944 roku, podczas powstania warszawskiego, jego mieszkanie oraz pracownia zostały zniszczone przez Niemców, tracąc niemal cały dorobek artystyczny.

Józef Gardecki zmarł w 1952 roku i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera 321-1-11/12).

Upamiętnienie

Józef Gardecki od 1961 roku pełni rolę patrona Szkoły Podstawowej nr 225 w stolicy Polski, Warszawie. Jego postać jest nie tylko źródłem inspiracji, ale również łącznikiem z historią i wartościami, które są fundamentalne dla edukacji młodego pokolenia.

W holu szkoły można podziwiać jedną z nielicznych zachowanych rzeźb Gardeckiego, zatytułowaną „Oracz”. Dzieło to jest symbolem pracy i wysiłku, co idealnie współbrzmi z misją edukacyjną placówki, kształtującą postawy uczniów i ich związek z kulturą oraz tradycją.

Przypisy

  1. Gardecki Józef. artinfo.pl. [dostęp 02.06.2020 r.]
  2. Cmentarz Stare Powązki: WALERIA I JÓZEF GARDECCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 14.06.2020 r.]
  3. Józef Gardecki (M.J. Minakowski. Genealogia potomków Sejmu Wielkiego). sejm-wielki.pl [dostęp 27.05.2020 r.]
  4. Jadwiga Gardecka: Zasypane gruzami. Wspomnienie o Józefie Gardeckim. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1963, s. 34-35.
  5. Jadwiga Gardecka: Zasypane gruzami. Wspomnienie o Józefie Gardeckim. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1963, s. 81.
  6. Jadwiga Gardecka: Zasypane gruzami. Wspomnienie o Józefie Gardeckim. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1963, s. 35.
  7. Józef Kozłowski: „my z Niego wszyscy...”, socjalistyczne Mickiewicziana z przełomu XIX i XX wieku. Warszawa: „Czytelnik”, 1978, s. 26-30.
  8. Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1983, s. 194.
  9. Z architektury Krakowa, „Świat: pismo tygodniowe ilustrowane”, I (6), Warszawa, 10.02.1906 r., s. 14 [dostęp 27.12.2017 r.]
  10. Patron. oficjalna strona Szkoły Podstawowej nr 225 im. Józefa Gardeckiego w Warszawie

Oceń: Józef Gardecki

★★★★★
Średnia ocena:5 Liczba ocen:14