Tomasz Ważny

Nauka i edukacja

Tomasz Ważny to wybitna postać w dziedzinie dendrologii, który urodził się 23 lutego 1957 roku w Warszawie. Jako polski naukowiec, profesor dr hab., związany jest z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika, gdzie prowadzi badania i wykłady.

Ważny jest znany jako twórca polskiej dendroarcheologii, która stanowi kluczowy obszar działający w ramach dendrochronologii, nauki koncentrującej się na badaniu przyrostów rocznych drewna. Dzięki jego pracy, rozwój tej dziedziny w Polsce zyskał znaczną dynamikę i uznanie.

Interesującym aspektem jego kariery jest fakt, że jest synem uznanego naukowca, prof. Jerzego Ważnego, oraz uczniem znanego specjalisty w tej dziedzinie, prof. Dietera Ecksteina, co niewątpliwie miało wpływ na jego wybory zawodowe i naukowe.

Życiorys

W 1986 roku stworzono pionierską tysiącletnią skalę dendrochronologiczną dedykowaną Polsce, która miała kluczowe znaczenie w badaniach nad historią polskiego drewna. Umożliwiła ona wykazanie, że wielu znanych mistrzów europejskiego malarstwa, takich jak Rembrandt, Rubens, Antoon van Dyck, używało głównie podłoża z polskiego dębu.

Dzięki dużemu eksportowi drewna w przeszłości, dendrochronologiczna skala dębu, stworzona dla Pomorza Gdańskiego, zyskała status jednego z najczęściej stosowanych narzędzi do datowania drewna dzieł sztuki oraz zabytków architektury. Stosowano ją nie tylko w Polsce, ale także w Niemczech, Danii, Portugalii oraz Szkocji, a nawet przy badaniach wraków jednostek pływających na całym świecie, takich jak wrak Batavii, odnaleziony w Australii.

Badania przeprowadzone przez Tomasza Ważnego przyczyniły się do dokładnej rekonstrukcji historii takich miejsc jak: wczesnośredniowieczny Wolin, Puck, średniowieczny Elbląg, Kołobrzeg, Szczecin oraz ponad tysiącletnia historia Gdańska. W szczególności, datowanie dendrochronologiczne osady kultury łużyckiej w Biskupinie przesunęło przełom pomiędzy późną epoką brązu a wczesną epoką żelaza na Niżu Polskim o niemal 200 lat wstecz.

W 1999 roku, precyzyjne datowanie wraka „Miedziowca” z Zatoki Gdańskiej, które wykonano razem z Nielsem Bonde (Muzeum Narodowe w Kopenhadze), dostarczyło cennych informacji na temat szkutnictwa oraz handlu drewnem z przełomu XIV i XV wieku, pokazując znaczenie metodologii dendrochronologicznej dla analizy historycznej.

Po roku 1994, Tomasz Ważny rozpoczął prace nad fundamentami dendrochronologii i datowania obiektów zabytkowych w takich krajach jak Nepal, Korea Południowa oraz Tajlandia. Następnie skoncentrował swoje badania na rejonie Morza Śródziemnego i Europy Południowej, analizując między innymi wczesnobizantyjskie instalacje portowe znalezione podczas budowy metra w Stambule w dzielnicy Yenikapı.

Najważniejszym celem prac w tym regionie Europy stało się absolutne datowanie skal dendrochronologicznych Morza Egejskiego oraz kluczowych wydarzeń chronologicznych, takich jak wybuch wulkanu na Santorini, które mogą mieć ogromne znaczenie dla potwierdzenia lub rewizji klasycznych chronologii starożytnego Egiptu, cywilizacji Bliskiego Wschodu oraz kultur egejskich.

Tomasz Ważny jest autorem oraz współautorem licznych książek oraz ponad 130 publikacji naukowych, które przyczyniają się do szerszego zrozumienia dendrochronologii i jej zastosowań.

