Jacek Olędzki

---

Życiorys

W 1955 roku Jacek Olędzki zrealizował swoje marzenie, kończąc studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W tym czasie równolegle uczęszczał na zajęcia związane z historią sztuki, co wzbogaciło jego wiedzę o konteksty artystyczne. Szczególną uwagę poświęcał badaniom społeczności oraz przestrzeni kurpiowskiej Puszczy Zielonej, co zaowocowało wydaniem około trzydziestu publikacji. Jego zainteresowanie Kurpiami zrodziło się prawdopodobnie w czasie, gdy jako student brał udział w Międzyuczelnianym Obozie Etnograficznym. Wyspecjalizował się w badaniach we wsi Wach, gdzie prowadził ważne obserwacje dotyczące relacji między człowiekiem a naturą. Tematyka jego pracy magisterskiej, napisanej pod uczeniem Witolda Dynowskiego, dotyczyła właśnie tych relacji na Kurpiach Zielonych.

Poza tym, Olędzki był członkiem zespołu, który pod kierunkiem Anny Kutrzeby-Pojnarowej pracował nad trzech tomami monografii historyczno-etnograficznych dotyczących Puszczy Zielonej. Całokształt jego działalności wzbogacił naszą wiedzę o tym regionie poprzez różnorodne teksty o Kurpiach. Współpraca z redakcją Polskiego Atlasu Etnograficznego we Wrocławiu przekładała się na wzajemne korzyści oraz wymianę doświadczeń.

W 1957 roku ukończył także Studia Realizatorów Filmowych we Wrocławiu. Jako aktywny uczestnik przeglądów filmowych wielokrotnie stawał na podium, zdobywając liczne nagrody. Jego pasja do filmu oraz międzynarodowe przeglądy stanowiły doskonałą okazję do współpracy z zagranicznymi etnografami. W 1965 roku obronił doktorat, którego tematyka, prowadzona pod kierunkiem Anny Kutrzeby-Pojnarowej, koncentrowała się na kulturze artystycznej Puszczy Zielonej. W latach 1955-1969 pełnił funkcję adiunkta w Zakładzie Etnografii Historii Kultury Materialnej PAN, a także wykładał w Studium Afrykanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego.

Od 1967 do 1977 roku był związany z naukami przyrodniczymi, odbywając staż w Senegalu, a jego zainteresowania obejmowały także badania w Mongolii oraz Afryce, w tym w takich krajach jak Maroko, Algieria, Niger, Kamerun oraz inne. W latach 1976-1977 korzystał z stypendium w Institut Fondamentale d’Afrique Noire w Dakarze. W 1986 roku ukończył habilitację na temat kodyfikacji norm kulturowych na przykładzie wsi Murzynów, co przyczyniło się do dalszego rozwoju jego kariery akademickiej. Współpracując z Katedrą oraz Instytutem Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, aktywnie wspierał badania etnograficzne.

Olędzki był także inicjatorem powstania placówki muzealnej w Murzynowie, nad którą sprawował opiekę, często inwestując prywatne fundusze na jej utrzymanie. Jego praca była ceniona za umiejętne łączenie warsztatu historycznego z badaniami etnograficznymi. Jacek Olędzki badał również kulturę ludową, realizując dokumentalne filmy o tradycjach polskiej wsi oraz naturalnej religijności, a także o harmonijnym życiu z przyrodą. Jego prace filmowe obejmowały m.in. dokumentację obrzędów związanych z wotami woskowymi w Kadzidle oraz okolicznych miejscowościach.

Pozostawił po sobie bogaty dorobek fotograficzny, składający się z tysięcy zdjęć etnograficznych. Około połowa z ponad 100 jego prac naukowych skupiała się na regionie Mazowsza oraz ziemi chełmińsko-dobrzyńskiej. Publikował w różnych wydaniach, m.in. w dziale społeczno-kulturalnym Wydawnictwa Współczesnego oraz w „Polskiej Sztuce Ludowej – Kontekstach”. Dzięki jego staraniom, w Murzynowie powstał pomnik Stanisława Murzynowskiego, który przypomina o znaczeniu tej postaci dla lokalnej kultury.

Jacek Olędzki został pochowany na cmentarzu Bródnowskim (kw. 29H-3-32), a jego dorobek naukowy i etnograficzny pozostaje ceniony w środowisku akademickim. Część jego spuścizny znajduje się w archiwum IEiAK UW, a inne zbiory są w rękach prywatnych, co sprawia, że jego wkład w antropologię kulturową jest ciągle aktualny i inspirujący dla przyszłych pokoleń badaczy.

Publikacje

Książki (wybór)

W twórczości Jacka Olędzkiego można odnaleźć wiele interesujących publikacji, które znacząco przyczyniły się do rozwoju wiedzy na temat kultury i sztuki. Poniżej przedstawiamy niektóre z jego książek:

• Sztuka Kurpiów, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970, OCLC 594651479, brak numerów stron w książce,
• Kultura artystyczna ludności kurpiowskiej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971, OCLC 491714, brak numerów stron w książce,
• T.M.T.M. Ciołek T.M.T.M., Wyrzeczysko. O świętowaniu w Polsce, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1976, OCLC 897022276, brak numerów stron w książce,
• Murzynowo. Znaki istnienia i tożsamości kulturalnej mieszkańców wioski nadwiślańskiej XVIII–XX w., ISBN 978-83-235-0876-2, OCLC 968465158, brak numerów stron w książce,
• Ludzie wygasłego wejrzenia: (szkice poświęcone wybranym kulturom pierwotnym dawnego i współczesnego świata), Wydawnictwo Akademickie „Dialog”, 1999, ISBN 978-83-88238-03-1, brak numerów stron w książce.

Upamiętnienie

W 2009 roku miało miejsce ważne wydarzenie, podczas którego zorganizowano konferencję na cześć Jacka Olędzkiego w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie.

---

Oceń: Jacek Olędzki

---