Książki i publikacje

Oto lista wymienionych publikacji Tomasza Ważnego, które pokazują jego wkład w dziedzinę dendrochronologii oraz sztuki.

  • „Aufbau und Anwendung der Dendrochronologie für Eichenholz in Polen” (Hamburg, 1990),
  • „Dendrochronologia obiektów zabytkowych w Polsce” (Gdańsk, 2001),
  • „…Unknown Word: Art, Exploration and Trade in the Dutch Golden Age” (Ithaca, 2011) – współautor.

Nagrody, wyróżnienia i odznaczenia

W życiorysie Tomasza Ważnego można znaleźć szereg znaczących osiągnięć i wyróżnień, które podkreślają jego wkład w dziedzinę nauki oraz działalności kulturalnej.

  • Otrzymał nagrodę indywidualną Polskiej Akademii Nauk w 1992 roku,
  • Pełnił funkcję rzeczoznawcy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w zakresie ochrony zabytków ruchomych w latach 2001–2004,
  • Został wyróżniony przez wspólną komisję Hochschulrektorenkonferenz oraz Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich w 2005 roku w konkursie „Herausragende Leistungen in der Deutsch-Polnischen Hochschulkooperation”,
  • W 2006 roku uzyskał stypendium Fulbrighta na Cornell University,
  • W 2006 roku, na wniosek Rady Wydziału Technologii Drewna, otrzymał tytuł profesora nauk leśnych nadany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, związany z Akademią Rolniczą w Poznaniu.

Przypisy

  1. Ważny T., Lorentzen B.E., Köse N., Akkemik Ü., Boltryk Y., Güner T., Kyncl J., Kyncl T., Nechita C., Sagaydak S., Vasileva J.K.: Bridging the gaps in tree-ring records – creating a high-resolution dendrochronological network for Southeastern Europe. Radiocarbon 56, 39-50., 2014 r. Brak numerów stron w książce
  2. Pearson C.L., Griggs C.B., Kuniholm P.I., Brewer P.W., Ważny T., Canady L.: Dendroarchaeology of the mid-first millennium AD in Constantinople. Journal of Archaeological Science 39 (11), 3402-3414., 2012 r. Brak numerów stron w książce
  3. Ważny T.: Is there a separate tree-ring pattern for the Mediterranean oaks?. In: Manning S., Bruce M.-J. (ed.): Tree-Rings, Kings and Old World Archaeology.Oxford: Oxbow Books, 41-50., 2009 r. Brak numerów stron w książce
  4. Ważny T.: Dendrochronologia drewna biskupińskiego, czyli co drzewa zapisały w przyrostach rocznych. Dendrochronology of the Biskupin timbers, or, what the tree-rings of Biskupin have to say. In: Babinski L. (ed.): Stan i perspektywy zachowania drewna biskupińskiego. The State and Preservation Perspectives of the Biskupin Wood. Archaeological Museum in Biskupin, Biskupin Museum Archaeological Works No 7., 63-76. 2009 r. Brak numerów stron w książce
  5. Ważny T.: The origin, assortments and transport of Baltic timber. In: Van De Velde C., Van Acker J., Beeckman H., Verhaeghe F. (Eds.). Constructing Wooden Images: proceedings of a symposium on the organization of labour and working practices of late Gothic carved altarpieces in the Low Countries. Brussels 25-26 October 2002, Brussels, VUB Press, 2005 r. Brak numerów stron w książce
  6. Ważny T.: Dendrochronology of Biskupin – absolute dating of the early iron-age settlement. Bulletin of the Polish Academy of Sciences. Biological Sciences, vol.42, No.3, 283-289, 1994 r. Brak numerów stron w książce
  7. Eckstein D., Ważny T., Bauch J., Klein P.: New evidence for the dendrochronological dating of Netherlandish paintings. Nature 320,465-466, 1986 r. Brak numerów stron w książce

Oceń: Tomasz Ważny

★★★★★
Średnia ocena:4.74 Liczba ocen:21